Mateo1 Habaytsi hilay ninuno ni Apo Jesu-Cristo. Hi Apo Jesu-Cristo ay kaapo-apoan ni Arin David haka hi Arin David ay kaapo-apoan ni apo Abraham. 2 Hi Isaac ay anak ni apo Abraham, hi Jacob ay anak ni Isaac, hi Juda, haka hilay kaka nan lalaki, haka hilay ali nan lalaki, ay anak ni Jacob. 3 Hi Fares haka hi Zara ay anak ni Juda kan Tamar. Hi Esrom ay anak ni Fares, hi Aram ay anak ni Esrom. 4 Hi Aminadab ay anak ni Aram, hi Naason ay anak ni Aminadab, hi Salmon ay anak ni Naason. 5 Hi Booz ay anak ni Salmon kan Rahab, haka hi Obed ay anak ni Booz kan Ruth, hi Jesse ay anak ni Obed. 6 Hi Arin David ay anak ni Jesse, hi Solomon ay anak ni Arin David ha manan ahawa ni Urias. 7 Hi Rehoboam ay anak ni Solomon, hi Abias ay anak ni Rehoboam, hi Asa ay anak ni Abias. 8 Hi Josafat ay anak ni Asa, hi Joram ay anak ni Josafat, hi Ozias ay anak ni Joram. 9 Hi Jotam ay anak ni Ozias, hi Acaz ay anak ni Jotam, hi Ezequias ay anak ni Acaz. 10 Hi Manases ay anak ni Ezequias, hi Amos ay anak ni Manases, hi Josias ay anak ni Amos. 11 Hi Jeconias haka hilay kapotoh pohêl na, ay anak ni Josias. Hên angkabiyay hila, ay dinakêp hilan taga-Babilonia hên dinyag ipoh ya Israelita ha bansan Babilonia. 12 Bayro ha Babilonia, ay hi Salatiel ay nag-in anak ni Jeconias, hi Zorobabel ay anak ni Salatiel. 13 Hi Abiud ay anak ni Zorobabel, hi Eliaquim ay anak ni Abiud, hi Azor ay anak ni Abiud. 14 Hi Sadoc ay anak ni Azor, hi Aquim ay anak ni Sadoc, hi Eliud ay anak ni Aquim. 15 Hi Eleazar ay anak ni Eliud, hi Matan ay anak ni Eleazar, hi Jacob ay anak ni Matan. 16 Ya anak ni Jacob, ay hi Jose, ya ahawa ni Maria, ya indo ni Jesus. Hi Jesus ya ambaêgên Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala. 17 Ha êmbayro, ay main labin-apat ya ninuno ha láhi ni apo Abraham angga kan Arin David, haka labin-apat ya ninuno paubat kan Arin David angga ha dinakêp lan taga-Babilonia hên dinyag ipoh ya Israelita ha bansan Babilonia, haka labin-apat ya ninuno paubat hên dinakêp hila hên taga-Babilonia angga ha in-anak ya Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala. 18 Êmên ya di ya pangianak kan Apo Jesu-Cristo, ya Mesias. Hi Maria ya indo na, ay kabaan ni Jose, noa, bayo hila nitakêh, ay nabuktot ya ha kapangyarihan hên Espiritu ni Apo Namalyari. 19 Hi Jose, ya kabaan ni Maria, ay mahonol ha Kautuhan. A na pon muwang ya dinyag nan Espiritu ni Apo Namalyari, kabay hên namwangan na, ya nabuktot hi Maria, ay naihipan na ya a nay nan kasalên. Noa, a na labay ya mipakarêng-êy hi Maria, kabay a na labay ya mamwangan hên kal-atan ya naihipan na. 20 Noa, hên an-ihipên na, no ay-êmên na madyag ya habayto, ay main anghel ni Apo Namalyari ya nagpahlêk kana ha taynêp na, ya wana kana, “Jose, ya kaapo-apoan ni Arin David, paan kan malimo hên kasalên hi Maria, ta hiya ay ampangalêk gawan ha kapangyarihan hên Espiritu ni Apo Namalyari. 21 Lalaki ya ianak na, haka patangalanan mo yan Jesus, ta hiyay mamiligtas hên pinili na hên mag-in kana, ha parusa hên kasalanan la.” 22 Ha nalyari ya habayto ngan, ay natupad ya impamwang hên mámipamwang hên an-ipaihip kana ni Apo Namalyari, ya wana, 23 “Pakalêng-ên yo, main mihay dalaga, ya a pon nakitakêh ha hinoman, ya mangalêk haka mangianak hên mihay bingot ya lalaki, ya patangalanan lan ‘Emmanuel’ ya labay habiên, ay ‘kalamo tamo hi Apo Namalyari.’ ” 24 Hên nimata yay na hi Jose, ay hinonol nay in-utoh kana hên anghel ni Apo Namalyari, ta kinasal na hi Maria. 25 Noa, a na ya pinakitakêhan ni Jose, angga ha nangianak yan mihay bingot ya lalaki. Ya pinata-ngalanan nan Jesus. 1 Hi Jesus ay in-anak ha balayan Betlehem ha probinsyan Judea, hên hi Arin Herodes pon ya manungkulan la. Hên habayto ay main nilumatêng ha balayan Jerusalem, ya manga-talino ya lalaki ya ubat ha marayo, ha dapit awahan allo. 2 Nangotang hila no ay-iri hên in-anak ya ari lan Israelita. Haka la hinabi ya nahêlêk la hên inumawah ya bêtêwên ya palatandaan ya in-anak yay na, kabay simbaên la ya dayi. 3 Hên nagilam ni Arin Herodes ya tungkol kanla, ay hadyay limo na, ta kayno halanghangên ya hên bayoy Ari. Haka malimo hilay kapareho nan taga-Jerusalem ha huluk ni Arin Herodes. 4 Kabay impa-tsipon ni Arin Herodes ya kaganawan mánoron Kautuhan ni apo Moises, haka hilay ampamaala kanlan pari, ta kinotang na hila no ay-iri hên ianak ya Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala. 5 Wanla etaman kana, “Ha balayan Betlehem ha probinsyan Judea, ta êmên ya di ya inhulat nan mámipamwang hên an-ipaihip kana ni Apo Namalyari, ya wana, 6 ‘Hika balayan Betlehem, ay miha ka kanlan maalagáy balayan ha luta ni Juda, gawan bahên kamo ay ianak ya mihay mamaala, haka hiyay manayhay kanlan Israelita ya pinili ko hên mag-in maának ko.’ ” 7 Bayo lihim nan impabaêg ni Arin Herodes ya habaytoy manga-talino, haka namwangan na kanla no nakano lan nahêlêk hên immawah ya habaytoy bêtêwên. 8 Bayo pinabita na hilay na ha Betlehem, ya wana, “Hali, mita kaw na, ta pakatapolên yoy habaytoy anak. No natapol yo yay na, ay mag-orong kaw di ta ipamwang yo kangko, ta êmên ko ya simbaên etaman.” 9 Hên nagilam lay habi ni Arin Herodes, ay nammita hilay nay manga-talino. Ha pammita la, ay nahêlêk lan oman ya habaytoy bêtêwên, haka habaytoy hinonol la angga ha tinunggên ya habayto, ha ugton dyanan ni Apo Jesus ha Betlehem. 10 Ayn kapantag ya higla la hên tinunggên ya bêtêwên. 11 Panhumwên la ha bali, ay nahêlêk lay anak ya atsi ha dani ni Maria ya indo na. Nandoko hila ha arapan na ha pamagsimba la kana. Niloat la ya pinamyanan lan idigalo la kana ya main ginto, haka makamal ya pabango ya ambaêgên lan libanon, haka main êt mira ya in-ubuh lan indin kana. 12 Kaatag tanay dann ya dinanan lan manga-talino ha pamag-orong la, gawan impataynêp kanla ni Apo Namalyari, ya paan hilan mag-orong kan Arin Herodes. 13 Hên nakabita hilay nay manga-talino, ay nanaynêp hi Jose. Ha taynêp na, ay nagpahlêk kana ya mihay anghel ni Apo Namalyari, ya wana, “Mimata ka, ta itákah mo hilay mitaindo, hên gêtan ha bansan Egipto. Paan kaw mag-alíh bayro, angga ha a ko habiên kamoyu, ta tapolên ni Arin Herodes ya habain ya anak, ta labay na yan patsên.” 14 Kabay hên habayton yabi, nimata ya hi Jose ta intakah nay mitaindo hên gintan ha bansan Egipto. 15 Bayro hila tana hên angga ha natsi hi Arin Herodes. Nalyari ya habayto ta êmên matupad ya hinabi nan mihay mámipamwang ya impaihip kana ni Apo Namalyari, ya wana, “Binaêg koy anak ko, ya umawah yay na ha bansan Egipto.” 16 Hên namwangan ni Arin Herodes ya niloko ya hên habaytoy manga-talino, ay nagtulaw ya. Kabay impapatsi na hilay anak ya lalaki, ya loway taon paaypa, ha balayan Betlehem haka ha mamalibot, gawan ha namwangan na kanlan manga-talino ya loway taon nanan immawah ya habaytoy bêtêwên. 17 Ha dinyag nay habayto, ay natupad ya hinabi ni Propeta Jeremias, ya mihay mámipamwang hên impaihip kana ni Apo Namalyari, ya wana, 18 “Nagilam ha balayan Rama ya makhaw ya pamanyêngên lan kaapo-apoan ni Raquel gawan ha impapatsi ya maának la. A hila taganán naamungmung.” 19 Hên natsi hi Arin Herodes, ay main mihay anghel ni Apo Namalyari ya nagpahlêk kan Jose ha taynêp na ha bansan Egipto, ya wana, 20 “Mimata ka, ta iuli mo hilay nay mitaindo, hên gêtan ha bansan Israel, gawan natsi yay na, ya labay mamatsi kanan anak.” 21 Kabay nimata hi Jose, haka na hilay na in-uli ya mitaindo ha bansan Israel. 22 Noa, hên Namwangan ni Jose ya hi Arquelao ya anak ni Arin Herodes, ay ampamaala ha probinsyan Judea hên kahagili hên tatang na, ay nalimwan hi Jose hên mag-orong bayro. Hên nakataynêp yay na êt, ya kaillag hila kano, ay nagpakha hila tana ha probinsyan Galilea. 23 Bayro hila tanan nanugêl ha balayan Nazaret ha probinsyan Galilea, ta êmên matupad ya hinabi lan mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, ya wanla, “Baêgên yan Nazareno.” 1 Hên nabuyot hilay na ha balayan Nazaret, hilan Apo Jesus, ay ampanoro yay na hi Juan Bautista kanlan dinumani kana, ha probinsyan Judea, ha logal ya kabalah-balahan. 2 Habaytsi ya an-ipamwang na, “Paghêhêan haka talibatokan yoy nay pamanyag yon kasalanan, ta nilumatêng ya pamanlokop ni Apo Namalyari.” 3 Hi Juan Bautista ya inungkat ni Propeta Isaias, hatoy mihay mámipamwang hên an-ipaihip kana ni Apo Namalyari, ya wana, “Main ampan-angaw ha logal ya kabalah-balahan, ya wana kanlan kal-atan ya naka-tsipon, ‘Il-an yoy nakêm yo ha pamanlumatêng hên Panginoon, Ya nanad ha pamil-an hên dann ha pamanlumatêng hên mihay matag-ay ya manungkulan.’ ” Habaytoy hinabi ni Propeta Isaias ya tungkol kan Juan Bautista. 4 Hi Juan ay nakatakop hên dyag ha habot hên kamelyo, haka ya tagkêh na ay dyag ha balat. Ya angkênaên na ay doron haka main bayron pulot panilan ya an-inêmên na. 5 Kal-atan lan taga-Jerusalem, haka kaatag pon ya logal ha probinsyan Judea, haka hilay ampaidi ha mitatalipay hên Ilog Jordan, ay dinumani kan Juan. 6 Inamin haka inhuko lay kasalanan la, bayo nagpabawtismo hila kana ha Ilog Jordan. 7 Noa, hên nahêlêk na ya mal-at ya Pariseo, haka Saduseo ya dinumani kana, ta êmên hila pabawtismo, ay wana kanla, “Nanad kaw utan, ya ampipag-ahug ha angkaulam. Hinoy namipamwang kamoyu hên tumakah kaw ha parusa ya lumatêng? 8 Daygên yo ya pamaptêg hên naghêhê kaw ha kasalanan yo. 9 Paan kaw mangihip hên mailigtas kaw ha parusa ni Apo Namalyari, gawan hi apo Abraham ay ninuno yo. Agyan hata bato, ay madyag ni Apo Namalyari hên kaapo-apoan ni apo Abraham. 10 Ya pamanatol ni Apo Namalyari ay nanad ha payakol ya naitag-ay hên mihay ampamotoh hên kayo. Balang kayo ya a ampanagêy hên mangangêd, ay potohên ta iulam ha apoy. Haka hikaw ay maialimbawa ha kayo ya a ampanagêy hên mangangêd. 11 Ya impangakon Mámiligtas, ya lumatêng, ay matag-ay ya tungkulan kangko. Agyan mantan hên pag-apin bitsih na, ay ayn akon karapatan. Hikoy ampamawtismo kamoyu ha lanêm, ta êmên ipahlêk ya pinaghêhêan yon tinalibatokan ya kasalanan yo. Noa, hiyay mamawtismo kamoyu ha Espiritu ni Apo Namalyari haka ha apoy. 12 Hiyay mamipapawa hên mapanyag kangêran kanlan mapanyag karawakan hên nanad ha mihay ampamalohboh. Ta ya trigo ya binalohbohan ay ihimpan, noa, ya apa haka tatap ay ulamên ha apoy ya a angkaparê.” 13 Hên ampamawtismo hi Juan, ay nilumatêng hi Apo Jesus, ya ubat ha balayan Nazaret, ha probinsyan Galilea, ta nagpabawtismo ya kan Juan ha Ilog Jordan. 14 Noa, binawal ya ni Juan, ya wana, “Hika ya dapat mamawtismo kangko! Pata hiko pon ya mamawtismo kamo!” 15 Noa, hinabi ni Apo Jesus, “Paulayan mon malyari ya habaytsi, ta êmên matupad ya kalabayan ni Apo Namalyari.” Kabay nabay etaman hi Juan hên mamawtismo kan Apo Jesus. 16 Hên nabawtismoan yay na hi Apo Jesus, hên inumawah ya ha lanêm, ay biglan nagloat ya langit, haka na nahêlêk ya Espiritu ni Apo Namalyari, ya an-umaypa hên nanad ha mihay pati-pati, ya inumugpa kana. 17 Hên habayto, ay main habi ya ubat ha langit, ya wana, “Hatsi ya panlugurên kon Anak ya ampamahigla kangko.” 1 Pangayari yan nagpabawtismo hi Apo Jesus ha Ilog Jordan, ay hiyay gintan ha logal ya kabalah-balahan, hên Espiritu ni Apo Namalyari, ta tuksoên ya ni Satanas. 2 Apatapo ya allo haka yabi, ay nagtêêh ya hên a nangan. Kabay hên nalabah ya habayto, ay angkablay yay nan lonoh. 3 Nilumatêng hi Satanas ya mánukso, ta wana kan Apo Jesus, “No hika ya Anak ni Apo Namalyari, ay daygên mon puto ya hata bato.” 4 Noa, hinabi kana ni Apo Jesus, “A ko! Ha habi ni Apo Namalyari ay nakahulat ya êmên di, ‘Hilay tawo ay a mabiyay ha kaên bêngat, noa, kailangan la etaman ya balang anhabiên ni Apo Namalyari.’ ” 5 Pangayari, ay gintan ya ni Satanas, hi Apo Jesus, ha Jerusalem, ya banal ya balayan, ha têngêl hên Templo. 6 Haka hinabi ni Satanas kan Apo Jesus, “No pêtêg hên hika ya Anak ni Apo Namalyari, ay magnabo kan paubat di, ta nakahulat ha Kahulatan, ya impahulat ni Apo Namalyari, ya êmên di, ‘Iutoh ni Apo Namalyari hilay anghel na hên mangillag kamo, haka halorên la ka êmên a mahakitan ya bitsih mo ha bato.’ ” 7 Noa, hinabi ni Apo Jesus, ya wana, “Nakahulat etaman ha impahulat ni Apo Namalyari, ‘Paan mon subukên ya Panginoon mo, hi Apo Namalyari.’ ” 8 Pangayari, ay gintan yay na êt ni Satanas, hi Apo Jesus, ha hadyay tag-ay ya tawgtug, ta impahlêk ni Satanas kana ya balang bansa ha boon luta haka ya kahampatan la. 9 Biha hinabi na kan Apo Jesus, ya wana, “Iubuh ko kamo ya habayto no mandoko kan mandêngdêng hên magsimba kangko.” 10 Noa, hinabi ni Apo Jesus, ya wana, “Satanas, mag-alíh ka di! Ta nakahulat ha habi ni Apo Namalyari: ‘Simbaên moy Panginoon mo, hi Apo Namalyari, ta hiyan bêngat ya huyuên mo.’ ” 11 Amêhên, ay nag-alíh yay na hi Satanas, haka main anghel ya nilumatêng, ya nipanawop kan Apo Jesus. 12 Hên namwangan ni Apo Jesus, ya impakulung hi Juan Bautista, ay nag-orong ya ha balayan Nazaret ha probinsyan Galilea. 13 A ya naglaêh ha Nazaret ta naglaêh ya ha balayan Capernaum, bayro êt ha probinsyan Galilea. Ya balayan Capernaum, ay atsi ha laylay hên Dagat-dagatan hên Galilea, ha nag-in logal lan kaapo-apoan ni Zabulon, haka Neftali ya lowa kanlan anak ni apo Israel. 14 Ha panoro na bayro, ay nakatupad ya hinabi ni Propeta Isaias hatoy mihay mámipamwang hên an-ipaihip kana ni Apo Namalyari. Ya habi na ay nakahulat hên hato, ya êmên di, 15 “Ha Galilea, ha logal lan kaapo-apoan ni Zabulon, haka lan kaapo-apoan ni Neftali ya atsi ha laylay hên dagat-dagatan, boy ha lipay hên Ilog Jordan, ya ampaidyanan etaman hên mal-at ya alwan Israelita ya a ampagpalokop kan Apo Namalyari, 16 ay nanad hilan atsi ha kariglêman haka ha kamatsan, gawan marayo hila kan Apo Namalyari. Noa, lano ay main mamahawang hên kaihipan la.” 17 Paubat hên habayto, ay namipamwang yay na hi Apo Jesus, ya wana, “Maghêhê kaw na, haka talibatokan yoy pamanyag yon kasalanan, ta nilumatêng ya pamanlokop ni Apo Namalyari.” 18 Ha pammita ni Apo Jesus ha laylay hên Dagat-dagatan hên Galilea, ay nahêlêk nay loway mikapotoh pohêl, ya magdadakêp hên kênan lanêm, ya hi Andres haka hi Simon, ya ambanhagan lan Pedro. Hila ay ampayhabwag hên lambat ha lanêm, ta ampandakêp hila dayi hên kêna. 19 Hinabi na kanla, “Makihonol kaw kangko, ta daygên kataw hên mámipakarani hên tawo kangko, ta êmên hila maniwala.” 20 Tampol lan imbalag ya lambat la, ta nakihonol hila kana. 21 Ha pammita lan Apo Jesus ha laylay hên lanêm, ay nahêlêk na êt ya maának ni Zebedeo, ya hi Santiago haka hi Juan. Hila ay atsi ha bangka hên kalamoy tatang la, hên ampamitoyo hên lambat la. Hinagyat hila ni Apo Jesus. 22 Tampol lan imbalag ya bangka la haka ya tatang la, ta nakihonol hila kana. 23 Nanoro yay na ha mal-at ya sinagoga lan Israelita ha boon probinsyan Galilea. Impamwang nay Mangêd ya Habi tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari haka namaalíh ya êt hên kaganawan hakit la. 24 Ya tungkol kana ay nibahwag ha boon Siria. In-ubuh lan gintan kana ya main hakit, pokol, lumpo, pilay, hilay nagtugaw, haka hilay hinapatan hên nangarawak ya a angkahêlêk ya ampamairap kanla. Namaalíh ya hên kaganawan hakit la, haka kaganawan nangarawak ya a angkahêlêk ya ampamairap kanla. 25 Kabay hadyay kal-atan ya ubat ha probinsyan Galilea, Decapolis, probinsyan Judea, balayan Jerusalem, haka ha lipay hên Ilog Jordan, ya nangamat kan Apo Jesus. 1 Hên nahêlêk ni Apo Jesus ya kal-atan ya ampangamat kana, ay nilumakat yan pêrad ha tawgtug, ta bayro yan nikno hên manoro kanla. Kabay dinumani hila kana ya tagahonol na. 2 Haka tinoroan na hila, ya wana, 3 “Iningalwan kaw ya alwan mapaglalang, gawan hikaw ay milamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari. 4 Iningalwan kaw ya ampaglungkot gawan ha kasalanan yo, ta amung-mungên kaw ni Apo Namalyari. 5 Iningalwan kaw ya maaypa ya nakêm, ta midin kamoyu ya impangako ni Apo Namalyari. 6 Iningalwan kaw no labay-labay yon manonol ha kalabayan ni Apo Namalyari, ta hawpan na kaw hên manonol. 7 Iningalwan kaw ya maingaloên, ta ihundo na kaw hên ingalwan ni Apo Namalyari. 8 Iningalwan kaw ya nakapêptêng ya nakêm kan Apo Namalyari, ta mahêlêk yo ya. 9 Iningalwan kaw ya mámilatan, ta hikaw ay itad ni Apo Namalyari hên anak na. 10 Iningalwan kaw no ampairapan la kaw gawan ha pamanhumonol yo ha kalabayan ni Apo Namalyari, ta milamo kaw ha pamanlokop na. 11 “Iningalwan kaw no gawan bêngat ha paniwala yo kangko, ay pairapan la kaw, haka musmusên la kaw, haka no habiên lay hinon nangarawak ya alwan pêtêg ya pamanira la kamoyu. 12 No malyari ya habayto, ay magpakahigla kaw, ta ayn kapantag ha kangêran, ya primyo ya matanggap yo lano ha langit. Panêmtêmên yoy êmbayro êt ya pamairap lan ninuno la kanlan mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari.” 13 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Hikaw ya anhumonol ha kalabayan ni Apo Namalyari, ay maialimbawa ha ahin bayri ha luta. Ihipên yo no ay-êmên anggamitên ya ahin. Mangêd ya ahin, noa, no naalihan yay nan alat, ay ahinan maiorong ya alat na. Ayn yay nan pukat! Itapon ya tana haka pitu-tuk-anan. 14 “Hikaw ay maialimbawa etaman ha hawang ya ampakahawang hên kaihipan hên balang miha ha boon luta. Ya kangêran ya andaygên yo, ya angkahêlêk lan kaatag, ay nanad ha a maitago ya balayan ya atsi ha bung-oy. 15 Ayn mamagkêt hên atáng, bayo ihimpan o itagpên. Noa, ya atáng ay idin ha mantêg hên pamyanan atáng, ta êmên mahawangan hilay atsi ha bali. 16 Êmbayro êt ya pakapakikwanan yon mamiyay, hên main kangêran ha arapan hên kapareho yo, ta êmên la puriên hi Apo Namalyari, ya Tatang tamo ha langit.” 17 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Paan yon ihipên ya atsi ko di, ta êmên alihan hên alagá ya Kautuhan ni apo Moises, haka ya inhulat lan kaatag ya mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari. Atsi ko di, ta êmên ko tuparên haka ipamwang ya habayto kamoyu. 18 Pakagilamên yo, kaban main pon angkahêlêk ha langit, haka kaban main pon luta, ay a malyarin daygên ayn pukat ya miha man ya nanaway letra o naipêk ya gulis hên habaytoy Kautuhan ni Apo Namalyari, o hên Kahulatan lan mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, angga ha a pon matupad ya kaganawan ya habayto. 19 Kabay hilay a anhumonol ha miha man kanlan habaytoy Kautuhan, bayo manoro êt ha kapareho la hên paan hilan humonol, ay hilay mag-in pinakamaaypa ha pamanlokop ni Apo Namalyari. Noa, hilay anhumonol ha Kautuhan, haka ampanoro hên dapat honolên ya habayto, ay mag-in matag-ay ha pamanlokop ni Apo Namalyari. 20 Pakagilamên yo, a kaw makapakilamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari, no ya pamanhumonol yo kana ay alwan ubat ha nakêm. Paan yon tuwarên ya alwan mantêg ya pamanhumonol lan Pariseo haka mánoron Kautuhan ni apo Moises.” 21 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Nagilam yoy in-utoh hên haton lagi, ‘Paan mamatsi hên kapareho ta hilay mamatsi, ay hatolan hên parusaan.’ 22 Noa, hikoy ampaghabi kamoyu, ya hilay anhumuluk ha kapareho la, ay hatolan ni Apo Namalyari hên parusaan, haka hilay ampammusmus ha kapareho la, ay hatolan hên parusaan hên Sanedrin. Haka hilay ampaghabi ha kapareho la, ya ‘Mulala ka!’ ay ipalako ha apoy ha impiyerno. 23 Kabay bayo kaw mam-in digalo kan Apo Namalyari ha pamiulaman hên an-iátang kana ha Templo, ta main kaw napanêmtêman ya dinyag yoy alwan mangêd ha kapareho yo, haka main hilan hakit nakêm kamoyu, 24 ay paan pon idin ya idigalo yo. Lakwên yo hila pon, ta makikahundo kaw pon. Bayo maidin yoy nay idigalo yo kan Apo Namalyari ha pamiulaman hên an-iátang kan Apo Namalyari ha Templo. 25 “No main labay hên mamidikil kamoyu, ay mangêd ya tampol kaw makikatoynungan kanla, ta êmên a la kaw gêtan ha mánlingon kaso. Ta kayno idin na kaw ha magbantay hên hukulan, ta ikulung kaw. 26 Kabay bayro kaw tana ha hukulan angga ha a yo maubuh hên mabayaran ya ipabayad la kamoyu.” 27 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Nagilam yoy in-utoh hên haton lagi, ya wanla, ‘Paan mamabayi haka paan makilalaki.’ 28 Noa, hikoy ampaghabi kamoyu, ya paan mangihip man hên kalabayan lawini ha pamanlêk ha alwan ahawa, ta habaytoy kasalanan hên mamabayi haka makilalaki. 29 Kabay, no mata yo ya anggamitên yon manyag kasalanan, ay kêwêtên yo, haka yon itapon. Ta mangêd pon ya maalihan kaw mata, kanan mihamwag kaw ha impiyerno, boo man ya lawini yo. 30 No gamêt yo ya anggamitên yon manyag kasalanan, ay mangêd ya potohên yo ta itapon, kanan mihamwag kaw ha impiyerno, boo man ya lawini yo.” 31 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Muwang yoy Kautuhan ya hinulat ni apo Moises, ya wanan hulat, ‘Hilay lalaki ya mamihiyay hên ahawa la, ay dapat dyanan lay ahawa la hên kahulatan ya inhiyay hila.’ 32 Noa, amêhên hiko ya ampaghabi kamoyu, ya hilay lalaki ya mamihiyay hên ahawa la, no a hila nakilalaki, ay daygên lan mámakilalaki ya ahawa la no makiahawa hilan kaatag ya lalaki. Haka hilay makiahawa ha babayi ya inhiyay, ay mikasalanan hila etaman.” 33 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Nagilam yoy in-utoh hên haton lagi, ya wanla, ‘Paan kaw mangako hên main lamoy paghumpa, no ayn ha nakêm yo ya tuparên ya habayto, ta dapat tuparên ya inhumpa ya pangako kan Apo Namalyari.’ 34 Noa, hikoy ampaghabi kamoyu, ya paan kaw nan maghumpa no mangako kaw! Paan maghumpa hên manggamit hên langit, ta habaytoy dyanan ni Apo Namalyari, 35 o ha luta man, gawan habaytoy nanad paypaluntoan bitsih na, o ha balayan Jerusalem, ta habaytoy balayan ni Apo Namalyari, ya Ari ya matag-ay ya tungkulan. 36 Paan êt habiên ya ‘Matsi ko man.’ Ta yarin mapauban, o mapauyang yo ya habot yo! 37 Habiên yo tanan, ‘Awo,’ o ‘Ahê.’ Paan yoy nan pahanan hên humpa, ta hi Satanas ya pangubatan hên habayto.” 38 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Nagilam yoy in-utoh hên haton lagi, ya wanla, ‘No binuwag yoy mata hên kapareho yo, ay kailangan buwagên êt ya mata yo. No nanira kaw hên gogot hên kapareho yo, ay kailangan hiraên êt ya gogot yo.’ 39 Noa, amêhên hiko ya ampaghabi kamoyu, paan yon tumbahan karawakan hilay mapanyag karawakan. No main manampaling kapakan pingi yo, ay ipatampaling yo êt kanla ya kapaka. 40 No main mangidikil kamoyu, ta êmên la makway kamiseta yo, ay idin yo kanla ya sambra yo etaman. 41 No patolukên la kaw hên mangarga hên kalga la ha mihay kilometro, ay kargaên yoy na hên loway kilometro. 42 Mam-i kaw kanlan kaganawan ya ampakikwa kamoyu, haka no main labay hên mandam pibandian yo, ay paan kaw mangimot.” 43 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Nagilam yoy in-utoh hên haton lagi, ya wanla, ‘Dapat yon lugurên ya kapareho yo, haka dapat yon kahêmêkan ya kapatsi yo.’ 44 Noa, panhabiên ko kamoyun atsi di hên ampanggilam, ya dapat yon lugurên ya kapatsi yo, haka dapat yon ihalangin hilay ampamairap kamoyu gawan ha paniwala yo, 45 ta êmên mamwangan ya hikaw ay maának ni Apo Namalyari, ya Tatang tamo ha langit. Gawan hiyay ampam-in allo boy uran kanlan mahonol kana haka kanlan mapanyag karawakan. 46 No anlugurên yon bêngat hilay ampanlugud kamoyu, ay yarin main kaw hên maêngganan ya primyo kan Apo Namalyari. Ta hila man ya máningil buwih, ya ampangwan sobra ha an-ipakwa kanla hên gobyernon Roma, ay ampanlugud êt ha ampanlugud kanla. 47 Haka no ampansinên yon bat hilay ampamansin kamoyu, ay hinon kangêran ya andaygên yo ya igit ha pandaygên lan kaatag, ta hila man ya a ampagpalokop kana, ay ampamansin kanlan ampamansin kanla. 48 Kabay dapat kaw mag-in mangêd ya ayn hinon kapintasan hên nanad kan Apo Namalyari, ya Tatang tamo ha langit.” 1 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Paan kaw magbabara hên mangêd kaw, ta no magbabara kaw hên mangêd kaw, ay ayn kaw bayton maêngganan ya ubat ha Tatang tamo ya atsi ha langit. 2 “Kabay no manawop kaw ha mangairap, ay paan yon ipamwang ya habayto. Paan yon tuwarên hilay ampagbabara hên mangêd bayro ha sinagoga haka ha kalsada. Ampanawop hilan bat gawan ampanapol hilan pamandayêw. Pakagilamên yo, ayn hilay nan maêngganan kan Apo Namalyari, gawan dinayêw hilay nan kapareho la. 3 Noa, hikaw, no manawop kaw ha mangairap, ay paan yoy nan ipamwang agyan ha kalamo yo, 4 ta êmên a mamwangan ya habayto, haka main kaw hên maêngganan ubat ha Tatang tamo ha langit ta angkahêlêk nay kaganawan.” 5 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “No manalangin kaw, ay paan yo hilan tuwarên hilay ampagbabara hên mangêd hila, ta labay-labay lan mirêng hên manalangin ha sinagoga haka ha pihobangan dann, ta êmên hila mahêlêk hên kaatag. Pakagilamên yo, ayn hilay nan maêngganan kan Apo Namalyari, gawan tinanggap lay nay pamandayêw hên kapareho la, ya tinapol la. 6 Noa, hikaw, no manalangin kaw, ay humwên kaw ha bali yo haka ihara yoy kabat, ta ya Tatang tamo, ya a angkahêlêk, ay hiyay ampakahêlêk kamoyu, haka main kaw hên maêngganan ya ubat kana. 7 “No manalangin kaw, ay paan yon piorong-orong ya ayn labay habiên hên nanad ha andaygên lan a ampagpalokop kan Apo Namalyari ya êndat la no gilamên hila, gawan kakarangan panalangin la. 8 Paan yo hilan tuwarên, ta bayo kaw ampakidawat ha Tatang tamo, ya hi Apo Namalyari, ay mana nay nan muwang ya angkailanganên yo. 9 “Manalangin kaw hên êmên di: ‘Tatang naên ha langit, puriên ka dayi hên balang miha. 10 Dayi lumatêng ya pamanlokop mo di ha luta. Madyag ya kalabayan mo di ha luta, hên nanad ha langit. 11 Dyanan mo kay dayi hên kaên ya kailangan naên amêhên. 12 Patawarên mo kay ha kasalanan naên ta ampatawarên naên etaman ya kaganawan ya nakadyag kasalanan kannaên. 13 Paan mo kay paulayan hên matukso, haka idayo mo kay ha karawakan. Gawan hika ya pinakapoon hên balang hino, haka atsi kamo ya kapangyarihan ya ayn kapantag. Hika ya puriên hên ayn angga! Amen.’ 14 Ta no patawarên yoy nakadyag kasalanan kamoyu, ay patawarên na kaw etaman ni Apo Namalyari ya Tatang tamo ha langit. 15 Noa, ta no a yon patawarên ya nakadyag kasalanan kamoyu, ay a na kaw patawarên ni Apo Namalyari, ya Tatang tamo ya atsi ha langit.” 16 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “No ampagtêêh kaw hên a mangan, ta êmên a maabala ya panalangin yo, ay paan kaw manoto kanlan magbabara hên mangêd, ya a ampag-ayos, haka ampaglungkot, ta êmên mamwangan hên kaatag ya a hila ampangan. Dinayêw hilay na, kabay ayn hilay nan maêngganan kan Apo Namalyari. 17 Noa, hikaw, no ampagtêêh kaw hên a mangan, ta êmên a maabala ya panalangin yo, ay dyanan yon laro ya habot yo, maghuklay kaw haka magkulamêh, 18 ta êmên a madambi hên kaatag ya a kaw ampangan, ta hi Apo Namalyari, ya Tatang tamo, ya a angkahêlêk, ay hiyay ampakahêlêk kamoyu, haka main kaw hên maêngganan ya ubat kana.” 19 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Paan kaw manipon hên pibandian bayri ha luta, ta main mal-at ya maniran habayto, nanad ha anag, o taêy. Haka malyarin maplak ya êt gawan main manakaw. 20 Noa, manyag kaw hên ikahigla ni Apo Namalyari ya nanad ha ampanipon kaw hên pibandian ha langit, ta ha êmbayro ay nanad kaw hên main pamyanan pibandian ya a mahira hên anag, o taêy, haka a maplak. 21 Dapat yon daygên ya habayto, ta no anto ya pibandian yo, ay atsi êt bayro ya nakêm yo.” 22 “Ya mata yo ay nanad pag-atáng hên nakêm yo. No nahawang ya mata yo, ay mahawangan êt ya nakêm yo. 23 Noa, no napukakê ya angkahêlêk yo, ay dumiglêm êt ya nakêm yo. No ya ampamahawang dayin nakêm yo, ay nariglêm awud, ay taganán ampamiyay kaw ha hadyay kariglêman.” 24 “Ayn hinoman ya makapaghuyo ha loway amo hên booy nakêm. Ta lugurên nay miha, haka kahêmêkan nay miha, o huyuên nan mantêg ya miha, ta hatoy miha, ay pahawaan na. Êmbayro êt, ay a yo kayan huyuên hi Apo Namalyari no ubuhên yoy hêkaw yo hên magkamain pibandian. 25 “Kabay anhabiên ko kamoyu ya paan kaw manyagah, no hinoy maêkan haka mainêm yo, ta êmên kaw mabiyay. Paan kaw êt manyagah no hinoy maitakop yo. Gawan ya biyay ay maalagá ha kaên, haka ya lawini ay maalagá ha takop. 26 Hêlkên yo hilay manok lalê, a hila mananêm, a hila ampanggapah, ayn hilan pamyanan hên nagapah la. Êmbayro man, ay ampakanên hila ni Apo Namalyari, ya Tatang tamo ha langit. Taganán maalagá kaw kanlan manok lalê kabay a na kaw paulayan! 27 Manyagah kaw man, ay a yo mapakarang ya biyay yo! 28 “Awta manyagah kaw no hinoy itakop yo! Ihipên yo tanay pamantumubo hên bulaklak. A hila ampag-obra o ampanayi man hên takop la. 29 Agyan hi Arin Solomon, ha kal-atan bandi na, ay a ya nakapagtakop hên nanad kahampatan hên mihay bulaklak. 30 No ya lamon, ya angkabiyay pon amêhên, bayo ulamên pangawatah, ay ampahampatên ni Apo Namalyari, yarin a na kaw dyanan takop! Kulang awud ya paniwala yo kana. 31 Kabay paan kaw manyagah ha panapol yon maêkan yo, mainêm yo haka maitakop yo. 32 Ta hilay a ampagpalokop kan Apo Namalyari, ay panay hên ampanyagah no hinoy maêkan, mainêm haka maitakop la. Noa, hikaw, ay paan yo hilan totoên, ta muwang nan Tatang tamo ha langit, ya hi Apo Namalyari, ya kailangan yoy habayto. 33 Unaên yoy pagpalokop yo kan Apo Namalyari, hên mamiyay hên mahonol ha kalabayan na, ta idin na ya kaganawan kailangan yo. 34 Kabay paan yon ikayagah ya kailangan yo lano, ta muwang ni Apo Namalyari no hinoy kailangan yo. Hukad ya kairapan ya an-arapên yo amêhên. Paan yon ikayagah ya kairapan ya lumatêng lano.” 1 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Paan kaw mihahatol, ta êmên a kaw hatolan ni Apo Namalyari. 2 Ta no ay-êmên ya pamanatol yo ha kaatag, ay êmbayro êt ya pamanatol ni Apo Namalyari kamoyu. Ta ya pamanatol ay nanad ha an-itakal. No ay-êmên ya pamaytakal yon pamanatol ha kaatag, ay êmbayro êt ya pamaytakal hên pamanatol ni Apo Namalyari kamoyu. 3 Panhêlkên yoy alwan nabyat ya kasalanan ya nanad poling ha mata hên kaatag, noa, a yo ampansinên ya nabyat ya kasalanan yo, ya nanad batang ya atsi ha sarili yon mata. 4 Ay-êmên yon mahabi ha kapareho yo, ‘Paulayan mo kon alihên ya poling ha mata mo,’ no hikaw êt, ay a yo angkahêlêk ya nanad batang ya atsi ha mata yo. 5 Hikaw ya ampagbabara hên mangêd! Unaên yon alihên ya nanad batang ya atsi ha mata yo, bayo makahêlêk kaw hên mangêd, ta êmên yo maalíh ya nanad poling ha mata hên kaatag. 6 “Paan yon ipalêkpêk hên ipamwang ya tungkol kan Apo Namalyari kanlan a mabay manggilam, ta habaytoy nanad ha ampam-i kaw hên maalagá ha aho ya mangayat kamoyu. Haka nanad êt ha mamitapon ha baboy, hên makamal ya perlas, ta bat la tanan pitu-tuk-anan.” 7 Wana êt ni Apo Jesus, “Paka-pakikwaan yoy kailangan yo kan Apo Namalyari, ta dyanan na kaw. Pakatapolên yo ya kailangan yo kana, ta hawpan na kaw. Pakabaêgên yo ya, ta pakibatan na kaw hên nanad ha kabat ya loatên. 8 Daygên yoy habayto, ta hilay ampamalêkpêk hên kikwa ay dyanan. Hilay ampamalêkpêk hên manapol hên kailangan la kana ay makatapol. Hilay ampamalêkpêk hên mamaêg, ay pakibatan hên nanad ha kabat ya loatên. 9 Ayn miha man kamoyu ya mam-in bato ha anak na, no kikwa yan puto. 10 Ayn etaman miha man kamoyu ya mam-in nabiyay ya utan ya makamatsi ha anak na, no kikwa yan kênan lanêm. 11 Makasalanan kaw man, ay kamwang kaw hên mam-in ikakangêd ha maának yo. Hi Apo Namalyari pon kaya, ya Tatang tamo ya atsi ha langit, ya ayn kasalanan, ay yarin a ya mam-in ikakangêd lan kikwa kana! 12 “Ya kangêran ya labay yo hên daygên la kamoyu hên kaatag, ay êmbayro êt ya dapat yon daygên kanla, ta habaytoy nakahulat ha Kautuhan ni apo Moises, haka ha inhulat lan kaatag ya propeta ni Apo Namalyari.” 13 “Pakangêrên yon humwên ha makpit ya ilwangan, ta malawang ya ilwangan boy dann ya palako ha kaparusaan ya ayn angga, haka mal-at ya ampagdann hên anhumwên bayro. 14 Noa, nakpit ya ilwangan boy dann ya palako ha biyay ya ayn anggaan, haka pêpêrad ya ampakatapol boy ampagdann bayro.” 15 “Kaillag kaw kanlan ampagbabara hên ampanoro hilan kaptêgan, ta naayang ya pamaghabi la. Nanad hilan matonud ya tupa, noa, ya an-itoro la ay ampakahira. 16 Mabalayan yo hila ha dyag la. A ya managêy hên ubas ya tanyuong! A etaman managêy hên igos ya korêrêng-êy! 17 Êmbayro êt, hilay mangêd ya kayo, ay ampanagêy hên mangangêd, noa hilay narawak ya kayo, ay ampanagêy hên nangarawak. 18 Ya mangêd ya kayo ay a ampanagêy hên nangarawak, haka ya narawak ya kayo ay a ampanagêy hên mangangêd. 19 Hilay kayo ya ampanagêy hên nangarawak ay potohên ta ulamên. 20 Hilay kayo ay angkabalayan ha tagêy la. Êmbayro êt, ay mamwangan hilay ampagbabara hên ampanoro hilan kaptêgan ha dyag la.” 21 Hinabi nay na êt ni Apo Jesus, “Alwan kaganawan ya ampamaêg kangkon, ‘Panginoon, Panginoon,’ ay makapakilamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari, ya Tatang ko ha langit, noa, hilan bat ya ampanyag kalabayan na. 22 Lumatêng ya Allon Pamanukom ni Apo Namalyari, ay mal-at ya maghabi kangko hên, ‘Panginoon, Panginoon, pahowênên yo kay! Ta impamwang naên ya impamwang mo, haka ha kapangyarihan mo, ay namipaplag kay hên nangarawak ya hinumapat ha tawo, haka kay nanyag hên kaatag êt ya kapapaêpapah ha langan mo.’ 23 Gawan a la dinyag ya kalabayan ni Apo Namalyari, ay arap-arapan kon habiên kanla ya, ‘Ayn kaw hên karapatan hên humwên di! Pakarayo kaw kangko, ya nipanyag hên karawakan!’ ” 24 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Hilay ampanggilam habi ko, haka anhumonol ha nagilam la, ay maialimbawa ha mihay lalaki ya matalino, ya nanyag bali. Nangali yan malalê hên angga ha nidaoh ha aplag, ta bayro nan impairêng ya bali na. 25 Hên nanguran, nanlanab, haka nangangin hên makhaw, ay bininhêkan ya bali, noa, a ya natumba, ta impairêng ya ha aplag. 26 Noa, hilay ampakagilam hên habi ko, bayo a ampanyag hên nagilam la, ay nanad hên lalaki, ya ayn minúwang, ya namairêng bali ha kabalahan ya alwan napah-êy. 27 Hên nanguran, nanlanab, haka nangangin hên makhaw, ay bininhêkan ya bali, haka tampol natumba boy nangaagwat ya habayto.” 28 Hên nayari yan naghabi hi Apo Jesus, ay naubuh hilan nag-êpapah ha panoro na, 29 gawan ya pamaghabi na, ay pamaghabi hên mihay main tungkulan, alwan nanad pamaghabi lan mánoron Kautuhan ni apo Moises. 1 Hên nakalohan hi Apo Jesus hên ubat ha tawgtug, ay main kal-atan ya nangamat kana. 2 Dinumani kana ya mihay lalaki ya nag hakit ketong. Nandoko ya ha arapan na, ta wanan nakiingalo, “Panginoon, no kalabayan mo, ay paalihên moy hakit ko, êmên luminis ya lawini ko.” 3 Impalunto ni Apo Jesus ya gamêt na ha nag hakit hên ketong, bayo wana, “Labay kon paalihên ya hakit mo. Luminis ka!” Tambêng naalíh ya hakit na. 4 Bayo wani Apo Jesus kana, “Paan mo pon ipamwang ya hatsi ha hinoman. Pakha ka ha pari ta ipahlêk mo kana ya ayn kay nan ketong. Mantan kan maiparaya ha pamanhumonol mo ha utoh ni apo Moises, ta êmên mapaptêgan mo kanlan kaatag ya malinis kay na.” 5 Hên nilumatêng yay na hi Apo Jesus ha balayan Capernaum, ay main mihay kapitan hên hundaloh ya taga-Roma ya nakiingalo kana, ya wana, 6 “Panginoon, ya ipoh ko ay a makaalíh ha papag, ta main yan nabyat ya hakit, haka a na maigalaw ya lawini na. Pêrad tana ay a nay na matêêh ya hadyay ilab.” 7 Kabay wani Apo Jesus, “Mita kitay na, ta paalihên koy hakit na.” 8 “Panginoon, paan kay nan paabala hên humwên ha bali ko, ta angkarêng-êy ako kamo. Iutoh mo tana, ay maalíh ya hakit hên ipoh ko. 9 Hiko man, ay atsi ko ha aypa hên kapangyarihan hên kaatag, bayo nag hundaloh ha aypan kapangyarihan ko. Ya kaganawan utoh ko, ay daygên la. No habiên ko kanan miha, ‘Mita ka,’ ay mita yay na. No habiên ko kanan kaatag, ‘Paidani ka di,’ ay dumani ya. No habiên ko kanan ipoh ko, ‘Daygên moy hatsi,’ ay daygên na.” 10 Hên nagilam nay habayto ni Apo Jesus, ay nag-êpapah ya. Inarap nay kal-atan ya ampipanonol kana, ta hinabi na, “Pakagilamên yo, ayn akon nahêlêk ya miha man ya Israelita, ya êmbayro ya kataniêh ya paniwala. 11 Pakaihipên yoy hatsi, mal-at ya alwan Israelita, ya ubat ha ay-irin logal di ha luta, ay kiaêm ha kaluto hên kalamo hi apo Abraham, apo Isaac, haka apo Jacob ha pamanlokop ni Apo Namalyari ha langit. 12 Noa, kal-atan ya Israelita ya unan hinagyat, ya a nabay ha pamanlokop ni Apo Namalyari, ay itapon ha kariglêman hên impiyerno. Hadyay tangih la bayro, haka mipang-ngê-ngêt hila ha hadyay huluk la boy ha hadyay ilab ya angkatanam la.” 13 Bayo hinabi ni Apo Jesus ha kapitan hên hundaloh, ya wana, “Muli kay na, ta gawan ha paniwala mo, ay maalíh ya hakit hên ipoh mo.” Hên habayto êt, ay naalíh ya hakit hên ipoh hên kapitan. 14 Hên nakahowên yay na hi Apo Jesus ha bali ni Simon Pedro, ay nahêlêk nay ampo ni Simon Pedro, ya an-omotên, ya atsi ha papag. 15 Tinalan ni Apo Jesus ya gamêt hên bakêt. Tambêng nag-alíh ya hakit na, kabay nirêng yan namakan kanlan Apo Jesus. 16 Hên ampinaboy nay allo, ay gintan la kan Apo Jesus ya kal-atan ya hinapatan hên nangarawak ya a angkahêlêk, haka hilay nipaghakit, ta ha utoh nan bat, ay namipaplag yan hinumapat kanlan hinapatan, haka namaalíh yan hakit lan nipaghakit. 17 Dinyag ni Apo Jesus ya habayto, ta êmên matupad ya hinabi ni Propeta Isaias, ya êmên di ya pangahabi, “Hiya ya namaalíh hên kaganawan hakit tamo.” 18 Hên nahêlêk ni Apo Jesus ya kal-atan ya nakapalibot kana, ay in-utoh nay tagahonol na, ya wana, “Magbangka kitamo hên lumipay.” 19 Bayo hila hinumakay ha bangka, ay main mihay mánoron Kautuhan ni apo Moises ya dinumani kana, ya wana kan Apo Jesus, “Mánoro, kihonol ako kamo ay-iri man ya lakwên mo.” 20 Hinabi etaman kana ni Apo Jesus, “Hila man ya ahon lalê ay main lêyang ya ampaidyanan, haka hilay manok lalê ay main halay, noa, hiko ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay ayn ampaidyanan di ha luta.” 21 Wanan miha pon kanan tagahonol na, “Panginoon, paulayan mo ko pon hên mamilbêng tatang ko.” 22 Noa, wani Apo Jesus kana, “Kihonol ka kangko, haka paulayan mo hilay ayn biyay ya ayn anggaan, hên mamilbêng kapareho lan natsi.” 23 Bayo hinumakay yay na ha bangka hi Apo Jesus, hên kalamo na hilay tagahonol na haka nag-umpisa hilay nan lumipay. 24 Ha pamanlumipay la, ay nabêlêw ya hi Apo Jesus ha bangka. Amêhên, nagkamain hên hadyay angin, haka ya bangka la ay angkapnoy nan lanêm, noa, hi Apo Jesus ay nabêlêw pon. 25 Pinukaw la ya, ya wanla, “Panginoon! Panginoon! Iligtas mo kay, ta ampilêmêh kitamina!” 26 Wana kanla, “Ayn kaw awud hên tsiwala kangko! Pata hadyay limo yo!” Nimata ya, ta binawal nay angin haka hadyay tandulon. Tinunggên etaman ya angin haka tandulon, hên namapatêkbêk. 27 Nag-êpapah hilay tagahonol na. Nihahabi hila, ya wanla, “Hino kaya ya hatsi ya ampakabawal hên angin haka tandulon bayo anhumonol hila kana?” 28 Hên nilumatêng hilan Apo Jesus ha logal lan Gadareno, ha lipay lanêm, ay tinupa hila hên loway lalaki ya ubat ha pay-ilbêngan, ya hinapatan hên nangarawak ya a angkahêlêk. Gawan hadyay tobag la, ay ayn ampakadann bayro. 29 Nan-angaw hila, ya wanla, “Jesus, ya Anak ni Apo Namalyari, awta ampakiêmênan mo kay? Labay mo kay hên parusaan hên alwa pon ya intakda ya panaon?” 30 Main kal-atan baboy bayro ya ampipambuk ha bung-oy ya narani ha lanêm. 31 Nakiingalo hilay hinumapat kanlan lalaki, ya wanla kan Apo Jesus, “No ipaplag mo kay, ay paulayan mo kay hên mipanhumapat kanlan baboy.” 32 Pinaulayan na hila ni Apo Jesus. Kabay inumalih hila kanlan lalaki, ta nipanhumapat hila kanlan baboy. Hilay baboy ya hinapatan la, ay nipamwayun palohan ha natalindah ya laylay lanêm hên nilêmêh ha dagat-dagatan. 33 Hilay manayhay hên baboy, ay nipamwayu ha balayan la, ta habaytoy nalyari kanlan hinapatan hên nangarawak ya a angkahêlêk, ay impamwang la ha kabalayan la. 34 Hên nagilam lay balita la, ay naubuh lan nilako hilan Apo Jesus. Nakiingalo hila kana ya mag-alíh ya ha logal la. 1 Hinumakay hilan Apo Jesus ha bangka ta nilumipay hila ha balayan ya ampagdahêlan la. 2 Main nilumatêng ya ungnoy lalaki ya ampantan hên mihay lumpo ya atsi ha langkayan. Hên nahêlêk ni Apo Jesus ya paniwala la kana, ay hinabi na kanan lumpo, “Pakhawên moy nakêm mo, ta pinatawad ya kasalanan mo.” 3 Main bayron mánoron Kautuhan ni apo Moises ya êmbayri ya laman ihip, “Hinoy hatsi ya an-ipantag nay sarili na kan Apo Namalyari hên mamatawad hên kasalanan? Yarin a nan ammusmusên hi Apo Namalyari ya tawo yan bêngat! Mimiha na ni Apo Namalyari ya makapatawad hên kasalanan.” 4 Muwang ni Apo Jesus ya laman ihip la. Kabay hinabi na kanla, “Awta ampangihipan yo ko hên narawak? 5 Hino awud ya maparah hên habiên kanan mihay a ampakabita, no wangko, ‘Napatawad kay na ha kasalanan mo,’ o no wangko, ‘Hali, mirêng ka ta mita kay na?’ 6 Noa, êmên yo mamwangan ya hiko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay main tungkulan di ha luta hên mamatawad kasalanan, ay habiên ko kanan lumpo, ‘Mirêng ka. Hapwatên moy langkayan mo ta muli kay na.’ ” 7 Tambêng yan nirêng ha arapan la ya hata lumpo, ta nuli ya. 8 Naubuh hilan nag-êpapah ya atsi bayro. Pinuri la hi Apo Namalyari, ya nam-in êmbayroy kapangyarihan ha tawo. 9 Pangayari hên habayto, ay nammita yay na hi Apo Jesus. Ha pammita na, ay nakahêlêk yan mihay máningil buwih ya nag langan Mateo, ya ampikno ha paningilan na. Hinabi ni Apo Jesus kana, ya wana, “Kihonol ka kangko.” Kabay nakihonol ya kana. 10 Amêhên, hên atsi hilan Apo Jesus ha bali ni Mateo hên ampangan, ay main nilumatêng ya kal-atan máningil buwih, ya kapareho ni Mateo, haka kaatag êt ya makasalanan, ya kalamo la hên nangan. 11 Hên nahêlêk lan Pariseo ya ampangan hi Apo Jesus hên kalamoy máningil buwih, haka kaatag êt ya makasalanan, ay nangotang hila kanlan tagahonol ni Apo Jesus, ya wanla, “Pata ampangan ya mánoro yo, hên kalamo lan máningil buwih, haka kaatag êt ya makasalanan?” 12 Hên nagilam nay hinabi la, ay nangalimbawa hi Apo Jesus, ya wana, “Hilay main hakit, ay ampangailangan doktor, alwan hilay ayn hakit. 13 Êmbayro êt, atsi ko di ha luta ta êmên ko mahagyat hilay ampangamin hên makasalanan hila, hên maghêhê hên manalibokot ha pamanyag lan kasalanan. Noa, hilay ampaghabin ayn hilan kasalanan, ay a ko hawpan. Ihipên yoy hinabi ni Apo Namalyari, ya wana, ‘A ko labay ya mamiátang kaw. Ya labay ko ay mag-in kaw hên maingaloên.’ ” 14 Main ungnoy tagahonol ni Juan Bautista ya naghabi kan Apo Jesus, ya wanla, “Pata hikay haka hilay Pariseo, ay panay hên ampagtêêh hên a mangan, ta êmên a maabala ya panalangin naên? Pata alwan êmbayro ya andaygên lan tagahonol mo?” 15 Kabay in-alimbawa ni Apo Jesus ya sarili na ha lalaki ya an-ikasal, ya wana, “Êndat yon manyêngên ya bisita hên an-ikasal kaban kalamo la ya? Ahê! Lumatêng ya allo ya ipakarayo ya lalaki ya an-ikasal, ay bayro hilay nan a mangan.” 16 Amêhên, intoro ni Apo Jesus ya a mailamo ya toro na, ha toro lan ninuno la, ya wana, “Ayn mamitagpi hên bayoy tela, ya a pon napipi ha gihi hên manan takop. No alimbawa ta daygên nay habayto, ta pipiên nay na, ay kumpêh ya intakap, haka humlay ya gihi. 17 Ayn mamitugtug hên bayon alak ha ubatan hên manan alak, gawan lumtoh ya pamyanan, haka mabullog ya alak. Ya bayoy alak ay dapat itugtug ha bayoy pamyanan, ta êmên parehon a tampol mahira.” 18 Kaban ampaghabi ya pon hi Apo Jesus, ay main dinumani hên nandoko ha arapan na, ya mihay ampamaala bayro ha sinagoga. Labay na, ya kihonol ya kana ha bali na, hi Apo Jesus, hên ipalunto nay gamêt na ha anak nay babayi, ta pabiyayên na dayi. 19 Kabay nakihonol kana hi Apo Jesus haka hilay tagahonol na. 20 Kaban ampammita hila, ay dinumani kana, ya mihay babayi ya labinloway taon nanan angkairapan ha hakit nan andayaên. Ginapa nay laylayan takop ni Apo Jesus. 21 Dinyag nay habayto, ta hinabi na ha sarili na, no magapa nan bat ya takop ni Apo Jesus, ay maalíh ya hakit na. 22 Hên namalingay hi Apo Jesus, ay nahêlêk na ya, haka wana kanan babayi, “Pakhawên moy nakêm mo. Inalíh ya hakit mo, gawan ha paniwala mo kangko.” Habayto êt, ay naalíh ya hakit na. 23 Inhundo lan Apo Jesus ya pammita la ha bali nan habaytoy manungkulan, ha sinagoga. Hên hinumwên hilay na, ay nahêlêk ni Apo Jesus hilay ampag-bulongudyong, haka nagilam nay labak hên kal-atan. 24 Hinabi ni Apo Jesus kanla, “Mag-alíh kaw di, ta a ya natsi. Nabêlêw yan bêngat.” Noa, kinailyan la ya. 25 Hên naipaawah na ya kal-atan ya atsi bayro, ay hinumwên yay na ha pinaypakatuluyan kanan anak. Tinalan ni Apo Jesus ya gamêt nan anak, haka tambêng yan nirêng. 26 Namwangan ha boon logal hên habayto ya nalyari. 27 Hên paalíh hilan Apo Jesus bayro ha bali nan habaytoy manungkulan ha sinagoga, ay main loway buwag, ya nangamat kan Apo Jesus, ya nan-angaw, ya wanla, “Apo Jesus, ya kaapo-apoan ni Arin David, ingalwan mo kay dayi!” 28 Inhundo lan Apo Jesus ya pammita la, haka hila hinumwên ha bali ya lakwên la. Hinumwên êt ya loway buwag, kabay wani Apo Jesus kanla, “Ampaniwala kaw hên mapamukat kataw?” Wanla etaman, “Awo, Panginoon.” 29 Bayo ginap-an nay mata la, ta wana kanla, “Gawan ha paniwala yo, ay makahêlêk kaw.” 30 Tambêng hila etaman nakahêlêk. Impapakabawal na hila hên ipamwang ha kaatag ya hiyay namamukat kanla. 31 Noa, hên nammita hilay na, ay impamwang la ha boon logal ya habayto, ya pamamukat ni Apo Jesus hên mata la. 32 Hên paalíh dayi hilan Apo Jesus, ay main gintan kana ya mihay lalaki, ya pipi ya hinapatan hên narawak ya a angkahêlêk. 33 Namipaplag hi Apo Jesus hên narawak ya a angkahêlêk, kabay nakahabi yay nay lalaki. Naubuh hilan nag-êpapah ya atsi bayro, ya wanla, “Bayri kantamo ha bansan Israel, ay ayn êt nakahêlêk hên êmbayri ya kapapaêpapah.” 34 Noa, hilay Pariseo ay naghabi, ya pamaalíh ni Apo Jesus hên nangarawak ya hinumapat ha tawo, ay ha kapangyarihan ni Satanas, ya poon lan nangarawak ya a angkahêlêk. 35 Nammita hilan Apo Jesus ha mal-at ya balayan haka baryo, ta namitoro yan Mangêd ya Habi tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari ha sinagoga la, haka namaalíh yan hino-hino kay na hên ya hakit. 36 Hên nahêlêk nay kal-atan, ay iningalwan na hila, gawan hadyay kairapan ya angkatanam la, haka angkahiraan hilan nakêm, ta nanad hilan tupa ya ayn pastol. 37 Bayo hinabi na kanlan tagahonol na, “Hilay kal-atan ya labay hên manggilam hên tungkol kan Apo Namalyari, ay nanad pali ya nawto, ya maranin gapahên. Maialimbawa hila hên êmbayro gawan nakal-an hilay na hên maniwala. Mal-at ya gapahên, noa, u-ungnon bêngat hilay manggapah. 38 Kabay ihalangin yo dayi kan Apo Namalyari, ya nag nawtoy pali, ya mamiutoh ya dayi hên kaatag êt, ya kapareho yon nanad manggapah, ta êmên hila etaman manoro hên tungkol kana.” 1 Mihay allo, ay tsinipon ni Apo Jesus ya labinloway tagahonol na, ta dinyanan na hila hên kapangyarihan hên mamaalíh hên nangarawak ya a angkahêlêk ya hinumapat ha tawo, haka hên mamaalíh hên kaganawan hakit. 2 Habaytsi ya langan lan labinlowa ya pinili na hên mag-in apostol na: Hi Simon, ya pinata-ngalanan nan Pedro, haka hi Andres ya kapotoh pohêl ni Pedro. Pinili na êt ya loway anak ni Zebedeo ya hi Santiago, haka ya kapotoh pohêl na, hi Juan. 3 Pinili na êt hi Felipe, hi Bartolome, hi Tomas, hi Mateo ya máningil buwih, hi Tadeo, hi Santiago ya anak ni Alfeo, 4 hi Simon ya Makabayan, haka hi Judas Iscariote ya nay-upit kan Apo Jesus. 5 In-utoh ni Apo Jesus ya labinloway tagahonol na hên mamitoro hên tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari, haka hên mamaalíh hên hakit. Bayo hila nammita, ay hinabi na kanla, “Paan kaw manoro kanlan alwan Israelita, haka ha hinon balayan lan Samaritano. 6 Noa, ya dapat yon toroan ay hilay kapareho yon Israelita, ya nanad tupa ya nitama. 7 Mita kaw na ta ipamwang yo ya Mangêd ya Habi, ya marani yanay pamanlokop ni Apo Namalyari. 8 Mamaalíh kaw hên hakit, nanad ha ketong. Mamabiyay kaw oman kanlan natsi. Mamipaplag kaw hên nangarawak ya a angkahêlêk ya hinumapat kanlan tawo. Ya tungkulan ya indin ko kamoyu, ay a ko impabayad, kabay a yo ipabayad ya pamanawop yo. 9 Paan kaw mantan hên hinon pera ya nanad ha ginto, o pilak, o tangso. 10 Ha pammita yo ay paan kaw mantan balutan o hinon maihagili yoy takop, pag-apin bitsih, o têkên. Kaên yo ya hinon iarap la kamoyu, ta habayto ay nanad upa la kamoyu ha pamitoro yo kanla. 11 “Ha kaganawan baryo, o balayan ya lakwên yo, ay manapol kaw bayron mapanyag kangêran ya mapagdahêlan yo. Bayro kaw tanan maglaêh angga ha a pon nayari ya pamitoro yo ha logal ya habayto. 12 Ha panhumwên yo ha bali, ay habiên yo, ‘Dayi ingalwan kaw ni Apo Namalyari.’ 13 No tanggapên la kaw bayro ha bali, ta marapat-dapat na hilan ingalwan ni Apo Namalyari, ay ingalwan na hila, no ahê, ay a hila ingalwan. 14 No a la kaw tanggapên ha mihay logal, o a hila manggilam toro yo, ay bayo kaw mag-alíh bayro, ay ikampag yoy tuwapok ya atsi ha bitsih yo, ta êmên la mamwangan ya atsi tana kanla no lumatêng kanla ya parusa ni Apo Namalyari. 15 Pakagilamên yo, lano ha Allon Pamanukom ni Apo Namalyari, ay mabyat ya pamarusa kanlan taga-balayan Sodoma, haka Gomorra ya inulam ni Apo Namalyari hên hato, gawan ha hadyay kasalanan la. Noa, mas mabyat ya pamarusa kanlan habaytoy a nananggap kamoyu.” 16 “Hikaw ay nanad tupa ya an-iutoh kon manoro kanlan nanad ahon lalê, ya mapamatsin tupa. Kabay dapat kaw mag-in alisto, haka dapat ayn maipintas ha pamimiyay yo. 17 Kaillag kaw, ta gêtan la kaw kanlan toa ya nag tungkulan ha hinon sinagoga haka pagpapatokên la kaw bayro. 18 Gawan ha paniwala yo kangko, ay gêtan la kaw kanlan ari haka gobernador, ha êmbayro ay maipamwang yo kanla, haka kanlan alwan Israelita, ya Mangêd ya Habi tungkol kangko. 19 Uston kotangên la kaw, ay paan kaw manyagah no hino ya habiên yo, ta habayto êt, ay ipamwang kamoyu no hinoy dapat yon habiên, 20 ta ya Espiritu ni Apo Namalyari, ay mamaihip kamoyu no hinoy habiên yo. 21 “Hila man ya kapotoh pohêl yo, haka ya toa yo, ay may-upit kamoyu. Hilay maának ay manalanghang ha toa la hên angga ha ipapatsi la hila. 22 Kahêmêkan la kaw hên kal-atan, gawan ha paniwala yo kangko. Noa, no maihundo yoy paniwala yo kangko, angga ha anggaan biyay yo, agyan ampagdanas kaw hên hadyay pamairap, ay madyanan kaw hên biyay ya ayn angga. 23 No pairapan la kaw ha mihay logal, ay tumakah kaw ha kaatag ya logal. Pakagilamên yo, a yo pon maubuh hên maabutan ya balang balayan haka baryo bayri ha bansan Israel, ay mag-orong ako, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo. 24 “Ayn ampag-aral ya anggalangên igit ha ampanoro kana. Ya tungkulan hên mihay ipoh, ay alwan matag-ay ha tungkulan hên amo na. 25 Kabay dapat pahalamat hilay antoroan, no ampairapan hila hên nanad ha angkaranasan lan ampanoro kanla, haka dapat pahalamat hilay ipoh, no pairapan hila hên nanad ha angkaranasan lan amo la. Hiko ya nanad nag bali, haka hikaw ay nanad kalamo ko ha bali. Minusmus akon binaêg Satanas, kabay taganán lalo kaw musmusên.” 26 “Kabay paan kaw malimo kanlan anhumêmêk kamoyu, ta ayn intago ya a mamwangan haka mihumbung. 27 Ya anhabiên ko kamoyun bêngat, ay dapat yon habiên ha kal-atan. Ya an-iinanah ko kamoyu, ay dapat yon ipamwang ha kal-atan. 28 Paan yon kalimwan ya labay mamatsin lawini yo, ta lawini yon bêngat ya mapatsi la. A la man maipalako ha impiyerno ya kaêlwa yo. Dapat yon kalimwan hi Apo Namalyari, ta panga-ubat nan mangwan biyay, ay main ya êt hên kapangyarihan hên mamitapon kaêlwa yo ha apoy ya taganán a maparê ha impiyerno. 29 Noa, hadyay lugud ni Apo Namalyari, ta hila man ya nanaway manok lalê, ay a na ampaulayan. 30 Agyan habot ulo yo, ay muwang nay bilang. 31 Kabay paan kaw malimo. A na kaw paulayan, ta maalagá kaw kanlan mal-at ya manok lalê.” 32 “Hilay alwan marêng-êy hên mamaptêg ha arapan hên kal-atan ya hila ay ampaniwala kangko, ay a ko etaman ikarêng-êy ha langit, ha arapan ni Apo Namalyari, ya Tatang ko. 33 Noa, hilay ampaghabin ha arapan hên kal-atan, ya a hila ampaniwala kangko, ay habiên ko etaman lano ha langit, ha arapan ni Apo Namalyari, ya Tatang ko, ya a ko hila muwang.” 34 “Paan yon ihipên ya nantan akon pamakiúmang ha miha ta miha, ta hikoy pangubatan hên hubakan, gawan main maniwala kangko, haka main a maniwala. 35 Ta hilay ampaniwala haka hilay a ampaniwala, ay alwan parehoy ihip. Ya tatang ay mihay ihip ha anak nay lalaki. Ya indo ay mihay ihip ha anak nay babayi. Ya ampo ya babayi, ay mihay ihip ha manuyang nay babayi, kabay mihalang-hangan hila. 36 Haka mismon kapamilya ay mihuhubak, gawan main maniwala boy main ahê. 37 “Hilay manlugud ha toa la hên igit ha pamanlugud la kangko, ay alwan hêpat hên mag-in tagahonol ko. Haka hilay manlugud ha anak la hên igit ha pamanlugud la kangko, ay alwan hêpat hên mag-in tagahonol ko. 38 Boy hilay alwan nakal-an hên magtêêh hên pamairap, o matsi man, gawan ha paniwala la kangko, ay alwan hêpat hên mag-in tagahonol ko. 39 Hila etaman ya a anhumonol kangko, gawan a la labay hên matsi, o mangoman ya pamimiyay la, ay matsi etaman. Noa, hilay matsi gawan ha paniwala la kangko, ay dyanan biyay ya ayn angga.” 40 “Hilay ampananggap kamoyu, ay hiko êt ya antanggapên la. Haka hilay ampananggap kangko ay antanggapên la hi Apo Namalyari ya namiutoh kangko. 41 Hilay ampananggap kanlan mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, gawan habaytoy mámipamwang ay in-utoh na, ay dyanan digalo ya pareho ha tanggapên lan mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari. Haka hilay ampananggap kanlan mahonol kana, gawan hilay habayto ay mahonol kana, ay tumbahan na etaman hên kangêran ya pareho ha tanggapên lan mahonol kana. 42 Hilay mam-i kamoyu hên miha man ya baso hên lanêm ya nakêbêl, gawan hikaw ay tagahonol ko, ay taganán tumbahan hila etaman ni Apo Namalyari hên kangêran.” 1 Hên natoroan nay na ni Apo Jesus ya labinloway tagahonol na ha dapat lan daygên, ay nanoro ya ha balayan ya namalibot bayro, ta impamwang na ya Mangêd ya Habi. 2 Hên atsi ya ha hukulan hi Juan Bautista, ay namwangan na ya tungkol ha kapapaêpapah ya andaygên ni Cristo, kabay in-utoh ni Juan ya ungno kanlan tagahonol na hên mangotáng kan Apo Jesus, 3 no hiya ya pinili ni Apo Namalyari hên mag-in Mámiligtas, ya impangako ni Apo Namalyari, o no mangênggan hila pon hên kaatag. 4 Noa, wani Apo Jesus kanla, “Mag-orong kaw kan Juan ta ipamwang yo kana ya nahêlêk yo haka nagilam yo. 5 Ampakahêlêk hilay nay buwag, ampakabita hilay nay lumpo, angkaalíh ya hakit lan nag ketong, ampakagilam hilay nay têkkên, ampangoman mabiyay hilay natsi, haka ya Mangêd ya Habi ay an-ipamwang kanlan mairap. 6 Iningalwan hilay a ampag-alangan ha paniwala la kangko.” 7 Hên nakabitay nay in-utoh ni Juan, ay namipamwang hi Apo Jesus hên tungkol kan Juan kanlan kal-atan, ya wana, “Hinoy nilako yo ha logal ya kabalah-balahan? Êndat yo no ya ihip ni Juan ay nanad tsimbo, ya mantêwêg ya angkadanan angin? 8 Hino awud ya nilako yo? Yarin nilako yo ya mihay nakatakop hên mangahampat! Alwa! Hilay nakatakop hên mangahampat, ay mahêlêk ha balin ari. 9 Hino awud ya nilako yo? Ya mihay propeta? Awo. Pakagilamên yo! Hiyay mihay mámipamwang hên an-ipaihip kana ni Apo Namalyari, ya ayn kapantag. 10 Gawan tungkol kan Juan Bautista ya hata nakahulat di ha habi ni Apo Namalyari, ya wana, ‘Mangiutoh ako hên muna kamo ya mangil-an hên danan mo.’ 11 Anhabiên ko kamoyu, ha kaganawan tawo, ayn matag-ay kan Juan Bautista. Êmbayro man, ya pinakamaaypa ya nakapakilamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari, ay matag-ay kan Juan. 12 Paubat hên ampanoro ya hi Juan anggan amêhên, ay main ampaypilit hên tampol hên mangiaral hên Mangangêd ya Habi ya tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari, haka mal-at ya ampamilit hên tampol palokop kana. 13 Gawan ya impamwang lan mámipamwang, hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, haka ya impamwang lan Kautuhan ya indin na kan apo Moises, ay tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari. Haka hi Juan Bautista ya nag-umpisa hên nanupad hên habaytoy impamwang la. 14 No ampaniwala kaw ha pamwang hên mihay mámipamwang hên hato, hên impaihip kana ni Apo Namalyari, ay maintindihan yo ya hi Juan Bautista, ya nanupad hên habaytoy papêt na, ya main nanad kan Propeta Elias ya lumatêng. 15 Pakaihipên yo ya nagilam yo!” 16 Hinabi nay na êt ni Apo Jesus, ya wana, “Hino awud ya pangiparisan ko kanlan tawo amêhên? Nanad hino hila kaya? Nanad hilan anak ya ampipammikno ha pangalindagan hên ampibabaêg, ya wanla, 17 ‘Nanigtsig kay, noa, a kaw tsimmalêk. Nanyêngên kay, noa, a kaw nakiyêngên.’ 18 Ta nilumatêng hi Juan Bautista hên panay hên ampagtêêh hên a ampangan, ta êmên a maabala ya panalangin na, haka a ya ampinêm hên alak, noa gawan habayto, ay anhabiên yo, ya hiyay hinapatan hên narawak ya a angkahêlêk. 19 Hiko etaman, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay nilumatêng di hên ampangan haka ampinêm alak hên kalamo yo, noa gawan habayto, anhabiên yo ya hikoy mahiba, mamminêm hên alak, kaluguran lan máningil buwih, haka kaatag ya mapanyag kasalanan. Êmbayro man, ay mapaptêgan ya pêtêg ya toro naên ni Juan Bautista, gawan habaytoy mahêlêk ha pamimiyay lan anhumonol ha toro naên.” 20 Hinabyanan ni Apo Jesus hilay a êt nipaghêhê hên nanalibokot ha pamanyag lan kasalanan, mal-at man ya kapapaêpapah ya dinyag na ha balayan la, ya wana, 21 “Kaingalo kaw ya taga-balayan Corazin haka taga-balayan Betsaida, gawan a yo paghêhêan hên talibatokan ya pamanyag yon kasalanan, agyan mal-at ya kapapaêpapah ya dinyag ko bahên. Mabyat ya kasalanan lan taga-balayan Tiro haka taga-balayan Sidon. Noa, no nadyag dayi kanla, ya kapapaêpapah ya dinyag ko bahên ha Corazin, haka Betsaida, ay tampol la dayi bayton impahlêk ha dyag la ya pinaghêhêan hên tinalibatokan la ya pamanyag lan kasalanan hên taga-Tiro haka Sidon. 22 Pakagilamên yo! Lumatêng lano ya allon pamipapawa ni Apo Namalyari hilay nagpalokop kana, ha a nagpalokop kana, ay mas mabyat ya pamarusa kamoyun taga-Corazin haka Betsaida kanan pamarusa kanlan taga-Tiro haka Sidon. 23 Hikaw êt, ya taga-balayan Capernaum, êndat yo no mipalako kaw ha langit hên mananggap papuri, noa, ihamwag kaw ha impiyerno. Mabyat ya kasalanan lan taga-balayan Sodoma, noa, no nadyag na dayi kanla ni Apo Namalyari ya kapapaêpapah ya dinyag ko bahên ha Capernaum, ay nabuyot lay na dayin pinaghêhêan ya kasalanan la, haka a dayin nahira ya balayan la. 24 Noa, pakagilamên yo, ha Allon Pamanukom, ay mas mabyat ya pamarusa kamoyun taga-Capernaum, kanan pamarusa kanlan taga-Sodoma.” 25 Hên habayto êt, ay nanalangin ya hi Apo Jesus kan Apo Namalyari hên êmên di, “Tatang ko ha langit, ampuriên kata, ya ampamaala ha langit haka luta, gawan impamwang mo ya tungkol kangko kanlan maaypa ya nakêm, ya a mo impamwang kanlan manga-talino ya matag-ay ya pinag-aralan haka matag-ay ya nakêm. 26 Awo, Tatang, ta habaytoy kalabayan mo.” 27 Bayo wani ni Apo Jesus kanlan kal-atan, “In-ubuh nan impamwang kangko hên Tatang ko, hi Apo Namalyari ya tungkol kana. Ayn taganán makakilala kangko, ya Anak na, no alwan hiyan bêngat ya Tatang ko. Ayn êt taganá hên makakilala kanan Tatang ko, no alwan hikon bêngat, ya Anak na, haka hilay piliên ko hên ipamukat hên tungkol kana. 28 “Paidani kaw kangko, ya hikaw ya angkabyatan ya nakêm ha pamangihip yo, ta dyanan kataw hên kapatêkbêkan nakêm. 29 Honolên yoy an-iutoh ko kamoyu, ta hiko ay maaypa ya nakêm haka maamêy ya pamanoro ko, kabay mag-in mapatêkbêk ya nakêm yo. 30 Gawan naêpaw ya an-ipadyag ko kamoyu ha pamanoro ko kamoyu.” 1 Mihay allon pamagsimba lan Israelita, hên nipadann hilan Apo Jesus ha nag trigo ha narani ha dann, ay nantê hilay tagahonol na hên pêrad. Niyêhê la ya hata trigo, ta nilêêm la ha pammita la, gawan anlonohên hila. 2 Noa, nag Pariseo bayro ya naghabi kan Apo Jesus, ya wanla, “Hêlkên mo! Pata nantê hilay tagahonol mo hên trigo ha allon pamagsimba, bawal man ya habayto ha Kautuhan tamo?” 3 Wana etaman ni Apo Jesus, “Kayno a yo pon nabaha ya dinyag ni Arin David hên hiya haka hilay kalamo na, ay angkablay hên lonoh. 4 Hinumwên ya ha bali ni Apo Namalyari, ta nangwa yan puto ya imparaêp kan Apo Namalyari ya pangkaên lan bat hên pari. Bawal man ha Kautuhan ni apo Moises hên mangan hên habayto, ay nangan ya, haka hilay kalamo na. 5 Kayno a yo pon nabaha ya Kautuhan ni apo Moises, ya ha allo man hên pamagsimba, ay andaygên lan pari ya dapat lan daygên ha Templo. Noa, alwan kasalanan ya habayto, ta mal-at ya dapat lan daygên ha Templo ha allon pamagsimba. 6 Pakagilamên yo, ya main di ya mas maalagá ha Templo. 7 No naintindihan yo dayi ya hata Kahulatan, ‘A ko labay ya mamiátang kaw. Ya labay ko ay mag-in kaw hên maingaloên,’ ay a yo dayin intad mapanyag kasalanan, ya ayn kasalanan. 8 Gawan hiko ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay nag tungkulan hên maghabi no hinoy malyarin daygên ha allon pamagsimba.” 9 Nammita hi Apo Jesus ta hinumwên ya ha sinagoga ta manoro. 10 Main lalaki bayro ya natsi ya gamêt. An-imatonan la ya hi Apo Jesus hên ungnoy lalaki, no mamaalíh yan hakit ha allon pamagsimba la, ta êmên la yan bad-an hên ampanyag yan bawal ha Kautuhan. Nangotang hila kana, “Bawal ha Kautuhan ni apo Moises ya mamaalíh hên hakit ha allon pamagsimba, o ahê?” 11 Amêhên, hinabi ni Apo Jesus kanla, “No alimbawa ta mimihay tupa yo, haka habaytoy manabo ha malalê ya pangahoyan, a yo ya warin tampol hên iawah allo man hên pamagsimba? 12 Mas maalagá ya tawo ha tupa! Kabay alwan bawal ha Kautuhan ni apo Moises hên manyag kangêran ha allon pamagsimba.” 13 Bayo wana kanan lalaki ya natsi ya mihay gamêt, “Ipaktang moy gamêt mo.” Kaban an-ipaktang na ya, ay naalíh ya hakit ha gamêt na, ta hatoy gamêt na ay nag-in nanad ha kapaka ya ayn hakit. 14 Kabay nammita hilay nay Pariseo, ta pinipupulungan lay na hi Apo Jesus. 15 Hên namwangan ni Apo Jesus ya pamulong kana, ay nag-alíh ya bayro. Kal-atan ya nakihonol kana, haka namaalíh yan kaganawan hakit lan nipaghakit. 16 Binawal na hila hên ipamwang ya tungkol kana. 17 Habaytoy nalyari ta êmên matupad ya impamwang ni Propeta Isaias, ya wana, 18 “Atsi di ya pinili kon tagahuyo ko, ya anlugurên ko, ya ikahigla ko. Ipahapat ko kana ya Espiritu ko, ta êmên na ipamwang ha tawo ha balang bansa, no ay-êmên hila mag-in ayn kapintasan ha hêlêk ko. 19 A ya makihubakan, haka makiangawan. Naamêy yan mag-habi ha dann. 20 Hawpan na hilay alwan makhaw ya lawini, haka hilay alwan nakataniêh ha paniwala. Daygên nay habayto angga ha mabalayan la ya kaligtasan ya an-idin na. 21 Habaytoy kaligtasan ya an-êngganan lan tawo ha balang bansa kana.” 22 Bayo main gintan kan Apo Jesus ya mihay lalaki ya buwag haka pipi ya hinapatan hên narawak ya a angkahêlêk. Namipaplag hi Apo Jesus hên habaytoy narawak ya a angkahêlêk, kabay nakahabi, haka nakahêlêk yay nay lalaki. 23 Naubuh hilan nag-êpapah ya kal-atan ya atsi bayro, ya wanla, “Habaytsi ya lawêh ya kaapo-apoan ni Arin David ya impangako kantamo ni Apo Namalyari!” 24 Noa, pahabtan lan Pariseo, ya pamaalíh ni Apo Jesus hên nangarawak ya hinumapat ha tawo, ay ha kapangyarihan ni Satanas, ya poon lan nangarawak ya a angkahêlêk. 25 Muwang ni Apo Jesus ya laman ihip la, ya êndat la no ubat kan Satanas ya kapangyarihan na. Kabay hinabi na, “No alimbawa ta mipapatsi ya angkalokopan hên mihay bansa, o balayan ay mahira ya habayto. Êmbayro êt ya malyari ha mipapamilya ya mipapatsi. 26 No mamipaplag hi Satanas hên sarili na, ay mahira bayto ya pamanlokop na. 27 No ampamipaplag akon nangarawak ya a angkahêlêk ha kapangyarihan ni Satanas, hino bayto ya nam-i hên kapangyarihan kanlan tagahonol yo, ya ampamipaplag hên nangarawak ya a angkahêlêk? Hila tana êt ya mamaptêg ya mali kaw. 28 Ha kapangyarihan nan Espiritu ni Apo Namalyari ya pamaalíh ko hên nangarawak ya a angkahêlêk. Ya labay habiên hên habayto, ay atsi kamoyu ya pamanlokop ni Apo Namalyari. 29 “Hi Satanas ay nanad ha mihay makhaw, ya mal-at ya almas, ya ampamantay ha bali na. A makwa, ya hinon atsi kana, no a ya pon hambutên, haka gapohên. Noa, no gapohên ko ya, ay makwa ya kaganawan ya atsi kana. 30 “Hilay ayn pon ha lokop ko, ay kapatsi ko. Haka hilay a ampanawop hên manipon hên tawo, ta êmên hila makilamo kangko, ay ampamidayo hên tawo kangko. 31 Pakagilamên yoy habaytsi. Mapatawad hilay mipaghêhê ha nadyag lay kasalanan, haka ha hinabi lan pamaniran kapareho lan tawo, noa, ayn hinoman ya mapatawad ha hinabi lan pamaniran Espiritu ni Apo Namalyari. 32 Hilay maghabi hên halanghang kangko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay mapatawad. Noa, hilay maghabi hên halanghang ha Espiritu ni Apo Namalyari, ay a mapatawad. Ta habaytoy kasalanan, ay taganán ayn kapatawaran.” 33 “No habiên tamoy mangêd ya mihay kayo, ay mangêd etaman ya tagêy na. No habiên tamon alwan mangêd ya mihay kayo, ay alwa etaman mangêd ya tagêy na. Ta hilay kayo ay angkabalayan ha tagêy la. 34 Nanad kaw utan ya makamatsi! A yon mahabi ya hinoman ya mangêd, gawan ha karawakan yo! Ta ya laman nakêm ay an-umawah ha bêbêy. 35 Hilay mangangêd ay mapanyag hên kangêran, gawan mangêd ya nakêm la. Hilay nangarawak ay mapanyag hên karawakan, gawan narawak ya nakêm la. 36 “Pakagilamên yo, ha Allon Pamanukom, ay dapat yon ipamulah kan Apo Namalyari no awta hinabi yo ya balang hinabi yo ya ayn kapukatan. 37 Parusaan na kaw no alwan mangêd ya hinabi yo, haka a na kaw parusaan no mangêd ya hinabi yo.” 38 Main Pariseo haka mánoron Kautuhan ni apo Moises ya labay manubuk kan Apo Jesus, ya mamipahlêk yan palatandaan ya ubat ha langit, ta êmên la mamwangan no pêtêg hên atsi kana ya kapangyarihan ni Apo Namalyari. 39 Noa, wani Apo Jesus kanla, “Bapan dawak hilay tawo amêhên. Ampanapol hilan kapapaêpapah ya palatandaan ya ubat ha langit. Noa, ayn ipahlêk kanla, no alwan nanad ha kapapaêpapah ya nalyari kan Propeta Jonas hên haton lagi. 40 No ay-êmên hi Propeta Jonas ha tatloy allo haka tatloy yabi, ha bitokan kahlayan pating, ay êmên bayro êt, ay hiko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay tatloy allo haka tatloy yabi ko ha pinay-ilbêngan kangko. 41 Ha Allon Pamanukom ni Apo Namalyari, ay mirêng hilay biniyay oman, ya taga-Ninive, ya nipaghêhên pamanyag kasalanan la, hên nagilam lay toro ni Propeta Jonas, ta habyanan la kaw, gawan main di ya matag-ay ya tungkulan kan Propeta Jonas, yan a kaw naghêhên nanalibokot ha pamanyag yon kasalanan. 42 Ha Allon Pamanukom ni Apo Namalyari, ay habyanan na kaw hên Reyna ha Sheba hên haton lagi. Mipakarêng-êy kaw, ta agyan bapan dayo na, ay nilako na hi Arin Solomon, ta labay nan gilamên ya toro na. Amêhên, ay main di, ya mas matag-ay ya tungkulan kan Arin Solomon, noa, a kaw ampanggilam. 43 “No umalih ha mihay tawo ya narawak ya a angkahêlêk, ya hinumapat kana, ay tawak-tawakên nay namala ya luta, ta manapol yan mapagpatêkbêkan na. Noa, ayn yan matapol. 44 Kabay wana ha nakêm na, ‘Mag-orong ko ha tawo ya ubatan ko.’ Pag-orong na, ay malatêng nay ubatan na, ya ayn êt napahili kana, haka habaytoy tawo ay nanad yan bali ya malinis, haka nakakumpini, ya nakal-an hên togêlan. 45 Kabay managyat yan pitoy a angkahêlêk ya narawak êt kana, ta paglamo na bayro. Haka humwên hila, kabay lalo yay nan kaingalo ya hatoy tawoy inorongan na. Êmbayro êt ya malyari kamoyu ya nakagilam hên Mangêd ya Habi, noa, a kaw naghêhên nanalibokot kasalanan yo.” 46 Kaban ampaghabi ya pon hi Apo Jesus ha kal-atan, ay nilumatêng ya indo na, haka hilay patêl na, ta labay la yan makahabi. 47 Main naghabi kana, ya wana, “Atsi di ha ilwangan ya indo mo haka hilay patêl mo. Labay la kan makahabi.” 48 Wani Apo Jesus kana, “Hino ya indo ko, haka hino hilay patêl ko?” 49 Intoro nay tagahonol na, ta wana, “Hilay habaytsi ya anlugurên ko hên nanad ha pamanlugud ko ha indo ko, haka hilay patêl ko. 50 Hilay manyag kalabayan ni Apo Namalyari, ya Tatang ko ha langit, ay yabay ya anlugurên ko hên nanad ha pamanlugud ko ha indo ko, haka hilay patêl ko.” 1 Habayto êt hên allo, ay inumawah hilan Apo Jesus ha bali, ta nikno ya ha laylay lanêm hên nanoro kanla. 2 Gawan ha hadyay kal-atan ya ampipagtsipon hên labay manggilam toro na, ay hinumakay ya ha mihay bangka, ta bayro yan nikno hên nanoro kanlan kal-atan ya atsi ha laylay hên lanêm. 3 Ha pamanoro na kanla, ay mal-at ya paalimbawa, ya wana, “Main mihay lalaki ya namihabwag hên bini. 4 Ha pamihabwag nan bini, ay main bini ya natata ha dann. Habaytoy tinuktuk hên manok. 5 Ya kaatag ay natata ha mabato. Tampol yan tinumubo, gawan ha mababo ya luta. 6 Noa, hên nangallo, ay nayanto ya, gawan a nipakalalê ya yamot. 7 Ya kaatag ay natata ha kadiwian. Tinumubo ya bini, noa, tinumêytêy, gawan diwi. 8 Ya kaatag ay natata ha mataba ya luta. Tinumubo ya habaytoy bini haka naubuh hên nanagêy, hên main manimagatoh ya lahí, anêmapo, haka tatlumpo.” 9 Hên nahabi nay habayto ni Apo Jesus, ay wana êt, “Pakaihipên yo ya nagilam yo!” 10 Dinumani kan Apo Jesus hilay tagahonol na ta nangotang hila, ya wanla, “Pata panay paalimbawa ya pamanoro mo kanlan kal-atan?” 11 Kabay wani Apo Jesus kanla, “Hikaw bat ya makamwang hên inlihim ya tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari, noa, a na impamwang ya habayto ha kaatag. 12 No honolên yoy toro ko, ay mapahanan ya pamangintindi yo, noa, no a yon honolên, ay alihên êt kamoyu ya pêpêrad ya naintindihan yo. 13 Kabay an-idann ko ha alimbawa ya pamanoro ko kanla, ta ‘Manlêk hila man, ay a la mamwangan ya anhêlkên la. Magilam la man, ay a hila manggilam, haka a la angkaintindihan ya angkagilaman la.’ 14 Angkatupad kanla ya impamwang ni Propeta Isaias, ya wana hên hato, ‘Pakagilamên yo man, ay a yo maintindihan, haka pakahêlkên yo man, ay a yo mamwangan ya anhêlkên yo. 15 A hila malyarin maniwala gawan kinumdêy ya ulo la. Ampagtêtêkk hila, haka an-ipêrêng lay mata la. Ta kayno maintindihan la, haka maghêhê hilan dumani kangko, bayo patawarên ko hila.’ 16 Noa, hikaw, ay iningalwan, kabay angkaintindihan yo ya angkakit yoy andaygên ko, haka angkaintindihan yoy anhabiên ko. 17 Hên hato, ay mal-at ya mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, haka kaatag pon ya mahonol kana, ya labay-labay dayi hên makahêlêk hên angkakit yo ya andaygên ko. Labay-labay la dayin magilaman ya anhabiên ko ya angkagilaman yo. Noa, a la nahêlêk ya angkakit yo, haka a la êt nagilam ya angkagilaman yo.” 18 “Gilamên yoy habaytsi ya labay habiên hên alimbawa ya tungkol ha bini. 19 Ya bini ay habi ni Apo Namalyari hên tungkol ha pamanlokop na. Ya nakêm tawo ay in-alimbawa ha natataan bini. Ya bini ya natata ha dann ay habi ni Apo Namalyari ya nagilam lan tawo, noa, a la naintindihan, bayo tampol nilumatêng hi Satanas, ta inalíh nay habaytoy habi ha nakêm la. 20 Ya bini ya natata ha kabatoan, ay habi ni Apo Namalyari ya nagilam haka tinanggap lan tawo hên main kahiglaan, 21 noa, a nimana ha nakêm la. Naniwala hila pon, noa, hên nilumatêng ya kairapan o ya pamairap, ay tampol naalíh ya paniwala la. 22 Ya bini ya natata ha kadiwian ay habi ni Apo Namalyari ya ginilam lan tawo, noa, tampol nialíh ha nakêm la, gawan kayagahan, pibandian, haka katsighaw hên biyay. Kabay a nabayo ya biyay la, hên nanad ha a nanagêy ya bini. 23 Ya bini ya inhabwag ha mataba ya luta ay habi ni Apo Namalyari ya nagilam haka naintindihan lan tawo, bayo nimana ha nakêm la, ya nanad ha lahí ya naubuh hên nanagêy hên main manimagatoh ya lahí, anêmapo, haka tatlumpo.” 24 Impamwang kanla ni Apo Jesus ya miha pon ya alimbawa, ya wana, “Ya pamanlokop ni Apo Namalyari ay maialimbawa ya êmên di: Main mihay lalaki ya namiêhad hên mangêd ya bini hên trigo. 25 Noa, hên mihay yabi, hên angkabêlêw hilangan, ay nilumatêng ya kapatsi na hên namihabwag hên tagêy hên lamon ha pinay-êharan trigo, bayo nammita yay na. 26 Tinumuboy trigo haka nakisabay hên tinumuboy lamon. Hên nanagêy ya trigo, ay napansin lan tagahuyo nan lalaki ya lamon. 27 Kabay dinumani hila kana, ta wanla, ‘Êndat naên ya mangêd ya binin trigo ya in-êhad. Ay-irin ubat ya hata lamon?’ 28 Hinabi nan lalaki, ya wana, ‘Main kapatsi ya namihabwag hên tagêy hên lamon bayri.’ Kabay nangotang hilay tagahuyo na, ‘Labay mon lamonên naên ya?’ 29 Noa, wanan lalaki, ‘Paan pon. Ta no lamonên yo, ay maulot yoy trigo etaman. 30 Paulayan yoy na hên makisabay, hên angga ha panggapah. No panaon hên panggapah, ay habiên ko tana ha manggapah ya unaên la pon alihên ya lamon, haka la pêpêthên ta ulamên. Bayo gapahên ya trigo ta ihimpan.’ ” 31 Namitoro hi Apo Jesus hên miha pon ya alimbawa, ya wana kanla, “Ya pamanlokop ni Apo Namalyari ay maialimbawa ha pamantumubo hên mihay nanaway but-o ya intanêm. 32 Iibon man ya but-o, ay hinumlay yan nag-in kayo, kabay nipanyag halay ya manok-lalê ha hanga na.” 33 Namitoro hi Apo Jesus hên miha pon ya alimbawa, ya wana kanla, “Ya pamanlokop ni Apo Namalyari ay maialimbawa ha pampaalsa ya pinakigawgaw hên mihay babayi ha kal-atan hên arina, haka nilum-at ya habaytoy kal-atan.” 34 Hên nanoro hi Apo Jesus kanlan kal-atan, ay panay main hên alimbawa ha panoro na. 35 Êmbayroy panoro na ta êmên matupad ya impamwang nan mihay mámipamwang hên impaihip kana ni Apo Namalyari, ya wana, “Ya panoro ko kanla ay paalimbawa. Ipamwang ko ya inlihim paubat hên dinyag ya hata luta.” 36 Amêhên, imbalag ni Apo Jesus ya kal-atan, ta hinumwên ya ha bali. Haka dinumani kana ya tagahonol na, ta wanla, “Ipamulah mo kannaên ya alimbawa ya tungkol ha lamon ha trigo ya in-êhad.” 37 Hinabi na etaman, ya wana, “Hiko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay in-alimbawa ha namiêhad hên mangêd ya bini hên trigo. 38 Ya in-alimbawa ha pinay-êharan ay boon luta, haka ya in-alimbawa ha mangêd ya bini hên trigo, ay hilay palokop kan Apo Namalyari. Ya in-alimbawa ha lamon, ay hilay angkalokopan ni Satanas, 39 haka ya in-alimbawa ha namihabwag tagêy lamon, ay hi Satanas. Ya in-alimbawa ha panggapah, ay yabay ya kaanggaan hên hata luta, haka ya in-alimbawa ha manggapah, ay hilay anghel ni Apo Namalyari. 40 No ay-êmên tsinipon ya hatoy lamon, bayo inulam, ay êmbayro etaman ha anggaan hên hata luta. 41 Gawan hiko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay mamiutoh hên anghel ko ha boon pamanlokop ko, ta tsiponên lay balang ampangubatan kasalanan, haka hilay mapanyag karawakan, 42 ta ihamwag hila ha apoy ya a angkaparê. Hadyay tangih la bayro, haka mipang-ngê-ngêt hila ha hadyay huluk la, boy ha hadyay ilab ya angkatanam la. 43 Noa, hilay mahonol kana, ay mag-in nanad allo ya ampam-in hawang ha pamanlokop ni Apo Namalyari ya Tatang la. Pakaihipên yo ya nagilam yo.” 44 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Ya pamanlokop ni Apo Namalyari ay maialimbawa ha maalagáy pibandian ya ayn kapantag, ya nakali ha lutan kaatag, bayo hinapolan oman. Ha hadyay kahiglaan nan nakatapol, ay nuli ya, ta in-ubuh nan inhaliw ya atsi kana, ta hinaliw nay habaytoy luta ya nag maalagáy pibandian ya ayn kapantag.” 45 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Ya pamanlokop ni Apo Namalyari ay maialimbawa êt ha mihay mangalakal ya ampanapol hên maalagáy perlas. 46 Hên nakahêlêk yan mihay perlas ya hadyay maalagá, ay in-ubuh nan inhaliw ya atsi kana, ta hinaliw nay habaytoy hadyay maalagáy perlas.” 47 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Ya pamanlokop ni Apo Namalyari ay maialimbawa êt ha lambat ya inhamwag ha dagat, ya nakakwa hên hino-hino kay na hên ya kênan lanêm. 48 Hên napno ya habayto, ay ginuloy la ha laylay, ta nikno hilan impapawa ya habaytoy makêna haka a makêna. Bayo la intapon ya a makêna. 49 Êmbayro etaman ha anggaan hên hata luta. Ipapawa lan anghel, hilay mapanyag karawakan kanlan mahonol kan Apo Namalyari. 50 Hilay mapanyag karawakan, ay ihamwag ha impiyerno ya hadyay apoy ya a angkaparê. Hadyay tangih la bayro, haka mipang-ngê-ngêt hila ha hadyay huluk la, boy ha hadyay ilab ya angkatanam la.” 51 Kinotang ni Apo Jesus hilay tagahonol na hên tungkol ha intoro na kanla, ya wana, “Naintindihan yoy habayto?” Wanla etaman, “Awo. Angkaintindihan naên.” 52 Wanay na êt ni Apo Jesus, “Kabay maintindihan yo etaman ya habaytsi: hilay mánoron Kautuhan ni apo Moises ya ampaniwala ha an-itoro ko ya tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari, ay maialimbawa ha mihay main bali, ya tampol hên maiawah ha dyanan pibandian na ya mana haka ya bayo. Gawan pareho lan maitoro ya manan toro haka ya bayon toro.” 53 Hên naitoro nay na ya habaytoy alimbawa, ay nag-alíh yay na bayro. 54 Hên nilumatêng ya ha Nazaret, ya balayan ya pinanhumlayan na, ay hinumwên ya ha sinagoga la, ta nanoro ya. Haka ha pamanoro na, ay nipag-êpapah hilay nakagilam, ya wanla, “Ay-iri nan nakwa ya kamwangan na boy ya kapangyarihan na hên manyag hên kapapaêpapah?” 55 “Daptay hiyay anak ni Jose, ya kalpintero, ya kabalayan tamo. Yarin alwan Maria ya langan hên indo na! Yarin alwan hiyay patêl lan Santiago, Jose, Judas, haka hi Simon! 56 Yarin alwan kabalayan tamo ya patêl nay babayi! Ay-iri nan nakwa ya kamwangan na, haka kapangyarihan nan manyag hên kapapaêpapah?” 57 Kabay a la ya tinanggap. Noa, wani Apo Jesus kanla, “Hilay propeta ni Apo Namalyari, ay anggalangên ha agyan ayri ya logal, noa, a hila ampansinên hên kamag-anak la haka kabalayan la.” 58 Gawan ayn hilan paniwala kana, ay pêrad bat ya kapapaêpapah ya dinyag na bayro. 1 Hên habayto, ya tungkol ha andaygên lan Apo Jesus ay nagilam ni Herodes Antipas, ya ampamaala ha probinsyan Galilea. 2 Kabay wana kanlan ampag-obra ha bali na, “Ya ambaêgên lan Jesus, ay taganán hi Juan Bautista ya impapotoh kinay ulo, ya nabiyay oman, kabay ampakadyag yan kapapaêpapah!” 3 Hinabi nay habayto gawan hiyay naypadakêp, naypagapoh, haka naypahukul kan Juan Bautista gawan bat kan Herodias. Habaytsi hi Herodias, ay ahawa ni Felipe, ya ali ni Herodes Antipas, ya bat nan pinag-ahawa ni Herodes Antipas. 4 Panay nan an-ungkatên kan Herodes Antipas, ni Juan Bautista, ya wana, “Bawal ha Kautuhan ya pamag-ahawa mo kan Herodias, ya ahawan ali mo!” 5 Kabay labay na dayi ni Herodes Antipas hên ipapatsi hi Juan Bautista, noa, malimo ya kanlan kal-atan, gawan ha muwang la, hi Juan ay mihay propeta ni Apo Namalyari. 6 Ha kaluto, ha allon pamanêmtêm ha pay-anak kan Herodes Antipas, ay timmalêk ya anak ni Herodias ha arapan kal-atan. Haka hinumigla hi Herodes Antipas ha pamagtalêk nan dalaga, 7 kabay impangako na kana, hên main kalamoy humpa, ya idin na kana ya hinon pakikwaan na. 8 Gawan ha hinabi kana hên indo na, ay pinakikwaan nan dalaga ya ipapotoh ni Herodes Antipas ya ulo ni Juan Bautista, ta idin kanan dalaga ya habayto, hên nakapalunto ha pinggan. 9 Hadyay lungkot ni Herodes Antipas hên pakikwaan kana hên dalaga ya habayto, noa, a nay na mapag-agkoan, gawan naghumpa ya, haka gawan ha kal-atan ya hinagyat na ha kaluto. Hên habayto êt, ay in-utoh nay mihay hundaloh ha hukulan hên potohên nay ulo ni Juan Bautista. 10 Tampol yan nammita ya in-utoh na ha hukulan, ta pinotoh nay ulo ni Juan, haka 11 na impalunto ya ulo ha pinggan, ta indin kanan dalaga, bayo indin nan dalaga ha indo na. 12 Hên namwangan lan tagahonol ni Juan ya nalyari kana, ay kingwa la ya bangkay na, haka lay na in-ilbêng. Bayo impamwang la kan Apo Jesus ya nalyari. 13 Hên nagilam lan Apo Jesus ya nalyari kan Juan Bautista, ay nagbangka hilan palipay ha logal ya kabalah-balahan. Noa, hên namwangan lan kal-atan ya pagpalakwan lan Apo Jesus, ay binitsih lan inunaan hilan Apo Jesus, hên kalamo hilay ubat ha kaganawan balayan ya dinanan la. 14 Hên pataoy hilan Apo Jesus ha bangka, ay nahêlêk lay kal-atan. Naingalwan na hila, ni Apo Jesus, haka namaalíh yan hakit lan nipaghakit ya gintan la. 15 Hên maranin matata ya allo ay dinumani kana ya labinlowa hên naghabi kana, ya wanla, “Ayn bali di, haka maranin matata ya allo. Dayi ipalako mo hilay kal-atan ha balang baryo, ya narani di, ta êmên hila makatsikap hên maêkan la.” 16 Noa, hinabi na kanla, ya wana, “A la kailangan hên mita. Hikaw tanay mam-i kanla hên maêkan la.” 17 Hinabi la etaman, “Main kitamon bêngat hên limay puto haka loway kênan lanêm.” 18 Wana kanla ni Apo Jesus, “Gêtan yo di kangko ya habayto.” 19 Amêhên, pinaikno ni Apo Jesus ya kal-atan ha pagpastolan bayro. Kingwa ni Apo Jesus ya limay puto haka loway kênan lanêm. Naningla ya, ta pinahalamatan nay habayto kan Apo Namalyari. Pino-potoh nay habayto, bayo indin na kanlan tagahonol na, ta itayak la kanlan kal-atan. 20 Balang miha kanla ay nakaêkan angga ha nangabhoy hila. Hên tsinipon la ya tagan, ay nakapno hila êt hên labinloway lubon. 21 Main liman libo ya lalaki ya nangan. Main êt kal-atan ya babayi haka anak ya nangan. 22 Tampol nan pinahakay ni Apo Jesus ha bangka hilay tagahonol na hên impauna hên lumipay, kaban nagtsipan ya pon kanlan kal-atan. 23 Hên nagtsipan yay na ha kal-atan, ay nilumakat yan nanalangin hên kakapag na. Namawatah ya bayron miha na. 24 Ya bangka ya anhakyan lan tagahonol na, ay atsi ha marayo-dayo hên panhalungatên hên makhaw ya angin haka tandulon. 25 Hên mawatah, ay nilako na hila hên nammita ha babon lanêm. 26 Hên nahêlêk la yan ampita ha babon lanêm, ay nipan-angaw hila ha hadyay limo la, ya wanla, “Main kamana!” 27 Noa, tampol nan hinabi kanla, “Paan kaw malimo. Pakhawên yoy nakêm yo! Hikoy habaytsi.” 28 Hên nagilam ni Pedro ya habayto, ay wana, “Panginoon, no pêtêg hên hika ya habain, ay palakwên mo ko bahên hên mita ha babon lanêm.” 29 Wani Apo Jesus etaman kana, “Galing mina di awud!” Kabay nagtaoy hi Pedro ha bangka, ta nammita yay na ha babon lanêm hên palako kan Apo Jesus. 30 Noa, hên napansin nay hadyay angin, ay nalimwan ya, haka ampilêmêh yay na, kabay nan-angaw ya, ya wana, “Panginoon, iligtas mo ko!” 31 Tampol yan dinwang ni Apo Jesus, bayo wana kana, “Kulang pon awud ya paniwala mo! Pata ampag-alangan ka!” 32 Hên nakahakay hilay na ha bangka, ay tinunggên ya angin. 33 Sinimba hi Apo Jesus hên hilay atsi ha bangka, ya wanla, “Taganán pêtêg hên hika awud ya Anak ni Apo Namalyari!” 34 Pamakalipay lan Apo Jesus, ay tinumaoy hila ha bangka ha logal hên Genesaret. 35 Hên nabalayan la yan taga-bayro, ay pinarah lan impamwang ha boon logal ya habayto, ya nilumatêng hilan Apo Jesus. Kabay gintan la ya kaganawan ya main hakit kana. 36 Ampakiingalo hila kan Apo Jesus ya agyan laylayan dayin takop na, ya magapa lan ampaghakit. Haka hilay nakagapa takop na, ay naalihan etaman hakit. 1 Panga-ubat hên habayto, ay main ungnoy Pariseo haka mánoron Kautuhan ni apo Moises ya ubat ha balayan Jerusalem, ya nipandumani kan Apo Jesus, ta nangotang hila kana, ya wanla, 2 “Pata a hila anhumonol ya tagahonol mo ha natotoan tamo ha ninuno tamo, no ay-êmên ya pamag-uyah bayo mangan?” 3 Bayo wana êt ni Apo Jesus, “Magaling kaw hên itad hên ayn alagá ya in-utoh ni Apo Namalyari, mahonol yon bat ya natotoan yo ha ninuno yo! 4 Ta namiutoh hi Apo Namalyari, ‘Galangên moy tatang haka indo mo,’ haka ‘Hinoman ya maniran toa na, ay dapat patsên.’ 5 Noa, an-itoro yo ya malyarin ialay kan Apo Namalyari, ya dapat ihawop ha toa. Ha pamanoro yon habayto, ay an-ibawal yoy pamanawop ha toa. 6 Antotoên yoy ninuno yo, ta an-itad yon ayn alagá ya Habi ni Apo Namalyari. Haka kal-atan pon ya êmbahên ya andaygên yo. 7 Ampagbabara kaw hên mangêd! Pêtêg ya impapêt ni Propeta Isaias ya tungkol kamoyu, ya wana ha Kahulatan ya impahulat ni Apo Namalyari, 8 ‘Ya pamagpuri la kangko, ay atsin bat ha bêbêy la, ta ayn ha nakêm la. 9 Ayn kapukat-pukat ya pamagsimba la kangko, ta ya natotoan la ha ninuno, ay an-itoro la hên nanad ha paytoro la hên Kautuhan ko.’ ” 10 Bayo pinarani ni Apo Jesus ya kal-atan, ta wana kanla, “Manggilam kaw haka pakaintindiên yoy habaytsi. 11 Alwan pamangan ya an-ihubo ha bêbêy ya ampakarêmêk hên tawo ha hêlêk ni Apo Namalyari, noa, ya nangarawak ya habi ya angkaubat ha bêbêy.” 12 Pangayari nan naghabi, ay dinumani hila kan Apo Jesus hilay tagahonol na, ta wanla kana, “Muwang mo ya nahakitan ya nakêm lan Pariseo ha hinabi mo?” 13 Hinabi ni Apo Jesus kanla ya wana, “Ya kaganawan tanaman ya a intanêm ni Apo Namalyari, ya Tatang ko ha langit, ay ulutên. 14 Paulayan yo hila. Nanad hilan buwag ya ampangakay ha kapareho lan buwag. Ya mihay buwag ay a makaakay hên kapareho nan buwag, ta pareho hilan minabo ha malalê ya lubot.” 15 Bayo hinabi ni Pedro kan Apo Jesus, ya wana, “Ipamulah mo kannaên daw, ya labay habiên hên habaytoy alimbawa ya tungkol ha ampakarêmêk hên tawo ha hêlêk ni Apo Namalyari.” 16 Wana etaman kanlan Pedro, “Hikaw man, ay a kaw ampakaintindi? 17 Alwan pamangan ya an-ihubo ha bêbêy ya ampakarêmêk hên tawo ha hêlêk ni Apo Namalyari, ta ya pamangan, ay ampidann ha bitoka bayo itaká. 18 Noa, ya nangarawak ya habi ya angkaubat ha bêbêy, ay yabay ya ampakarêmêk hên tawo ha hêlêk ni Apo Namalyari. 19 Ta angkaubat ha nakêm ya kaihipan hên manyag karawakan, nanad ha manyag karawakan kalabayan lawini, manakaw, mamatsin kapareho, mamabayi haka makilalaki, manistigos ha alwan pêtêg, haka maniran kapareho. 20 Habaytoy dyag ay angkaubat ha nakêm, haka ampakarêmêk hên tawo ha hêlêk ni Apo Namalyari. Noa, a ampakadêmêk ha hêlêk ni Apo Namalyari ya mangan hên a pon nag-uyah, hên nanad ha toro hên ninuno tamo.” 21 Immalíh hilan Apo Jesus bayro, ta nunta hila ha Tiro haka Sidon, ya logal hên alwan Israelita. 22 Main bayron babayi ya taga-Canaan, ya dinumani kan Apo Jesus, ya namaêg, ya wana, “Panginoon, ya kaapo-apoan ni Arin David! Ingalwan mo ko! Ya anak koy babayi ay hinapatan hên narawak ya a angkahêlêk, ya hadyay ampamairap kana.” 23 Noa, ayn yan hinabi hi Apo Jesus. Kabay dinumani kan Apo Jesus ya tagahonol na ta wanla, “Paalihên mo yay na, ta ampi-angaw-angaw ya.” 24 Hinabi na ha babayi ya wana, “In-utoh akon bêngat kanlan Israelita ya nanad tupa ya nitama.” 25 Noa, nandoko ya ha arapan ni Apo Jesus ta wana, “Panginoon, hawpan mo ko!” 26 Noa, wani Apo Jesus kana, “Pakangêrên kon antoroan haka anhawpan ya hilay Israelita. Ta habaytoy taganán usto.” 27 Noa, hinabi nan babayi, ya wana, “Panginoon, mangêd ya habayto, noa, yarin a minan hawpan ya alwan Israelita, no hadyay pamairap ya angkatanam la!” 28 Kabay hinabi ni Apo Jesus kana, ya wana, “Makhaw awud ya paniwala mo! Mahonol ya kalabayan mo!” Tampol etaman impaplag ya namairap ha anak na. 29 Hên nag-alíh ya bayro hi Apo Jesus, ay nagdann ya ha laylay hên Dagat-dagatan hên Galilea. Bayo nilumakat ya ha tawgtug, ta nikno ya bayro. 30 Main kal-atan ya dinumani kana ya ampantan hên pilay, buwag, pokol, pipi, haka kaatag pon ya ampipaghakit. Indin hila ha arapan ni Apo Jesus, haka hiyay namaalíh hên hakit la. 31 Kabay nipag-êpapah hilay kal-atan ha nahêlêk lay ampakahabi hilay pipi, naalíh ya pagkasingkol lan singkol, ampakabitay nay pilay, haka ampakahêlêk hilay nay buwag. Ha nahêlêk la ay pinuri la hi Apo Namalyari ya Diyos lan Israelita. 32 Binaêg ni Apo Jesus ya tagahonol na, ta wana kanla, “Kaingalo hilay kal-atan, ta tatloy nay allo la di, haka ayn hilay nan maêkan. No pauliên ko hilan angkablay lonoh, ay kayno mawê hila ha dann.” 33 Wanlan tagahonol na etaman, “Ay-êmên tamo hilan mapakan ya hata kal-atan?” 34 Kinotang hila ni Apo Jesus, “Main kitamo pon hên puto?” Hinabi la kana, ya wanla, “Main tanan pito, haka uungnoy nanaway kênan lanêm ya pinirito.” 35 Bayo pinaikno na hilay kal-atan ha luta. 36 Haka dinampot nay pitoy puto boy ya kênan lanêm, ta impahalamat na kan Apo Namalyari, bayo pino-potoh nay habayto, ta impatayak na kanlan tagahonol na. 37 Naubuh hilan nangabhoy ya kal-atan, haka hên tsinipon lay natagan, ay nakapno hila hên pitoy tiklis. 38 Main apat ya libo ya lalaki ya nakaêkan. Main êt babayi haka anak ya nakaêkan. 39 Bayo nagtsipan yay na kanlan kal-atan hi Apo Jesus, ta hinumakay hilan Apo Jesus ha bangka hên palako ha logal hên Magadan. 1 Main Pariseo haka Saduseo ya labay manubuk kan Apo Jesus, ya mamipahlêk yan kapapaêpapah, ya ubat ha langit, ta êmên la mamwangan no pêtêg hên atsi kana ya kapangyarihan ni Apo Namalyari. 2 Noa, wani Apo Jesus kanla, “No angkatatay nay allo ta nag yayo, ay habiên yo, ‘A ya manguran nobukah ta nag yayo.’ 3 No ha maranon ta tsinumilêm ya ginêm, ay habiên yo, ‘Manguran amêhên.’ Muwang yo no hinoy labay habiên hên angkahêlêk yo ha langit. Yarin a yo muwang ya balang kapapaêpapah ya andaygên ko, ay palatandaan hên nilumatêng ya pamanlokop ni Apo Namalyari! 4 Bapan dawak kaw, ta antalibatokan yo hi Apo Namalyari. Ampanapol kaw hên kapapaêpapah ya ubat ha langit. Noa, ayn ipahlêk kamoyu, no alwan ya nanad ha naipahlêk hên hato, ya tatloy allo yan nabiyay ha bitokan pating hi Propeta Jonas.” Habayto tanay hinabi ni Apo Jesus, bayo nammita yay na. 5 Hên anlumipay hilay na ha Dagat-dagatan hên Galilea, ay napansin lan tagahonol ni Apo Jesus ya naliwaan la hên mantan puto. 6 Bayo wani Apo Jesus kanla, “Taganán dapat kaw hên kaillag ha pampaalsa lan Pariseo haka Saduseo.” 7 Gawan ha hinabi ni Apo Jesus, ay êndat lan tagahonol na, no mantêg pampaalsa hên arina ya hinabi na kanla, kabay nihahabi hila, ya wanla, “Hinabi nay habayto gawan a kitamo nakagêtan puto.” 8 Muwang ni Apo Jesus ya ampihahabian la, kabay wana kanla, “Kulang ya paniwala yo kangko! Pata an-ikayagah yoy a kaw nakagêtan puto! 9 A kaw pon awud hên ampakaintindi! A yo pon angkakwan ihipên no ay-irin ubat ya kapangyarihan ko! Naliwaan yoy na lawêh hên pinakan koy liman libo ha li-limay puto, haka no ungnoy lubon ya napno hên tagan! 10 Naliwaan yoy na lawêh hên pinakan koy apat ya libo ha pi-pitoy puto, haka no ungnoy tiklis ya napno hên tagan! 11 Yarin a kaw pon ampakaintindi ya alwan tungkol ha puto ya hinabi ko hên wangko ya dapat kaw kaillag ha pampaalsa lan Pariseo haka Saduseo!” 12 Naintindihan lay na bayto, ya alwa awud pampaalsa hên puto ya anhabiên na kanla. Noa, ampaillagên hila ha alwan pêtêg ya toro lan Pariseo haka Saduseo, ta ya panoro la ay makaalit hên ihip hên nanad ha pamikalat hên pampaalsa ha arina ya andaygên puto. 13 Hên nilumatêng hilan Apo Jesus ha logal hên Cesarea Filipos, kinotang na hilay tagahonol na, “Hinoy anhabiên lan tawo ya tungkol kangko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo?” 14 Kabay hinabi la, “Wanlan kaatag ya hika ay hi Juan Bautista. Noa, wanlan kaatag êt ya hika ay hi Propeta Elias. Hilay kaatag êt ay ampaghabin nabiyay oman hi Propeta Jeremias, o ya miha kanlan kaatag ya propeta ni Apo Namalyari.” 15 Wana êt kanla ni Apo Jesus, “Kamoyu etaman, hino ko ha ihip yo?” 16 Wani Pedro etaman, “Hika ya Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas, ya Anak nan angkabiyay hên ayn angga ya hi Apo Namalyari.” 17 Wani Apo Jesus kana, “Iningalwan ka Simon, anak ni Jonas, ta kakapag ni Apo Namalyari, ya Tatang ko ha langit, ya namipamwang hên habayto kamo. 18 Pakagilamên moy anhabiên ko kamo, Pedro. Ya labay habiên hên langan mo ay bato. Haka ha bato ya habaytsi, ya nanad pampah-êy bali, ay ipairêng ko ya nanad bali ko, ya kabooan hên kapareho mon ampaniwala ya hikoy Cristo. Haka a hila mahambut hên kapangyarihan hên kamatsan, ta dyanan hila hên biyay ya ayn angga. 19 Idin ko kamo ya tungkulan ya nanad antalanên moy susi hên pamanlokop ni Apo Namalyari. Kabay ya bawalên mo bayri ha luta, ay bawalên ni Apo Namalyari ya atsi ha langit, haka ya a mo bawalên bayri ha luta, ay a etaman bawalên ni Apo Namalyari.” 20 Bayo impapakabawal hila ni Apo Jesus hên ipamwang ha hinoman ya hiyay Mesias, ya Cristo. 21 Paubat hên habayto, ay impamulah nay na ni Apo Jesus kanlan tagahonol na ya malyari kana ha lumatêng ya allo, ya wana, “Hiko ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay kailangan hên magdanas hên hadyay pamagdusa ha Jerusalem. Hikoy araên lan mánoron Kautuhan ni apo Moises. Araên la kon toa ya nag tungkulan ha bansa, haka araên la ko êt hên ampamaala kanlan pari. Ipapatsi la ko, noa, ha ikatlon allo ay biyayên akon oman.” 22 Kabay indayo yan pêrad ni Pedro ta hinabyanan na ya, gawan êndat nan a patsên ya Mesias, ya Cristo, ya wana, “Panginoon! Paan dayi palyariên ni Apo Namalyari ya habayto!” 23 Noa, inumarap hi Apo Jesus kan Pedro ta hinabyanan na ya, “Pedro, paan mo kon tuksoên hên nanad ha pamanukso kangko ni Satanas! An-abalaên mo ko. Ya pan-ihipên mo ay alwan kaihipan ni Apo Namalyari, noa, kaihipan hên tawo!” 24 Amêhên, wana kanlan tagahonol na, “Hilay labay hên humonol kangko, ay dapat liwaan lay sarili lan kalabayan haka humonol kangko. Dapat nakal-an hilan magdanas hên hadyay pamagdusa haka matsi, ya maialimbawa ha pamakay hên nabyat ya koros. 25 Hila etaman ya a anhumonol kangko, gawan a la labay hên matsi o mangoman ya pamimiyay la, ay matsi etaman. Noa, hilay matsi gawan ha paniwala la kangko, ay dyanan biyay ya ayn angga. 26 Mikamihan man kanan mihay tawo ya pibandian di ha luta, ay a na mapakinabangnan ya habayto, no hiya etaman ay mipalako ha kaparusaan ya ayn angga! Yarin matanggap ya pibandian na hên pagbii, ta êmên a mipalako ha kaparusaan ya ayn anggaan ya kaêlwa na! 27 Hiko ya Taga-Langit ya In-anak Tawo, ay mag-orong bayri ha luta. Ha pag-orong ko, ay atsi kangko ya kapangyarihan haka ya kapahilêw ya kahampatan ni Apo Namalyari, ya Tatang ko, haka kalamo ko hilay anghel na. Tumbahan ko bayto ya balang miha, ha dinyag la. 28 Pakagilamên yo! Main ungno di kamoyu ya a matsi angga ha mahêlêk la ko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, hên ampamaala.” 1 Hên nalabah ya anêm ya allo paubat hên hinabi nay habayto ni Apo Jesus ay pinaglamo na hi Pedro, hi Santiago haka hi Juan ya kapotoh pohêl ni Santiago, hên nilumakat ha matag-ay ya tawgtug hên kakapag la. 2 Kaban atsi hila bayro, ay naoman ya itsura ni Apo Jesus. Ya lupa na ay nag-in kapahilêw hên nanad ha allo, haka ya takop na ay nag-in bapan putsi ya kapahilêw. 3 Namakonkaynaman ay main mámipamwang ya an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari ya ubat ha langit, ya hi apo Moises haka hi apo Elias ya kalamo ni Apo Jesus hên ampihahabi. 4 Bayo hinabi ni Pedro, ya wana, “Panginoon, mangêd ya atsi kitamo di. No labay mo, ay manyag akon tatloy hawong di. Miha kamo, miha kan apo Moises, haka miha kan apo Elias.” 5 Ampaghabi ya pon hi Pedro hên inupungan hila hên ginêm, haka main hilan nagilam ya habi ya ubat ha ginêm, ya wanan habi, “Hatsi ya anlugurên kon Anak ya taganán an-ikahigla ko. Gilamên yoy habi na.” 6 Hên nagilam lan Pedro ya habayto, ay hadyay limo la, haka hila nipandoko hên nakadêngdêng. 7 Noa, dinanian hila ni Apo Jesus hên inahwil, ta wana kanla, “Mirêng kaw, paan kaw malimo!” 8 Hên naningla hila, ay mimiha na tana ni Apo Jesus ya nahêlêk la. 9 Ha paglohan la hên ubat ha tawgtug, ay impapakabawal ni Apo Jesus hilay habaytoy tatloy tagahonol na hên ipamwang ha hinoman ya nahêlêk la ha tawgtug, angga ha a ya pon matsi haka mabiyay oman, ya hiya, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo. 10 Gawan nahêlêk la bayro ha tawgtug hi apo Elias, ay kinotang la hi Apo Jesus, ya wanla, “Awta panhabiên lan mánoron Kautuhan ni apo Moises ya kailangan mag-orong ya pon di ha luta hi apo Elias, bayo ya lumatêng ya Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala?” 11 Hinabi na kanla ni Apo Jesus, ya wana, “Pêtêg ya habaytoy anhabiên lan mánoron Kautuhan ni apo Moises. 12 Noa, anhabiên ko kamoyu, ya nilumatêng yay na di ha luta ya nanad kan apo Elias, haka a la ya nabalayan ya hiyay habayto ya lumatêng bayo ya lumatêng ya Mesias, ya Cristo, ta pinairapan la ya. Êmên êt bayro, ay hiko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay magdanas hên hadyay pamairap ha gamêt la.” 13 Hên hinabi nay na ya habayto ni Apo Jesus, ay naintindihan lay na ya hi Juan Bautista awud ya inungkat ni Apo Jesus ya nanad kan apo Elias. 14 Hên ubat hilay na ha tawgtug, ay tinupa hilan Apo Jesus hên kal-atan. Kalamo lay mihay lalaki ya nandoko ha arapan ni Apo Jesus. 15 Wanan lalaki, “Panginoon, ingalwan mo dayi ya anak koy lalaki ta main yan tugaw. Hadyay pamairap ya angkatanam nan anak, ta panay yan ampitumba ha apoy, haka ampihugno ha lanêm. 16 Gintan ko ya ha tagahonol mo, ta paalihên la dayi ya hakit na, noa, a la ya kayan paalihên.” 17 Amêhên, wani Apo Jesus, “Hikaw ya angkabiyay amêhên ay ayn paniwala, haka hadyay dawak kaw. Ay-irin angga kataw hên pakilamoan haka pakitagalan?” Bayo wana kanan lalaki, “Gêtan mo di ya anak mo.” 18 Bayo hinabyanan haka impaplag ni Apo Jesus ya narawak ya hinumapat kanan anak, kabay paubat hên habayto, ay a yay na tinugaw ya habaytoy anak. 19 Hên hila-hila tana hilan Apo Jesus, haka hilay tagahonol na, ay kinotang la ya, “Awta a naên ya napaalíh ya hinumapat kanan anak?” 20 Wana etaman ni Apo Jesus, “Gawan kulang ya paniwala yo ha kapangyarihan ni Apo Namalyari. Pakagilamên yo, pêpêrad man ya paniwala yo, hên nanad ha pinakananaway but-o, ay mahabi yo kanan hata tawgtug ya, ‘Mag-álih ka ha dagat!’ haka humonol ya kamoyu. Hilay ampaniwala kan Apo Namalyari ay makadyag hên kaganawan! 21 Noa, ya êmbayroy narawak ya a angkahêlêk, ay mapaalíh bêngat ha panalangin haka ha pamagtêêh hên a mangan, ta êmên a maabala ya panalangin.” 22 Hên napi-tsi-tsipon hilan Apo Jesus ha probinsyan Galilea, ay wana kanlan tagahonol na, “Hiko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay i-upit ha kapatsi ko. 23 Patsên la ko, noa, ha ikatlon allo, ay mabiyay kon oman.” Kabay hadyay lungkot hên nakêm lan tagahonol na, hên nagilam lay habayto. 24 Hên nilatêng hilan Apo Jesus ha balayan Capernaum, ay main napaidani kan Simon Pedro ya máningil buwih hên Templo, ta nangotang kana no ampamayad yan buwih hên Templo hi Apo Jesus. 25 “Awo. Ampamayad yan buwih,” wani Pedro. Hên nilumatêng hila ha bali ya anlakwên la, ay tampol nan kinotang ni Apo Jesus hi Pedro, “Simon, ha ihip mo, hino ya ampaningilan buwih hên hilay ari ya ampamaala bayri ha luta? Hilay mitataanak la, o hilay kaatag?” 26 Hinabi ni Pedro, ya wana, “Hilay kaatag.” Kabay wani Apo Jesus kana, “No êmbayro awud, ay a la ampaningilan buwih ya pamilya la. 27 Êmbayro man, ta êmên hila ayn mahabi, ay mamaniwit ka, ta ya una mon makwa, ay bibitên moy bêbêy ta mahêlêk mo bayro ya mihay pera ya pilak ya sakto ha pamayad hên buwih hên Templo ha loway katawo. Kowên moy habayto ta ibayad mo ha buwih ta.” 1 Hên habayto, ay dinumani kan Apo Jesus, ya tagahonol na, hên nangotang no hino kanla ya pinakamatag-ay ya tungkulan lano ha pamanlokop ni Apo Namalyari. 2 Binaêg nay mihay anak ya nanawa hên mirêng ha arapan la. 3 Bayo wana kanla, “Pakagilamên yo, magbayo kaw hên mag-in maaypa ya nakêm, hên nanad kanan hata nanaway anak, ta no alwan maaypa ya nakêm yo, ay taganán a kaw makapakilamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari. 4 Hilay maaypa ya nakêm, ay hilay mag-in pinakamatag-ay ha pamanlokop ni Apo Namalyari. 5 Hinoman ya ampaniwala kangko, ya ampananggap kanlan maaypa ya nakêm ya nanad hata nanaway anak, hên gawan habaytoy paniwala la kangko, ay nanad hiko ya antanggapên la.” 6 Inhundo ni Apo Jesus ya pamaghabi na, ya wana, “Hinoman ya pangubatan hên pamanyag kasalanan hên mihay maaypa ya nakêm hên nanad kanan hata nanaway anak ya ampaniwala kangko, ay mangêd pon kana, ya bayo ya mag-in pangubatan hên habayto, ay patsên ya hên êl-an yan mahlay ya bato ha lêêy na, ta ilêmêh ya ha malalê ya lanêm. 7 Taganán kapaingalo hilay tawo bayri ha luta, ta mal-at ya pangubatan hên pamanyag kasalanan. Taganán lumatêng kantamo ya tukso hên manyag kasalanan, noa, kaingalo ya ampangubatan hên tukso. 8 “No gamêt o bitsih mo ya anggamitên mon manyag kasalanan, ay mangêd ya potohên mo ya habayto. Ta mangêd ya milamo ka ha biyay ya ayn angga ha langit hên ayn gamêt o bitsih kanan mitapon ha impiyerno ha apoy ya taganán a maparê hên main gamêt o bitsih. 9 No mata mo ya anggamitên mon manyag kasalanan, ay kêwêtên mo haka mon itapon. Ta mangêd pon ya ayn mata hên milamo ha biyay ya ayn anggaan ha langit, kanan main mata hên mihamwag ha apoy ha impiyerno.” 10 Amêhên, ay wanay na êt ni Apo Jesus, “Paan yo hilan musmusên ya miha man ya ampaniwala kangko ya maaypa ya nakêm hên nanad kanan hata nanaway anak, ta hilay anghel ha langit, ya ampangillag kanla, ay panay hên ampamipamwang kan Apo Namalyari, ya Tatang ko, ha kaganawan angkalyari kanla. 11 [Gawan hiko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay atsi di ha luta, ta êmên iligtas ha kaparusaan ya hilay nitama.] 12 “No alimbawa ta main miha kamoyu ya nag magatoh ya tupa, ta nitama ya miha, ay hinoy daygên na? Siguradon ibalag na pon ya siyamapo boy siyam bayro ha pagpastolan la, ta tapolên nay miha ya nitama hên angga ha matapol nay habayto. 13 No natapol nay habaytoy nitama, ay taganán mas ikahigla nay habayto, kanan siyamapo boy siyam ya a nitama. 14 Êmbayro êt hi Apo Namalyari, ya Tatang ko ha langit. A na labay hên midayo kana ya miha man kanlan ampaniwala kangko ya maaypa ya nakêm hên nanad hata nanaway anak.” 15 Inhundo ni Apo Jesus ya pamaghabi na, ya wana, “No makadyag kasalanan kamo ya mihay patêl mo ha Panginoon, ay pagkahabi mo ya hên kakapag yo. No gilamên na ka, ay miúmang ya pamipatêl yo ha Panginoon, haka naiúmang mo ya kan Apo Namalyari. 16 Noa, no a na ka gilamên, ay mangilamo ka hên miha o lowa ya kaatag ya patêl ha Panginoon, ta êmên main manggilam ha pinihabian yon lowa hên main lowa o tatloy tistigos. 17 No a ya pon êt manggilam, ay ipamwang mina ha arapan lan kapareho yon patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon. No a ya pon êt manggilam kanla man ya kapareho yon patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon, ay dayuán yo ya hên itad kanlan a ampagpalokop kan Apo Namalyari, haka nanad kanlan mapanyag karawakan.” 18 Inhundo ni Apo Jesus ya pamaghabi na, ya wana, “Ya bawalên yo bayri ha luta, ay bawalên êt ha langit, haka ya a yo bawalên bayri ha luta, ay a etaman bawalên ha langit.” 19 “Pakagilamên yo. No main lowa kamoyu di ha luta, ya magkamiha ha panalangin yo, ay ipatupad ni Apo Namalyari, ya Tatang ko ha langit ya habaytoy labay yo kana. 20 Ta no anto ya main lowa o tatlo ya naka-tsipon gawan ha pamakimiha la kangko, ay atsi ko hên kalamo la.” 21 Amêhên, ay napaidani hi Pedro kan Apo Jesus hên nangotang, “Panginoon, makaungno kon patawarên ya patêl ko ha Panginoon, ya panay hên ampanyag kasalanan kangko? Katapito kaya?” 22 Hinabi kana ni Apo Jesus, “Alwan bat katapito, noa, pitumpon oman. 23 Gawan êmên di ya maialimbawa ya pamanlokop ni Apo Namalyari. Main mihay ari ya labay maningil hên impautang na kanlan ipoh na. 24 Ya una hên gintan kana, ay main utang hên milyun-milyun ya pera. 25 Gawan ha hiya ay taganán ayn maibayad, ay in-utoh hên ari ya ihaliw hilay mitataanak haka pibandian la, ta êmên mabayaran ya utang. 26 Kabay nandoko ya ipoh ha arapan hên ari ta nakiingalo ya, ‘Dyanan mo ko pon hên panaon ta ubuhên kon bayaran kamo ya utang ko.’ 27 Gawan ha naingalwan na ya, ay a na yay na pinabayad ta binura nay na ya utang. 28 “Noa, hên nammitay nay habaytoy ipoh, ay nakatupa nay kapareho nan ipoh ya main utang kana hên alagán magatoh ya allon pamag-obra. Dinakêp na ya ta sakalên na ya dayi, ya wana, ‘Bayaran minay utang mo kangko!’ 29 Nandoko ya ha arapan na ya kapareho nan ipoh hên nakiingalo, ya wana, ‘Dyanan mo ko pon hên panaon, ta bayaran koy utang ko.’ 30 Noa, a ya nabay hên dyanan yan panaon. Yan impahukul na ya hên angga ha makabayad ya kana. 31 Hên nahêlêk lan kapareho lan ipoh, ya nalyari, ay namalagêhbêg ya nakêm la, kabay inhumbung la kanan ari ya nalyari. 32 Kabay impabaêg yay na êt hên ari, ta wana kana, ‘Narawak ya ugali mo! Pinatawad kata ha boon utang mo kangko, gawan ha ingalo ko kamo. 33 Pata a ka nalonos ha kapareho mon ipoh, hên nanad ha pangingalo ko kamo!’ 34 Ha hadyay huluk hên ari, ay impahukul nay ipoh, hên angga ha a nan nabayaran ya boon utang na. 35 Êmbayro êt ya daygên kamoyu ni Apo Namalyari ya Tatang ko ha langit, no a yo patawarên ya kapareho yon patêl ha Panginoon hên booy nakêm.” 1 Hên naitoro nay na ni Apo Jesus ya tungkol ha pamatawad, ay immalíh hila bayro ha probinsyan Galilea, ta nagdann hilay na ha probinsyan Judea, hên nilumipay ha Ilog Jordan. 2 Kal-atan ya nangamat kana, haka namaalíh yan hakit la. 3 Main ungnoy Pariseo bayro ya napaidani kan Apo Jesus ya labay mandakêp kana ha pamaghabi na. Kabay nangotang hila kana, “Malyari ha mihay lalaki hên ihiyay nay ahawa na, agyan hinoman ya pagbad-an?” 4 Hinabi hi Apo Jesus, “A yo pon nabaha, ya hên hato, hên dinyag ni Apo Namalyari ya luta, ay nanyag yan lalaki, haka nanyag ya êt hên babayi? 5 Kabay lakwanan nan lalaki ya toa na, ta milamo hilay nay miahawa. Hilay miahawa ay mag-in mimiha, 6 kabay alwa hilay nan lowa, ta mimiha hila tana. Ya pinilamo ni Apo Namalyari, ay paan pihiyayên.” 7 Wanlay na êt, “Pata in-utoh ni apo Moises ya malyarin dyanan lan lalaki hên kahulatan hên pamihiyay ha ahawa la, bayo malyari lay nan ihiyay?” 8 Hinabi nay na êt ni Apo Jesus, “Pinaulayan ni apo Moises hên manyag hên êmbayro, ya ninuno yo, gawan ha kakdêyan ulo la ha a la labay humonol ha kalabayan ni Apo Namalyari. Noa, hên dinyag ni Apo Namalyari ya luta, ay tinalagá na ya miahawa ay paan mihiyay. 9 Kabay anhabiên ko kamoyu amêhên, ya hinon lalaki ya mamihiyay hên ahawa na, no a ya nakilalaki, bayo mag-ahawan kaatag, ay nanyag kasalanan gawan namabayi ya.” 10 Amêhên, wanlan tagahonol ni Apo Jesus, “No êmbayroy angkalyari, ay paan pon awud hên mag-ahawa ya mihay lalaki.” 11 Noa, wani Apo Jesus, “Hilay kaatag ay dinyanan ni Apo Namalyari hên pamagtêêh hên a mag-ahawa, noa, hilay kaatag ay a makatêêh hên a mag-ahawa. 12 Alwan pare-pareho ya ampangubatan no pata main lalaki ya a mag-ahawa. Ya kaatag, ay gintanan lay na ya habayto ha pagkaanak la. Ya kaatag ay dinyag êmbayro hên kapareho la. Haka ya kaatag, etaman ay tinalagá la hên a mag-ahawa, ta êmên a maabala ya pamitoro la hên tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari. Hila ya ampakaintindi hên hinabi ko hên tungkol ha pamag-ahawa, ay dapat lan honolên ya habayto.” 13 Nanganaway anak man, ay anggêtan kan Apo Jesus, ta ihalangin na hila hên ipalunto nay gamêt na ha ulo la. Hên nahêlêk lan tagahonol ni Apo Jesus ya manianak-anak ay binawal lay ampantan kanla. 14 Noa, wani Apo Jesus kanlan tagahonol na, “Paulayan yo hilay anak hên paidani kangko. Paan yo hilan bawalên. Ta hilay maaypa ya nakêm ya nanad kanla, ay hila ya ilamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari.” 15 Hên naipalunto nay gamêt na ha ulo hên inhalangin na hila, ay nammita yay na. 16 Main mihay lalaki ya dinumani kan Apo Jesus, hên nangotang, “Mánoro, hinoy kangêran ya dapat kon daygên, ta êmên ako madyanan hên biyay ya ayn angga?” 17 Hinabi kana ni Apo Jesus, “Pata kinotang mo kangko no hinoy mangêd? Hi Apo Namalyarin bêngat ya mangêd. No labay mon madyanan kan biyay ya ayn angga, ay dapat mon honolên ya Kautuhan na.” 18 Kabay kinotang na êt hên lalaki, “Hinoy Kautuhan?” Hinabi nay na êt ni Apo Jesus, “Paan mamatsin kaparehon tawo. Paan mamabayi. Paan makilalaki. Paan manakaw. Paan manistigos ha alwan kaptêgan. 19 Galangên moy toa mo, haka lugurên moy kapareho mo hên nanad ha pamanlugud mo ha sarili mo.” 20 “Mánoro, anhonolên kina ya habayto ngan paubat hên anak ako pon. Hino pon ya kailangan kon daygên?” 21 Hinabi nay na êt ni Apo Jesus, “No labay mon ayn kan pamagkulang kan Apo Namalyari, ay iubuh mon ihaliw ya pibandian mo, bayo idin moy naablian kanlan mangairap, ta madyanan kan mantêg hên pibandian ha langit. Pangayari mon nadyag ya habayto, ay mag-orong ka di, ta humonol ka kangko.” 22 Noa, hên nagilam nay habi ni Apo Jesus, ay nammita yay na hên ampaglungkot, ta miha yay mabandi. 23 Bayo wani Apo Jesus kanlan tagahonol na, “Pakagilamên yo! Alwan nataluh hên makapakilamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari ya hilay mabandi! 24 Anhabiên ko etaman kamoyu, ya nataluh hên magdann ha lubot karayêm ya mihay kamelyo kanan makapakilamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari ya mihay mabandi.” 25 Angkalipang ya ihip lan tagahonol na ha hinabi na, kabay kinotang la ya, “Hino awud ya miligtas hên makapakilamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari?” 26 Pinakahêlêk hila ni Apo Jesus, bayo wana, “Ya a madyag hên tawo, ay madyag ni Apo Namalyari.” 27 Amêhên, wani Pedro, “Ay-êmên kay, ya tagahonol mo? Imbalag naên ya kaganawan, ta êmên kay humonol kamo. Hino etaman ya idin kannaên?” 28 Hinabi etaman ni Apo Jesus, “Pakagilamên yo! Lano no bayoên ni Apo Namalyari ya luta, ta hiko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo ay mamaala hên main kapangyarihan, ay mikno kaw ha iknoan hên ari ta mamaala kaw kanlan Israelita, ya hilay kaapo-apoan lan labinloway anak ya lalaki ni apo Israel. 29 Hilay nangibalag bali la, o kapotoh pohêl la, o toa la, o anak la, o luta la, gawan ha pamanhumonol la kangko, ay matumbahan hên katamagatoh kanan imbalag la, kaban atsi hila pon di ha luta. Bayo lano madyanan hila êt hên biyay ya ayn angga. 30 Noa, mal-at kanlan matag-ay ya tungkulan ha hêlêk hên kapareho la, ay alwan matag-ay ha hêlêk ni Apo Namalyari, haka mal-at kanlan maaypa ya tungkulan ha hêlêk hên kapareho la, ay matag-ay ha hêlêk ni Apo Namalyari.” 1 Inhundo ni Apo Jesus ya pamanoro na, ya wana, “Ya pamanlokop ni Apo Namalyari, ay maialimbawa ya êmên di: Main mihay nag ubasan. Dali allo pon, ay inumawah yan nanapol hên mabay mag-obra ha ubasan na. 2 Hên napikasundo hilay na ha upa ha mihay allon pamag-obra, ay pinaobra na hilay na. 3 Hên alas nuwebe hên matag-ay ya allo, ay main yan nahêlêk ya ayn an-obraên ha palengke, 4 kabay wana kanla, ‘Mag-obra kaw ha ubasan ko ta upaan kataw ha hukad ya upa.’ Kabay nammita hilay nan nag-obra. 5 Hên mag-aalas dose hên ugto, haka hên mag-aalas tres hên maapon, ay nakatapol yay na êt hên mabay mag-obra ta pinaobra na hila ha ubasan na. 6 Hên mag-aalas singkoy na hên maapon hên immawah ya, ay nakahêlêk yay na êt hên ayn an-obraên, ta wana kanla, ‘Pata nakaiirêng kaw di hên ayn an-obraên hên boon allo?’ 7 Wanla kana, ‘Gawan ayn namaobra kannaên.’ Hinabi na kanla, ‘Mag-obra kaw tana etaman ha ubasan ko.’ 8 “Hên anyumabi, ay wanan nag ubasan kanan paypaniwal-an na, ya wana, ‘Baêgên mo hilay nay mag-obra, ta idin mina kanla ya upa la. Ya una mon dyanan, ay hatoy natawli hên pinaobra.’ 9 Hên nilumatêng hilay nay pinaobra hên paubat alas singko hên maapon, ay dinyanan hilan alagá hên pamag-obra ha mihay allo. 10 Amêhên, hên nilumatêng hilay unan pinaobra, ay êndat la no maupaan hila hên mahlay kanan upa lan natawli hên pinaobra. Noa, pare-pareho hilan dinyanan etaman hên upa ha mihay allon pamag-obra nanad ha napikasundo la. 11 Hên nakwa lay nay upa la, ay nagmulongan hila ha nag ubasan, 12 ya wanla, ‘Mimihay oras ya pamag-obra lan natawli hên pinaobra mo, yan pareho ya upa la, haka upa naên, ya nag-obran patingapon, ha hadyay omot allo.’ 13 Noa, wanan nag ubasan kanan miha kanlan una nan pinaobra, ‘A kata niloko. Napikahundoan ta ha upa ha mihay allon pamag-obra. 14 Kowên minay upa mo ta mita kay na. Atsi kangko no piparehoên koy upa yon una haka natawli. 15 Yarin ayn akon karapatan ha pibandian ko, hên daygên ya kalabayan ko! Kayno angkahêm ka kangko, gawan mapam-i ko!’ 16 Êmbayro êt ha pamanlokop ni Apo Namalyari. Mal-at kanlan matag-ay ya tungkulan ha hêlêk hên kapareho la, ay alwan matag-ay ha hêlêk ni Apo Namalyari, haka mal-at kanlan maaypa ya tungkulan ha hêlêk hên kapareho la, ay matag-ay ha hêlêk ni Apo Namalyari.” 17 Hên atsi hila ha dann, hilan Apo Jesus, hên palako ha balayan Jerusalem, ay impapawa nay labinloway tagahonol na kanlan kal-atan, ta wana kanlan bêngat, 18 “Pakagilamên yo! Anlumakat kitamo ha Jerusalem, haka hiko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay i-upit kanlan mánoron Kautuhan ni apo Moises haka kanlan ampamaala kanlan pari. Habiên lan habayto ya dapat akon patsên. 19 Idin la ko kanlan alwan Israelita ta êmên ako musmusên, pagpapatokên haka patsên lan habayto ha koros. Noa, ha ikatlon allo, ay mabiyay kon oman!” 20 Nandoko hên nangotang kan Apo Jesus ya ahawa ni Zebedeo, hên kalamoy loway anak la, ya lowa kanlan tagahonol ni Apo Jesus, ya wana, “Panginoon, main ako dayin pakihabi kamo.” 21 Kabay kinotang ni Apo Jesus, “Hinoy labay mo kangko?” Wana etaman kana, “Labay ko, ya lano ha pamanlokop mo, ay paiknoên moy hata loway anak ko ha dani mo, ya miha ha dapit panabtab, haka miha êt ha dapit uki.” 22 Wani Apo Jesus kanlan loway anak na, “A yo angkaintindihan ya pamagdusa ya maranasan yo, no mahonol ya kalabayan yo. Matêêh yoy pamagdusa ya danasên ko? Taganán nakal-an kaw hên matsi hên nanad kangko?” Wanla etaman kana, “Awo. Nakal-an kay.” 23 Kabay wani Apo Jesus kanla, “Madanasan yoy pamagdusa ya danasên ko, haka matsi kaw hên nanad kangko. Noa, ayn akon karapatan hên maghabi no hinoy mikno ha dani ko, ta habaytoy tinalagá nay na ni Apo Namalyari ya Tatang ko.” 24 Hên nagilam lan mapoy tagahonol na, ya labay ni Santiago haka Juan, ay hinumuluk hila. 25 Kabay pinarani na hila ni Apo Jesus, ta wana kanla, “Muwang yo ya hilay manungkulan lan a ampagpalokop kan Apo Namalyari, ay andaygên lan ipoh ya angkalokopan la, haka an-iatay la hilan manyag kalabayan la. 26 Noa, dapat alwan êmbayro ya daygên yo. No labay yon mag-in matag-ay ya tungkulan, ay dapat yon huyuên ya kapareho yon tawo. 27 Ya labay mag-in pinakamatag-ay ya tungkulan, ay dapat mag-in nanad ipoh hên kalamo na. 28 Ta hiko man ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay atsi bayri amêhên ha luta, alwan para paghuyuan, noa, para maghuyo angga ha idin koy biyay ko, ha pangakbus hên kal-atan.” 29 Amêhên, nilumatêng hilan Apo Jesus ha balayan Jerico. Haka hên paalíh hila bayro ha balayan, ay main kal-atan ya nangamat kanla. 30 Main bayron loway buwag ya ampikno ha danin dann. Hên nagilam lay ampanlibah hi Apo Jesus ay in-angaw la, ya wanla, “Panginoon, ya kaapo-apoan ni Arin David, ingalwan mo kay dayi!” 31 Binawal hilan maglabak hên hatoy kal-atan ya ampakihonol kan Apo Jesus, noa, impakakhaw lan in-angaw, “Panginoon, ya kaapo-apoan ni Arin David, ingalwan mo kay dayi!” 32 Hên nagilam ni Apo Jesus ya angaw la, tinunggên ya ta nangotang ya kanla, “Hinoy labay yon daygên ko kamoyu?” 33 Kabay wanlan buwag, “Panginoon, labay naên hên makahêlêk.” 34 Iningalwan na hila ni Apo Jesus, kabay ginap-an nay mata la. Tambêng hila etaman nakahêlêk, haka nakihonol hilay na kanlan Apo Jesus. 1 Nahên andumani hilan Apo Jesus ha Jerusalem, ta atsi hilay na ha balayan Betfage ha Tawgtug Olibo, ay impauna ni Apo Jesus ya lowa kanlan labinloway tagahonol na, 2 ta wana kanla, “Muna kaw ha balayan. Tampol yon mahêlêk ya nakah-êl ya mihay asno, ya nag bisero. Okalên yoy habayto, ta gêtan yo hila di. 3 No main mangotáng kamoyu no awta an-okalên yoy habayto, ay habiên yo, ya kailangan lan Panginoon, haka tampol nan ipagtan kamoyu.” 4 Nalyari ya habayto, ta êmên matupad ya hinabi nan mámipamwang hên an-ipaihip kana ni Apo Namalyari hên hato, ya wana, 5 “Habiên yo kanlan taga-Jerusalem, ‘Hêlkên yo, atsi di ya ampamaala kamoyu, ya nagpakaaypan nakêm hên himmakay ha asno, haka ya biseron asno.’ ” 6 Kabay nammita hilay nay loway tagahonol na ya in-utoh na, ta hinonol lay hinabi ni Apo Jesus kanla. 7 In-akay lay na kan Apo Jesus ya mitaindoy asno, haka la inamakan pangkêbêl la, bayo himmakay hi Apo Jesus. 8 Inhundo lan Apo Jesus ya pammita lan palakon Jerusalem. Ha pandanan lan Apo Jesus, ay nami-amak hilay kaatag ya atsi bayro hên takop la. Kaatag ay nanigpah hên bulong ya in-amak la etaman ha pandanan na, gawan ha panggalang la kana. 9 Hilay kal-atan ya atsi ha unaan ni Apo Jesus haka hilay anhumonol kana ay nipan-angaw, “Hosanna kan Apo Jesus, ya kaapo-apoan ni Arin David! Iningalwan ya habaytsi ya in-utoh ni Apo Namalyari! Puriên hi Apo Namalyari!” 10 Hên nilumatêng hilan Apo Jesus ha Jerusalem, ay nagulo ya boon balayan ta nikokotang hila, “Hinoy habaytsi?” 11 Hinabi lan kal-atan kalamo ni Apo Jesus, “Habaytsi hi Apo Jesus ya propeta ni Apo Namalyari ya taga-Nazaret ha probinsyan Galilea.” 12 Hên nilumatêng hilan Apo Jesus ha Jerusalem, ay nagpakha ya ha Templo. Intaboy na hilay ampipagtinda haka ampipanaliw bayro. In-iitwag nay lamisaan lan mámihagili hên pera, haka in-iitwag na êt ya iknoan lan mámihaliw hên pati-pati. 13 Hinabi na kanla, “Nakahulat ha Kahulatan ya impahulat ni Apo Namalyari, ya wanan hulat, ‘Ya bali ko ay ambaêgên balin panalanginan.’ Noa, dinyag yo yan logal ya panlokoan yon kapareho yo!” 14 Main bayron buwag haka pilay ya nipandumani kan Apo Jesus, haka namaalíh ya hên hakit la. 15 Main êt bayro hên anak ya atsi ha lalên Templo ya ampagpuri kan Apo Jesus, ya wanla, “Puriên ya Kaapo-apoan ni Arin David!” Noa, hên nahêlêk lan mánoron Kautuhan ni apo Moises boy hilay poon pari ya kapapaêpapah ya dinyag ni Apo Jesus, haka la nagilam ya pamagpuri lan anak, ay hinumuluk hila. 16 Kabay wanla kan Apo Jesus, “A mo angkagilaman ya pamagpuri lan anak kamo?” Wana etaman ni Apo Jesus, “Awo! Angkagilam koy pamagpuri la kangko. Yarin a yo êt nabaha ha Kahulatan ya impahulat ni Apo Namalyari ya êmên di, ‘Tinoroan moy anak haka hilay ampanoho pon ta êmên mag-in ayn pamagkulang ya pamagpuri la kamo!’ ” 17 Amêhên, ay immalíh yay na bayro hi Apo Jesus ta namayabi ya ha baryon Betania. 18 Pangamaranon hên mag-orong hilan Apo Jesus ha balayan Jerusalem hên ubat ha Betania, ay nilonoh hi Apo Jesus. 19 Hên nahêlêk nay mihay poon igos ha dann, ay dinanian nan hinlêk no main tagêy. Noa, bulong bêngat ya nalatngan na. Kabay wana kanan kayo, “Angga-angga, ay a kay na managêy oman!” Haka tambêng nayangoy habaytoy kayo. 20 Hên nahêlêk lan tagahonol na ya tambêng nayango ya habaytoy kayo, ay nag-êpapah hila, haka hila nangotang kan Apo Jesus no awta tampol nayango ya habayto. 21 Wani Apo Jesus, “Pakagilamên yo, no ampaniwala kaw kan Apo Namalyari, haka no a kaw ampag-alangan, ay madyag yo êt ya dinyag ko ha kayon igos, haka alwan bat habayto ya madyag yo, noa, maiutoh yoy hata tawgtug hên mitapon ya ha dagat, ay daygên nay na ni Apo Namalyari ya habayto. 22 No ampaniwala kaw, ay matanggap yoy hinoman ya pakikwaan yo ha panalangin.” 23 Mihay allo hên atsi ya hi Apo Jesus ha Templo hên ampanoro, ay dinumani kana hilay toa ya nag tungkulan ha bansa, haka hilay ampamaala kanlan pari. Hinabi la kana, “Habiên mo kannaên no hinoy tungkulan mo hên manyag hên pandaygên mo. Habiên mo êt no hinoy nam-i kamo hên habain ya tungkulan.” 24 Kabay wani Apo Jesus, “Main ako pon hên kotangên kamoyu. No pakibatan yo ko, ay habiên ko kamoyu no hinoy nam-i kangko hên tungkulan hên manyag hên pandaygên ko. 25 Hinoy nam-i hên tungkulan kan Juan Bautista hên mamawtismo? Hi Apo Namalyari o tawo?” Kabay pinihahabian la, ya wanla, “Hinoy habiên tamo? No habiên tamo ya ‘Ubat kan Apo Namalyari ya tungkulan ni Juan Bautista,’ ay habiên na bayto, ‘Pata a yo yan pinaniwal-an?’ 26 Noa, no habiên tamo ya ‘Ubat ha tawo,’ ay hino kaya ya daygên lan kal-atan kantamo, ta ha ihip la, hi Juan ay mihay propeta, ni Apo Namalyari.” 27 Kabay hinabi la kan Apo Jesus, ya wanla, “A naên muwang no antoy ubatan tungkulan ni Juan Bautista.” Bayo wani Apo Jesus, “No êmbayro awud, ay a ko etaman habiên kamoyu no antoy ubatan tungkulan ko.” 28 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Hino ha ihip yo ya tungkol di ha ialimbawa ko kamoyu? Main mihay lalaki ya nag loway anak ya lalaki. Intoro nay miha, ya wana, ‘Anak ko, mag-obra ka ha ubasan amêhên.’ 29 Wana ha tatang na, ‘A ko mabay.’ Noa, nangoman ya ihip na, kabay nag-obra yay na ha ubasan. 30 Êmbayro êt ya intoro nan tatang kanan ikalwan anak. Nabay ya, noa, a ya nammitan nag-obra.” 31 Amêhên, kinotang hila ni Apo Jesus, “Hino kanlan lowa ya nanyag kalabayan tatang la?” Wanlan ampamaala ha Templo, “Hatoy unan intoro na.” Wani Apo Jesus kanla, “Awo! Pakagilamên yo! Hilay mapanyag kasalanan nanad kanlan máningil buwih haka hilay hostis ya naghêhê hên tinalibatokan ya kasalanan la, ay nanad hatoy unan intoro hên tatang, kabay muna hila kamoyu hên makapakilamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari. 32 Habaytoy malyari gawan a kaw naniwala kan Juan Bautista, hên nanoro ya hên tungkol ha pamimiyay ya mahonol kan Apo Namalyari, nahêlêk yo man ya naniwala ha intoro na, ya hilay mapanyag karawakan hên nanad hilay máningil buwih haka hilay hostis.” 33 Amêhên, nangalimbawa yay na êt hi Apo Jesus, ya wana kanlan ampanggilam, “Minghan main lalaki ya nag luta ya tinamnan nan ubas. Bayo binakoran nay habayto. Nangali yan pangiunaban hên ubas, haka ya êt namairêng hên tawer ya pagbantayan. Impatsiwala na ha kaatag ya ubasan na, ta maglaêh ya ha kaatag ya bansa. 34 Hên pamutsi hên habaytoy ubas, ay in-utoh nay tatloy ipoh na, hên kowên ya atag na kanlan paypaniwal-an ubasan na. 35 Noa, dinakêp lay ipoh na. Pinakahakitan lay mihay ipoh, pinatsi lay ikalwa haka pinagbabato lay ikatlo. 36 Hên namwangan nan nag ubasan ya nalyari kanlan tatloy ipoh na, ay mal-at êt ya in-utoh na kanan haton una, noa, êmbayro êt ya dinyag la kanlan habayto. 37 Hên ayn yay nan kaatag ya maiutoh, ya nag ubasan, ay in-utoh nay anlugurên nan anak nay lalaki, ta wana, ‘Siguradon igalang lay anak ko.’ 38 Noa, hên nahêlêk lan paypaniwal-an ubasan, ya anak nan nag ubasan, ay nihahabi hila, ya wanla, ‘Hatsi ya paypamanaan na hên ubasan. Patsên tamo ya, ta êmên mapagbandi tamo ya hata ubasan na.’ 39 Kabay dinakêp la ya, pinaalíh la ya ha ubasan haka pinatsi la ya.” 40 Amêhên, kinotang ni Apo Jesus, hilay ampamaala ha Templo, “Hino kaya ya daygên hên nag ubasan kanlan paypaniwal-an na?” 41 Hinabi la, “Siguradon lakwên nay nangarawak ya paypaniwal-an na, ta patsên na hila, bayo ipatsiwala nay ubasan na ha taganán mam-in atag na no pamutsin ubas.” 42 Wana êt ni Apo Jesus kanlan ampamaala ha Templo, “Yarin a yo êt nabaha ya habaytsi ya nakahulat ha Kahulatan ya impahulat ni Apo Namalyari? ‘Ya bato ya intapon lan manyag bali, ay nag-in pinakamaalagáy bato ta êmên mag-in napah-êy ya bali. Dinyag ni Apo Namalyari ya habayto, ya kapapaêpapah.’ ” 43 Wana êt kanla, “Kabay anhabiên ko kamoyu, alwan hikaw ya Israelita ya milamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari, noa hilay taganán ampanyag hên kalabayan na ya milamo bayro. 44 Hilay matata kanan hata bato ay mangatutukihan but-o, haka hilay matat-an hên hata bato ay mangatatapong.” 45 Naintindihan lan Pariseo haka hilay ampamaala kanlan pari, ya hila ya in-alimbawa di ha manyag bali, haka ha nangarawak ya paypaniwal-an hên ubasan. 46 Kabay labay la yan dakpên hi Apo Jesus, noa, malimo hila ha kal-atan ta ha muwang lan kal-atan, hiyay mihay propeta ni Apo Namalyari. 1 Amêhên, nangalimbawa yay na êt hi Apo Jesus kanlan nangotang no antoy ubatan hên tungkulan na, ya wana, 2 “Ya pamanlokop ni Apo Namalyari ay maialimbawa ya êmên di: Main mihay ari ya nagkaluto, ta magkasal ya anak nay lalaki. 3 Hên nakalutoy na, ay in-utoh na hilay ipoh na hên baêgên hilay hinagyat na, noa, a hila mabay. 4 Namiutoh yay na êt hên kaatag ipoh, ta habiên la kanlan hinagyat na, ya êmên di, ‘Kaw na di ha kasálan, nakal-an ya kaên tamo. Main kay hên pinatsi ya baka haka hên pinataba ya biseron baka.’ 5 Noa, a la dinambi ya habayto ta inhundo la tanay andaygên la. Ya miha ay nammita ha panamnan na, haka ya miha ay nammitan nagtsinda. 6 Ya kaatag ay nandakêp kanlan in-utoh ta pinairapan hila, bayo pinatsi. 7 Hadyay huluk hên habaytoy ari. In-utoh nay hundaloh na hên patsên hilay namatsin maipoh na, haka na impaulam ya balayan la. 8 Bayo hinabi na ha ungno kanlan kaatag ipoh na, ya nakal-an ya kaluto hên kasálan, noa, hilay hinagyat, ay alwan hêpat hên makiaêm ha kaluto. 9 Kabay in-utoh na hilay ipoh na hên managyat kaganawan ya mahêlêk la ya atsi ha dann. 10 Hinagyat lay kaganawan ya nahêlêk la bayro ha dann, mangangêd man o nangarawak ya ugali la, haka napno ya panganan lan kaluto hên kasálan. 11 “Amêhên, hinumwên ya ari ha panganan ta hêlkên na hilay impahagyat na. Noa, nahêlêk nay mihay lalaki ya a nakatakop hên indigalo na kanlan impahagyat na, ya dapat lan ihulod ha kasálan. 12 Kabay wana kana, ‘Pata a mo inhulod ya impahulod kamo! Ay-êmên ka nakahowên di!’ Hatoy lalaki, ay ayn maipakibat. 13 Bayo wanan ari kanlan ipoh na, ya gapohên la ya gamêt haka bitsih na, ta ihamwag ya ha kariglêman. Hadyay tangih na bayro, haka mang-ngê-ngêt ya ha hadyay huluk na boy ha hadyay ilab ya angkatanam na. 14 Ya labay habiên hên habaytoy alimbawa ko, ay mal-at ya hinagyat hên makilamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari, noa, pêpêrad ya piliên na hên makilamo, gawan pêpêrad ya mapagtsiwal-an.” 15 Amêhên, immalíh hilay Pariseo ya nakagilam hinabi ni Apo Jesus, ta pinihahabian la no ay-êmên la yan madakêp ha pamaghabi na. 16 Bayo namiutoh hilan ungnoy kalamo la, haka ungnoy kagampi ni Herodes Antipas kan Apo Jesus. Wanlan in-utoh kana, “Mánoro, muwang naên ya kaptêgan ya panhabiên mo haka pan-itoro mo. An-itoro moy kalabayan ni Apo Namalyari, ha hinoman ya ampanggilam gawan alwa kan mapamili, ta pantag ya panlêk mo ha balang miha. 17 Kabay main kay hên labay mamwangan kamo. Ayon ha Kautuhan tamon Israelita, ay malyarin mam-in buwih kanan Emperador o ahê?” 18 Noa, muwang ni Apo Jesus ya karawakan la, kabay hinabi na kanla, ya wana, “Hikaw ya magbabaran mangêd, pata labay yo kon dakpên ha pamaghabi ko! 19 Ipahlêk yo kangko ya sintimos hên pilak ya pamayad hên buwih.” Namiawah hilan habayto, 20 bayo kinotang na hila, “Hinoy nag lupa hên angkakit yo bahên? Hinoy nag langan ya nakahulat bahên?” 21 Hinabi la, “Kanan Emperador.” Kabay wani Apo Jesus, “No êmbayro awud, ay idin yo kanan Emperador ya kana, haka idin yo kan Apo Namalyari ya kan Apo Namalyari.” 22 Hên nagilam lay hinabi na, ay nag-êpapah hila. Kabay nammita hilay na. 23 Habayton allo êt, ay main ungno kanlan Israelita ya ambaêgên Saduseo ya dinumani kan Apo Jesus. Hilay Saduseo ay a ampaniwala ha pangabiyay oman. Haka hinabi la kan Apo Jesus, ya wanla, 24 “Mánoro, nanulat ya hi apo Moises ha Kautuhan, ya wanan hulat, ‘No main mitaahawa, ta natsi ya lalaki hên a hila nagkaanak, ay dapat ya kahonol nan natsi, ay ipaahawa kanan bawo. No magkaanak hila, ay habaytoy anak, ay itad anak na hên natsi.’ 25 Minghan, ay main pitoy mikakahonol ya lalaki. Nakapag-ahawa ya punganay, noa, natsi ya hên a ya nagkaanak. Bayo pinag-ahawa nan humonol ha punganay ya hata bawo. 26 Noa, natsi ya etaman ya humonol ha punganay hên a ya nagkaanak. Êmbayro êt ya nalyari ha ikatlon kahonol. Balang miha kanlan pitoy mikakahonol ay nakapag-ahawa hên hata babayi, noa, naubuh hilan natsi hên a nagkaanak. 27 Bayo natsi ya êt ya hata bawo. 28 Amêhên, ha allon pangoman mabiyay, hinoy nay taganán mag-in ahawa nan hata babayi, ta balang miha kanlan habaytoy pitoy mikakahonol ay nag-in ahawa na?” 29 Kabay wani Apo Jesus kanlan Saduseo, “Mali ya paniwala yo, ya a biyayên oman ya natsi, gawan a yo angkaintindihan ya Kahulatan ya impahulat ni Apo Namalyari haka a yo angkaintindihan ya kapangyarihan na! 30 Ha pangoman biyayên hilay natsi, ay ayn nanan pamag-ahawa, ta maubuh hilay nan manoto kanlan anghel ha langit ya a ampag-ahawa. 31 Ya hulat man ni apo Moises ay ampamaptêg ya hilay natsi ay biyayên oman, ta bayro ha hulat na ay mabáha tamo ya hinabi ni Apo Namalyari, 32 ‘Hikoy Diyos ni Abraham, Isaac, haka Jacob.’ Hiya ya Diyos lan angkabiyay, ta balang miha ya natsi, ay angkabiyay ha hêlêk na.” 33 Nikaêpapah hilay kal-atan ha pamanoro na. 34 Ni-tsi-tsipon hilay Pariseo gawan nagilam la, ya ayn hilan mahabi, ya hilay Saduseo, ha hinabi ni Apo Jesus. 35 Main miha kanla ya taganán main kamwangan ya tungkol ha Kautuhan ni apo Moises ya nakagilam hên pamakipalinawan la. Labay na yan subukên hi Apo Jesus, kabay nangotang ya kana, 36 “Mánoro, hinoy pinakamaalagáy utoh ha Kautuhan ni apo Moises?” 37 Hinabi ni Apo Jesus, “ ‘Lugurên mo hi Apo Namalyari, ya Panginoon hên boon nakêm, boon ihip, haka boon hêkaw.’ 38 Habaytoy pinakamaalagáy utoh. 39 Ya ikalwan pinakamaalagáy utoh ay ‘Lugurên moy kapareho mo hên nanad pamanlugud mo ha lawini mo.’ 40 Bayro ha loway utoh, ay imboo ya Kautuhan ni Apo Namalyari ya impahulat na kan apo Moises, haka ya toro lan propeta ni Apo Namalyari.” 41 Hên naka-tsipon hila pon bayro hilay Pariseo, ay kinotang na hila ni Apo Jesus, 42 “Ha ihip yo, ay hino ya Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala? Hinoy nag-anak kana?” Wanla etaman, “Hiyay kaapo-apoan ni Arin David.” 43 Wanay na êt kanla, “Pata binaêg ni Arin David ya Mesias, ya Cristo, hên ‘Panginoon ko’ hên hinabi nay humonol ya habi ha kapangyarihan nan Espiritu ni Apo Namalyari? 44 ‘Hinabi ni Apo Namalyari ha Panginoon ko, “Mikno ka ha dapit panabtab ko hên mamaala hên kalamo ko, angga ha mahambut ko hilay kapatsi mo, ta idin ko hila ha aypan kapangyarihan mo.” ’ ” 45 Wana êt ni Apo Jesus, “Hên hato, ay hi Arin David ya namaêg hên ‘Panginoon ko’ ha Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala. Kabay muwang tamo, ya hiyay Panginoon haka kaapo-apoan ni Arin David.” 46 Miha man kanla, ay ayn makaihip hên mahabi la kana. Paubat hên habayto ay marêng-êy hilay na hên mangotáng pon kan Apo Jesus ya hilay labay hên mandakêp kana ha pamaghabi na. 1 Amêhên, wani Apo Jesus kanlan kal-atan haka kanlan tagahonol na, ya wana, 2 “Hilay mánoron Kautuhan ni apo Moises, haka hilay Pariseo, ay dinyanan tungkulan hên mamipamulah hên Kautuhan ni Apo Namalyari ya hinulat ni apo Moises. 3 Kabay daygên yoy an-itoro la kamoyu. Noa, paan yon totoên ya pamimiyay la, gawan a la anhonolên ya an-itoro la. 4 Bapan bêyat ya an-ipadyag la kanlan kaatag, noa, pêrad man, ay a hila ampanawop. 5 Ya kaganawan dyag la, ay ampagpadayêw ha kaatag. Angkahlayên lay pamyanan lan habi ni Apo Namalyari ya an-iiptêh la ha dampal haka takiyay la, haka la êt angkarangên ya pahamoy ya pampahampat hên takop la. 6 Ampiliên lay pinakamangêd ya iknoan ha sinagoga haka ha kaluto, ta êmên ipamwang ya matag-ay ya tungkulan la. 7 Labay la êt hên galangên, hilan kal-atan ha balayan haka baêgên hilan ‘Mánoro.’ 8 Noa, hikaw, ay paan yon paulayan hên baêgên kaw ‘Mánoro’ gawan mipapatêl kaw, haka hikon bat ya mánoro yo. 9 Haka paan yon baêgên ‘Tatang’ ya kaatag kamoyu di ha luta, ta mimihay Tatang yo, yabay ya hi Apo Namalyari ya atsi ha langit. 10 Haka paan yon paulayan hên baêgên kaw ‘Tagapagtoro’ ta mimihay Tagapagtoro yo, yabay ya Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala. 11 Ya labay mag-in pinakamatag-ay ya tungkulan, ay dapat huyuên nay kapareho na. 12 Hilay mapagmatag-ay, ay iaypa haka hilay maaypa ya nakêm ay itag-ay.” 13 “Kaingalo kaw ya mánoron Kautuhan ni apo Moises haka hikaw ya Pariseo! Ampagbabara kaw! Hikaw ay ampag-in habkol lan mabay makapakilamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari. A kaw palokop, bayo ambawalên yo hilay mabay hên palokop. 14 “Kaingalo kaw ya mánoron Kautuhan ni apo Moises haka hikaw ya Pariseo! Anlokoên yo hilay bawo ya babayi, ta êmên yo makwa ya pibandian la, bayo ampagbabara kaw ya mangêd kaw ta an-ikarang yoy panalangin yo ha arapan hên kal-atan. Kabay hadyay pamarusa kamoyu lano. 15 “Kaingalo kaw ya mánoron Kautuhan ni apo Moises haka hikaw ya Pariseo! Ampagbabara kaw! Ta anlumagay kaw ha ay-iri man ya logal, ta êmên yo mapapaniwala ha toro yo, ya miha man ya alwan Israelita. Bayo no mapapaniwala yo yay na, ay habaytoy taganán makapilako kana ha impiyerno, ta hiyay mag-in hadyay dawak êt kamoyu! 16 “Kaingalo kaw ya mánoron Kautuhan ni apo Moises haka hikaw ya Pariseo! Ta hikaw ay nanad ha mihay buwag ya ampangakay ha kapareho nan buwag. Pandaygên yon ayn alagá ya pamanumpa ha Templo ya pagsimbaan kan Apo Namalyari. Noa, pandaygên yon maalagá ya pamanumpa ha ginto ya atsi ha Templo! 17 Hikaw ya nanad buwag! Mulala kaw! Hino ya pinakamaalagá kanlan lowa, ya ginto o ya Templo ya ampam-in alagá ha ginto? 18 Pandaygên yon ayn alagá ya pamaghumpa ha pamiulaman hên an-iátang kan Apo Namalyari ha Templo. Noa, pandaygên yon maalagá ya pamaghumpa ha an-iátang. 19 Taganán buwag kaw! Hino ya pinakamaalagá kanlan lowa, ya indigalo ha pamiulaman hên an-iátang kan Apo Namalyari, o ya pamiulaman ya ampam-in alagá ha an-iátang? 20 Kabay hilay maghumpa ha pamiulaman hên an-iátang kan Apo Namalyari ha Templo, ay ampaghumpaan la ya an-iátang etaman. 21 Hilay maghumpa ha Templo, ay ampaghumpa kan Apo Namalyari ya atsi ha Templo. 22 Hilay maghumpa ha langit, ay ampaghumpa kan Apo Namalyari ya ampamaala hên ubat bayro. 23 “Kaingalo kaw ya mánoron Kautuhan ni apo Moises haka hikaw ya Pariseo! Ampagbabara kaw! Mangêd ya an-idin yo kan Apo Namalyari ya ikamapo hên bulong ya pan-ihabug yo ha habaw yo, noa, angkapaulayan yoy maalagáy Kautuhan, ya katoynungan, haka ya ingalo ha kapareho yo, haka ya mag-in mapaniwal-an. Mu-muna kailangan yon dyanan alagá ya habayto kaban ihundo yoy pam-i yon ikamapo. 24 Hikaw ay nanad ha buwag ya ampangakay ha kapareho lan buwag. Andaygên yoy kaatag ya dapat daygên, noa, angkapaulayan yoy pinakamaalagá! 25 “Kaingalo kaw ya mánoron Kautuhan ni apo Moises haka hikaw ya Pariseo! Ampagbabara kaw! Hikaw ay maialimbawa ha mihay ampanguyah bat hên bulin baso haka bokot pinggan, gawan a yon an-uyahan ya mantêg dêmêk, ta ampaulayan yoy nakêm yo, ya hadyay kahibaan, haka ayn pamagpigil ha sarili. 26 Buwag kaw ya Pariseo! Unaên yon bayoên ya nakêm yo ta ha êmbayro ay mag-in bayo etaman ya pamimiyay yo. 27 “Kaingalo kaw ya mánoron Kautuhan ni apo Moises haka hikaw ya Pariseo! Ampagbabara kaw! Noa, nanad kaw pantson ya pinintoraan ya mahampat hêlkên, ya napnon but-o haka bangkay ya anggumata. 28 Ta ha hêlêk lan kapareho yo ay mahonol kaw ha Kautuhan, noa, ha kaptêgan, ay ampagbabara kaw, haka panay karawakan ya laman nakêm yo.” 29 “Kaingalo kaw ya mánoron Kautuhan ni apo Moises haka hikaw ya Pariseo! Ampagbabara kaw! Ampamadyag kaw hên pantson lan propeta ni Apo Namalyari. Haka ampapakahampatên yoy pinangilbêngan kanlan nag-in mahonol kana. 30 Haka anhabiên yo êt ya, ‘No atsi kay dayi ha luta hên hato, ay a naên hila impapatsi hilay propeta ni Apo Namalyari.’ 31 Ha pamaghabi yon habayto, ay ampamaptêg kaw, ya hikaw ay kaapo-apoan lan nammatsi kanlan propeta ni Apo Namalyari. 32 Hali! Ihundo yoy pamanyag karawakan ya inumpisaan lan ninuno yo! 33 Nanad kaw utan ya makamatsi, ya ampipag-ahug ha angkaulam! Yarin makatakah kaw ha kaparusaan ha impiyerno! 34 Kabay iutoh ko kamoyu ya hilay propeta ni Apo Namalyari, haka hilay manga-talino, haka hilay ampanoron kalabayan ni Apo Namalyari. Ya kaatag ay patsên yo ha koros. Ya kaatag ay pagpapatokên yo ha sinagoga yo, haka ya kaatag êt, ay pakikamat-kamatên yo ha ay-iri man ya balayan. 35 Kabay parusaan kaw, gawan ha pangamatsi lan mahonol kan Apo Namalyari, paubat hên pinatsi hi Abel, ya ayn kasalanan, angga ha pinatsi hi Zacarias ya anak ni Baraquias, ya pinatsi lan ninuno yo ha Templo ha pilatan hên paypaahukan ya panalanginan haka ya pamiulaman hên an-iátang kan Apo Namalyari. 36 Pakagilamên yo, parusaan kaw ya angkabiyay amêhên gawan ha pangamatsi lan habayto.” 37 Hinabi nay na êt ni Apo Jesus, ya wana, “Kaingalo kaw ya taga-Jerusalem, ta pinatsi yoy propeta ni Apo Namalyari, haka pinagbabato yon pinatsi hilay kaatag ya in-utoh kamoyu. Kata-ungno kataw nan labay lokopên hên nanad ha pamanlokop hên manok ha hiwhiw na. Noa, a kaw mabay hên palokop kangko. 38 Pakagilamên yo! Booy nakêm nan paulayan ni Apo Namalyari ya balayan haka Templo yo. 39 Pakagilamên yo! Paubat amêhên, ay a yo ko pon mahêlêk, angga ha a yo habiên ya hatsi ya habi, ‘Iningalwan ya in-utoh ni Apo Namalyari.’ ” 1 Hên immawah hi Apo Jesus ha Templo, kaban ampammita ya, ay napaidani kana ya tagahonol na, ta intoro la kana ya kahampatan hên Templo. 2 Amêhên, hinabi ni Apo Jesus, ya wana, “Lumatêng lanoy allo, ay manga-aagwat ngan ya hata bato ya pinaglolog ya angkahêlêk yo.” 3 Amêhên, hên pamakalakat lan Apo Jesus ha Tawgtug Olibo, hên kakapag la tana, ay nangotang hilay tagahonol na kana, ya wanla, “Habiên mo kannaên no makanon malyari ya habayto, haka no ay-êmên naên mamwangan no marani yanay pamag-orong mo di, haka makano ya anggaan hên luta.” 4 Kabay wani Apo Jesus, “Kaillag kaw, ta êmên a kaw maloko, 5 ta mal-at ya maghabin êmên di, ‘Hiko ya Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala.’ Gawan bayro, ay mal-at ya maloko la. 6 Paan kaw malimo ha magilaman yoy tungkol ha manigulo-gulo haka pa-tsian, ta habayto ay kailangan lumatêng pon, noa, a pon tambêng lumatêng ya anggaan hên luta. 7 Milalaban hilay bansa haka hilay angkalokopan hên mihay bansa ay milalaban ha kabansa la. Lumatêng ya mangakhaw ya layon ha ay-iri man ya logal. Lumatêng êt ya hadyay lonoh. 8 Noa, habayto ay umpisan bêngat hên hadyay kairapan, hên nanad ha umpisan pan-umilab hên ampanganak. 9 “Kanan habayto ay kahêmêkan kaw hên tawo ha balang bansa gawan ha paniwala yo kangko. Gêtan la kaw ha manungkulan, ta parusaan haka patsên. 10 Kanan habayto, ay mal-at ya maalihan hên paniwala. Mikakahêmêk hila haka miuupit. 11 Mal-at ya lumtaw ya magbabara ya hila ay propeta ni Apo Namalyari, kabay mal-at ya mapapaniwala la ha alwan pêtêg ya paniwala. 12 Gawan ha parawak hên parawak hilay atsi bayri ha boon luta, ay papêrad anan papêrad hilay ampanlugud. 13 Noa, hilay makahundo ha paniwala la kangko, angga ha anggaan biyay la, agyan ampagdanas hila hên hadyay kairapan, ay madyanan hên biyay ya ayn angga. 14 Maipamwang pon kanlan tawo ha balang bansa ya Mangêd ya Habi tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari, bayo lumatêng ya anggaan hên luta.” 15 Inhundo ni Apo Jesus ya pamaghabi na, ya wana, “No mahêlêk yoy nay kapaparêng-êy ya hadyay karawakan ya malyari ha Templo ni Apo Namalyari, ay matupad ya habaytoy inungkat ni Propeta Daniel.” Hikaw ya ampamaha ay pakaintindiên yoy habaytsi! 16 “Ha allon habayto ay kailangan muwayun lumakat ha babo, ya hilay taga-probinsyan Judea. 17 Habaytoy allo, no main atsi ha bubungan bali la, ay dapat tampol hilan tumaoy hên muwayun hên lumakat ha babo! Paan hilay nan mangwan pibandian la ha lalên bali la! 18 Paan hilay nan muli ya atsi ha panamnan hên mangwan pangkêbêl la! 19 Kanan habayto, ay kaingalo hilay nabuktot haka hilay ampamahoho. 20 Ihalangin yo, ya a dayi malyari ha panaon hên kêbêl o ha allon pamagsimba, ya habaytoy pammuwayu yo hên magtago. 21 Ta di ha luta ay maranasan ya hadyay kairapan, ya ayn kapantag paubat hên dinyag ni Apo Namalyari ya hata luta angga amêhên. Haka ahina maranasan oman ya êmbayroy kairapan. 22 No mabuyot ya habaytoy kairapan, ay ayn nanan mabiyay di ha luta, noa, gawan bat ha ikakangêd lan pinili na hên mag-in kana, ay tinalagá ni Apo Namalyari hên paipêkên ya habaytoy panaon. 23 “Kanan habaytoy panaon, no main maghabin, ‘Atsi ya bayri ya Mesias, ya Cristo, ya Mámiligtas, o atsi ya bayro,’ ay paan kaw maniwala kanla. 24 Ta main magbabara hên hila ay Cristo, haka main êt kaatag ya magbabara hên hila ay mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari. Mamipahlêk hilan kapapaêpapah ta labay lan mámungaw ya hilay pinili ni Apo Namalyari hên mag-in kana. 25 Kabay kaillag kaw! In-ubuh kinan hinabi ya malyari, ta êmên a kaw pamungaw kanla. 26 “No main maghabi, ‘Atsi ya bayro ya Cristo ha kabalah-balahan!’ o ‘Atsi ya bayri ha lalên bali!’ ay paan kaw maniwala. 27 Ta no ay-êmên magkulibid ya kimat, ya mag-ahnag ha marayo, haka mahêlêk hên balang miha, ay êmbayro êt ya pag-orong ko, hên Taga-Langit, ya In-anak Tawo. 28 Ya pag-orong ko ay taganán mamwangan, no ay-êmên taganán mamwangan ya main bangkay ha pagtsiponan lan uwak.” 29 Wana êt ni Apo Jesus, “Pangayarin habaytoy hadyay kairapan, ay dumiglêm ya allo, haka ahina humawang ya buwan, mangatata ya bêtêwên, haka maubuh hên mangayêgyêg ya angkahêlêk ha langit. 30 Kanan habayto, ay mahêlêk hên palatandaan ha langit ya lumatêng ako, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo. Mipanyêngên hila bayto ya a naniwala kangko, ta mahêlêk ako, ha lêmm, ya anlumatêng, hên kalamoy kapangyarihan ko, haka kahampatan hawang ya a makwan ihipên. 31 Kayêpan ya tambuyok hên hadyay hêkaw. Kanan habayto, ay iutoh ko hilay anghel ko ha kaganawan bansa ha boon luta, ta êmên la tsiponên ya pinili ni Apo Namalyari hên mag-in kana.” 32 Bayo wani Apo Jesus, “Mangwa kaw hên aral ha poon kayon igos. No mamayo yan bulong, ay muwang yoy na bayto ya marani yanay kaingitan. 33 Êmbayro êt, no mahêlêk yoy nan maubuh hên malyari ya habayto ya kapapalimo, ay mamwangan yoy taganán marani yanay pamag-orong ko. 34 Pakagilamên yo. Maubuh hên matupad ya habayto kaban main pon di ha luta hên kapareho yon Israelita. 35 Ya luta haka ya angkahêlêk ha langit ay main anggaan, noa, ya habi ko ay ayn anggaan.” 36 Wanay na êt ni Apo Jesus, “Ayn ampakamwang no hinon allo, o oras ya pag-orong ko. Hila man ya anghel ha langit, o hiko man ya Anak ni Apo Namalyari, ay a ampakamwang hên habayto. Hiyan bat hi Apo Namalyari ya Tatang tamo, ya nag muwang. 37 No ay-êmên ya karawakan pamimiyay la hên haton nabiyay hi apo Noe, ya nagpalokop kan Apo Namalyari, ay êmbayro êt mag-in narawak ya pamimiyay no marani yanay pag-orong ko, hên Taga-Langit, ya In-anak Tawo. 38 Hên haton nabiyay hi apo Noe, ay a la ginilam ya pamwang na. Inhundo lan angkabiyay hên hato ya pangan, pamamminêm, haka pamiaahawa la angga ha hinumwên hilan apo Noe ha dinyag nay barko. 39 Ayn ha ihip lan a nipanggilam kan apo Noe ya malyari kanla, angga ha bigla hilan nahalipawan lanêm haka naubuh hilan nilêmêh. Êmbayro êt kabigla ya pag-orong ko, hên Taga-Langit, ya In-anak Tawo. 40 Ha pag-orong ko, no alimbawa ta main loway lalaki ya ampilamo hên ampag-obra ha panamnan, ya ampaniwala ay gêtan ha langit, noa, ya a ampaniwala ay ibalag ta parusaan. 41 No alimbawa ta main loway babayi ya ampanggiling, ya ampaniwala ay gêtan ha langit, noa, ya a ampaniwala ay ibalag ta parusaan. 42 Dapat panay kaw nakal-an, ta a yo muwang no makano ya pag-orong ko, ya Panginoon yo. 43 Pakaihipên yoy hatsi, no muwang na dayi hên nag bali no hinon oras ya pamanlumatêng hên manakaw, ay taganán maglêan ya, haka a na paulayan hên mahowên ya bali na. 44 Hikaw man, ay kailangan nakal-an, ta hiko ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay biglan lumatêng.” 45 Wanay na êt ni Apo Jesus, “Ya ipoh ya mapaypaniwal-an haka matalino, ay hiya ya dyanan tungkulan no main yan lakwên ya amo na. Hiya ya manalan bali na, haka mami-arasyon hên iluto lan kapareho nan ipoh, hên allo-allo. 46 Hadyay higla hên ipoh, no malatêng na yan amo na hên ampanyag kalabayan na ha pag-orong na. 47 Pakagilamên yo, dyanan na yan tungkulan hên amo na hên manalan hên kaganawan pibandian na. 48 Noa, no alimbawa ta narawak ya habaytoy ipoh, ta an-ihipên na ya mabuyot pon lumatêng ya amo na, 49 bayo umpisaan na hên pakatumbukên ya kapareho nan ipoh, ya lalaki boy babayi, ta mangan ya tana haka maglahing, 50 haka biglan lumatêng ya amo nan hatoy ipoh, 51 ay parusaan nay ipoh na hên hadyay bêyat. Bayo pakilamo na ya kanlan magbabara, bayro ha parusa ya ayn angga. Hadyay tangih na bayro, haka mang-ngê-ngêt ya ha hadyay huluk na boy ha hadyay ilab ya angkatanam na.” 1 Inhundo ni Apo Jesus ya pamaghabi na, ya wana, “Habaytoy pamanlumatêng hên pamanlokop ni Apo Namalyari, ay maialimbawa ya êmên di: Main mapoy dalaga ya nanupa ha mihay lalaki ya an-ikasal. Balang miha kanla, ay main pag-atáng. 2 Ya lima kanla ay ayn minúwang, haka ya lima ay matalino. 3 Ya limay ayn minúwang, ay a nantan hên laro ya pag-gas hên pag-atáng la no maubuh ya laman hên pag-atáng la. 4 Noa, hilay limay manga-talino, ay nantan hên laro ya pag-gas la no maubuh ya laman hên pag-atáng la. 5 Hên niabala ya pamanlumatêng hên lalaki ya an-ikasal, ay nabêlêw hilay mapoy dalaga. 6 “Noa, hên bonak yabi, ay main hên nan-angaw, ya wana, ‘Anlumatêng yay nay lalaki ya an-ikasal! Tupaên yo yay na!’ 7 Tampol hila etaman nimata ya mapoy dalaga ta in-il-an lay nay pag-atáng la. 8 Hinabi lan limay dalaga ya ayn minúwang kanlan manga-talino, ‘Dyanan yo kay etaman hên laro ya pag-gas naên ta ampangulipêndêng ya pag-atáng naên.’ 9 Noa, wanlan limay manga-talino, ‘Kayno a mihukad kantamon mapo ya habaytsi. Mangêd ay manaliw kaw pon ha magtsinda.’ 10 Kabay nammita hilay nay limay ayn minúwang hên nanaliw. Noa, kaban ayn hila bayro, ay nilumatêng ya lalaki ya an-ikasal. Haka hilay limay manga-talino ya nakal-an, ay nakalamo hên hinumwên ha pangasalan, bayo impapakahara ya kabat. 11 “A nabuyot ay nilumatêng ya limay ayn minúwang ta namaêg hila, ‘Apo, Apo, pahowênên mo kay!’ 12 Noa, wana kanla, ‘A kataw kilala!’ 13 Kabay dapat panay kaw nakal-an, ta a yo muwang no makano ya pag-orong ko, hên Taga-Langit, ya In-anak Tawo.” 14 Impamwang ni Apo Jesus kanla no ay-êmên ya pamimiyay ha pamanlokop ni Apo Namalyari kaban an-êngganan lay pag-orong na, ya wana, “Main mihay lalaki, ya mita ha marayo. Bayo ya nammita ay binaêg na hilay ampaghuyo kana ta impatsiwala na kanla ya pibandian na. 15 Dinyanan hilan palak-ên la hên balang miha ha agyu la, ya peran ginto. Ya miha ay dinyanan nan limay pera ya ginto. Ya miha pon ay dinyanan nan loway pera ya ginto. Haka ya miha pon ay dinyanan nan mihay pera ya ginto. Bayo nammita yay na. 16 Hatoy dinyanan limay pera ya ginto ay nakatubo hên limay pera ya ginto. 17 Êmbayro êt ya dinyanan loway pera ya ginto ay nakatubo ya êt hên loway pera ya ginto. 18 Noa, ya hatoy nananggap hên mihay pera ya ginto, ay nangalin luta ta bayro nan inhinêp ya pera hên amo na. 19 “Hên nabuyot yay na ha nilako na, ay nag-orong hatoy amo ya namatubo hên pera na, ta êmên na mamwangan no ungnoy tubo lan ampaghuyo kana ha imbalag nay pera kanla. 20 Kabay napaidani ya hatoy dinyanan limay pera ya ginto, ta wana ha amo na, ya nakatubo yan lima ya pera ya ginto. 21 “Wana kana hên amo na, ‘Magaling ka! Hika ay mihay mangêd ya tagahuyo. Gawan mapaypaniwal-an ka ha pêrad, ay manalan ka hên mal-at. Ilamo kata ha kahiglaan ko.’ 22 “Napaidani êt ya hatoy dinyanan loway pera ya ginto, ta wana ha amo na, ya nakatubo yan loway pera ya ginto. 23 “Wanan amo kana etaman, ‘Magaling ka! Hika ay mihay mangêd ya tagahuyo. Gawan mapaypaniwal-an ka ha pêrad, ay manalan ka hên mal-at. Ilamo kata ha kahiglaan ko.’ 24 “Amêhên, nilumatêng yay na êt ya dinyanan mihay peran ginto, ta wana ha amo na, ‘Apo, muwang ko ya hadyay igpit mo. Ampangwa ka hên alwa mon pinaghayngêtan, bayo ampamutsi kan alwa mon intanêm. 25 Gawan malimo ko kamo, ay ingkali ko hên inhinêp ha luta ya pera mo. Hêlkên mo, atsi ya pera moy ginto.’ 26 “Hinabi hên amo na, ‘Narawak ka, haka nabarog! Muwang mo awud ya hadya kon igpit. Ampangwa kon alwa kon pinaghayngêtan, bayo ampamutsi ko hên alwa kon intanêm! 27 No êmbayro awud, ay awta a mo indin ya pera ko ha bangko, ta êmên mo dayin maiorong kangko ya habayto hên kalamoy tubo na ha bangko!’ 28 Bayo wana kanlan kaatag ya ampaghuyo kana, ‘Kowên yoy peray ginto, ya atsi kana, ta idin yo ha main mapo. 29 Hilay nakatubo hên indin kanla, ay dyanan ko pon êt. Noa, hilay a nakatubo hên indin kanla, ay alihên êt kanla ya pêrad ya atsi kanla. 30 Hata ipoh etaman, ya ayn pukat, ay itapon yo ha hadyay kariglêman. Hadyay tangih na bayro, haka mang-ngê-ngêt ya ha hadyay huluk na boy ha hadyay ilab ya angkatanam na.’ ” 31 “Ha pag-orong ko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay atsi kangko ya kapahilêw ya kahampatan hên panga-Diyos ko, hên kalamo ko hilay anghel ni Apo Namalyari. Bayro kinan mamaala. 32 Kanan habayto ay maubuh hên paitsipon ha arapan ko hilay ubat ha balang bansa. Ubuhên ko hilan pipapawaên hên nanad ha pamipapawa lan magpastol hên tupa haka kambing. 33 Hilay mapanyag kangêran, ya maialimbawa ha tupa ay idin ko ha dapit panabtab ko, haka hilay mapanyag karawakan ya maialimbawa ha kambing, ay idin ko ha dapit uki ko. 34 Bayo wangko, ya Ari la, kanlan atsi ha dapit panabtab ko, ‘Hikaw ya iningalwan hên Tatang ko, ay humwên kaw na, ta paidi kaw ha pamanlokop ko, ya in-il-an na para kamoyu paubat hên dinyag ya luta. 35 Ta hên nilonoh ako, ay pinakan yo ko. Hên naangan ako, ay pinainêm yo ko. A yo ko man muwang, ay pinahowên yo ko. 36 Hên ayn akon maitakop, ay dinyanan yo kon maitakop. Hên nagkahakit ako, ay hinayhay yo ko. Hên nakahukul ako, ay hiniraw yo ko.’ 37 “Bayo hinabi la kangko hên hilay mahonol kana, ‘Panginoon, nakano naên kan pinakan hên nilonoh ka? Nakano naên kan pinainêm hên naangan ka? 38 Nakano naên kan pinahowên hên a naên ka muwang? Nakano naên kan dinyanan takop? 39 Nakano naên kan hiniraw hên nagkahakit ka, o nakahukul ka?’ 40 “Bayo habiên ko, ya ari la, kanla, ‘Pakagilamên yo, ha pamanawop yo kanlan kapareho yon ampaniwala, ya pinakamaaypa man ha hêlêk lan kaatag, ay hiko ya hinawpan yo.’ 41 “Bayo wangko, kanlan atsi ha dapit uki ko, ‘Hikaw ya pinanlêan ni Apo Namalyari hên parusa, pakarayo kaw kangko, magtagloh kaw ha impiyerno ha apoy ya taganán a maparê ya inlêan ni Apo Namalyari para kan Satanas haka hilay kalamo nay nangarawak ya anghel. 42 Ta hên nilonoh ako, ay a yo ko pinakan. Hên naangan ako, ay a yo ko pinainêm. 43 Hên a yo ko muwang, ay a yo ko pinahowên. Hên ayn akon maitakop, ay a yo ko dinyanan takop. Hên nagkahakit, haka nakahukul ako, ay a yo ko hiniraw.’ 44 Bayo hinabi la kangko hên hilay mapanyag karawakan, ‘Panginoon, nakano naên kan a pinakan, o a pinainêm hên naangan ka? Nakano naên kan a pinahowên hên a naên ka muwang? Nakano naên kan a dinyanan takop? Nakano naên kan a hiniraw hên nagkahakit ka, o nakahukul ka?’ 45 Bayo habiên ko kanla, ‘Pakagilamên yo, ha a yo pamanawop kanlan kapareho yo, ya pinakamaaypa ha hêlêk lan kaatag, ay hiko ya a yo hinawpan.’ 46 Bayo mipalako hilay mapanyag karawakan ha parusa ya ayn anggaan, noa, hilay mahonol kana, ay mipalako ha biyay ya ayn anggaan ha langit.” 1 Hên naubuh nay nan naitoro ni Apo Jesus ya habayto, ay hinabi na kanlan tagahonol na, ya wana, 2 “Muwang yoy lowa tanay allo bayo mag Pistan Pangaligtas ha Egipto, haka hiko, ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay ipulong ta patsên ha koros.” 3 Hên habayto êt ha bali ni Caifas, ya pinakapoon pari, ay nipagtsipon hilay ampamaala kanlan pari haka hilay kaatag pon ya toa lan Israelita ya nag tungkulan ha bansa. 4 Ta ampulungên la hi Apo Jesus, no ay-êmên la yan madakêp haka maipapatsi hên ayn makamwang. 5 Noa, wanla, “Paan tamo yan ipapatsi kaban pista, ta kayno magulo hilay kal-atan, ya ampanggilam toro na.” 6 Hên atsi hilan Apo Jesus ha baryon Betania, ay hinagyat hilan mangan ha bali ni Simon ya inalihan ketong. 7 Hên ampangan hila, ay main nilumatêng ya mihay babayi ya ampantan hên makamal ya pabango ya atsi ha pamyanan ya dyag ha alabastro, ta intugtug na ha ulo ni Apo Jesus. 8 Hên nahêlêk lan tagahonol na ya dinyag nan babayi, ay nanuluk hila, ya wanla, “Pata hinayang nay pabango! 9 Naihaliw na dayi ya habayto hên kal-atan pera ya naidin na dayi ha mairap!” 10 Hên napansin ni Apo Jesus ya anhabiên la, ay wana kanla, “Pata an-abalaên yo ya! Paulayan yo ya, ta ya dinyag na, ay taganán mangêd. 11 Hilay mairap ay panay yon kalamo, kabay ha hinon oras, ay mahawpan yo hila, noa, hiko ay a yo panay hên mapagkalamo. 12 Ha pamullog nan pabango kangko, ay nanad nay nan in-il-an ya lawini ko ha pamilbêng kangko no matsi kina. 13 Pakagilamên yo, ay-iri man ya logal bayri ha boon luta hên ipamwang ya Mangêd ya Habi, ay ungkatên etaman ya dinyag na ta êmên a ya maliwaan.” 14 Bayo nammita yay na hi Judas Iscariote, ya miha kanlan labinloway tagahonol ni Apo Jesus, ta êmên na ya mai-upit kanlan poon pari. 15 Wana kanla, “Hino awud ya idin yo kangko no hawpan kataw hên dakpên hi Jesus?” Kabay dinyanan la yan tatlumpo ya pera ya pilak. 16 Paubat hên habayto, ay ampangihip yay na hi Judas no ay-êmên na yan maidin ha gamêt la. 17 Ha unan allon Pistan Puto ya ayn Pampaalsa, ya allon pamatsi lan Israelita hên anak tupa, ya kênaên la hên habayton yabi hên Pistan Pangaligtas ha Egipto, ay kinotang lan labinloway tagahonol ni Apo Jesus, kana, ya wanla, “Atoy labay moy logal ya pangil-anan naên hên pangkaên tamo amêhên yabi ha Pistan Pangaligtas?” 18 In-utoh hila ni Apo Jesus ya wana kanla, “Muna kaw ha balayan Jerusalem. Panlumatêng yo bayro, ay matupa yoy mihay lalaki. Habaytsi ya habiên yo kana, ‘Wanan Mánoro naên ya marani yanay panaon ya intakda ni Apo Namalyari kana. Kailangan nay mihay kuwarto ya panganan nan kaên ha Pistan Pangaligtas ha bali mo, hên kalamo na kay ya tagahonol na.’ ” 19 Hinonol lan tagahonol na ya in-utoh na, ta in-il-an lay nay kaên ha Pistan Pangaligtas. 20 Hên yabi yana, ay inarap ni Apo Jesus ya kaên hên kalamo na hilay labinlowa. 21 Kaban ampangan hila, ay wana kanla, “Pakagilamên yo, miha kamoyu bayri ha kaaêm tamo, ay mangi-upit kangko.” 22 Namalagêhbêg ya nakêm lan tagahonol na, haka wanlan balang miha kana, “Panginoon, yarin hiko ya inungkat mo!” 23 Kabay hinabi ni Apo Jesus, “Ya kalamo kon nami-tsil-tsil hên puto ha kolo, ay hiya ya mangi-upit kangko. 24 Hiko ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo ay taganán matsi hên nanad ha impahulat ni Apo Namalyari ha Kahulatan hên haton lagi. Noa, taganán kaingalo ya mangi-upit kangko. Mangêd kana, ay a ya dayin in-anak.” 25 Amêhên, hi Judas Iscariote, ya nangi-upit kan Apo Jesus, ay nangotang, ya wana, “Mánoro, yarin hikoy inungkat mo!” Hinabi kana ni Apo Jesus, “Awo, hinabi mina.” 26 Kaban ampangan hila, ay nandampot hi Apo Jesus hên puto ta impahalamat nay habayto kan Apo Namalyari, haka na pino-potoh, bayo inggawang na kanlan tagahonol na, ta wana, “Habaytsi ya lawini ko, kowên yo ta kaên yo.” 27 Amêhên, nandampot yan pamminêman ya nag alak ta impahalamat nay habayto kan Apo Namalyari. Bayo inggawang na kanla, ta wana, “Maubuh kaw hên minêm. 28 Habaytsi ya daya ko, ya mamoganggang ha pamatawad hên kasalanan hên kal-atan. Yabay ya nanad pinakapirma hên kahundoan ni Apo Namalyari kanlan pinili na hên mag-in kana. 29 Ta anhabiên ko kamoyu, ya a ko pon minêm oman hên alak, angga ha allo hên inumên koy bayoy alak hên kalamo yo ha pamanlokop ni Apo Namalyari, ya Tatang ko.” 30 Hên nahabi ni Apo Jesus ya habayto, ay nagkanta hilan pamagpuri kan Apo Namalyari bayo nilumakat hila ha Tawgtug Olibo. 31 Hên anlumakat hilay na ha Tawgtug Olibo, ay wani Apo Jesus kanlan tagahonol na, “Laamêhên yabi, gawan ha malyari kangko, ay lakwanan yo ko, ta impahulat ni Apo Namalyari ha Kahulatan, ya êmên di, ‘Patsên ko ya pastol, haka mapitatayak hilay nay tupa.’ 32 Noa, ha pangoman kon mabiyay, ay muna ko kamoyu ha probinsyan Galilea.” 33 Bayo wani Pedro, “Lakwanan ka man hên kalamo ko, gawan ha malyari kamo, ay a kata lakwanan.” 34 Hinabi ni Apo Jesus, “Pakagilamên mo, bayo mangkatsi ya manok, amêhên yabi, ay katatlo mon habiên ya a mo ko muwang.” 35 Noa, impalêkpêk ni Pedro, ya wana, “Matsi ko man hên kalamo mo, ay a ko habiên ya a kata muwang.” Êmbayro êt ya hinabi lan kaatag ya tagahonol na. 36 Hên nilumatêng hilay na ha katanamanan Getsemani, ay wani Apo Jesus kanlan tagahonol na, “Mikno kaw di kaban manalangin ako bayro ha marayo-dayo.” 37 Bayo pinakilamo ni Apo Jesus hi Pedro, haka hilay loway anak ni Zebedeo, ya hi Santiago haka hi Juan. Bayron nakadanas yan hadyay kalungkutan haka kabyatan. 38 Haka wani Apo Jesus kanla, “A kina agyu ya hadyay kalungkutan ha nakêm ko, ya nanad kinan ikamatsi. Di kaw pon haka paan kaw mabêlêw.” 39 Napaidayo ya kanla hên marayo-dayo ta nandoko yan nanalangin, ya wana, “Tatang ko ha langit, no labay mo, ay a mo ko dayin paulayan hên magdanas ako hên hatsi ya hadyay pamagdusa ya lumatêng kangko. Êmbayro man ya labay ko, ay alwan kalabayan ko ya mahonol, noa, ya kalabayan mo ya mahonol.” 40 Hên nirêng ya, hên ubat nanalangin, ay nag-orong yay na ha andyanan lan Pedro. Nalatngan na hila hên angkabêlêw. Pinukaw na hi Simon Pedro, ya wana, “A kaw man makapagpuyat hên kalamo ko hên miha man ya oras? 41 Paan yon pakilakwan ya bêlêw. Manalangin kaw, ta êmên a kaw mahambut hên tukso no ansubukên ya paniwala yo. Nakal-an ya nakêm yo hên humonol, noa, a yo agyu.” 42 Nag-orong hi Apo Jesus ha pinanalanginan na, hên nanalangin, ya wana, “Tatang ko ha langit, no taganán kailangan kon magdanas hên hatsi ya hadyay pamagdusa ya lumatêng kangko, ay kalabayan mo ya mahonol.” 43 Hên inorong na hilan oman ya tatlo, ay angkabêlêw hilay na êt gawan a la matêêh hên magpuyat. 44 Nag-orong yan oman hi Apo Jesus ha pinanalanginan na hên katatlo yan nanalangin, ya inhalangin nay na. 45 Hên katatlo na hilan inorong, ay wana kanla, “Angkabêlêw kaw pon êt hên ampagpainawa! Nilumatêng ya oras ya hiko ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo, ay i-upit kanlan makasalanan! 46 Mirêng kaw na, ta anlumatêng ya ampami-upit kangko. Tupaên tamo ya!” 47 Kaban ampaghabi ya pon hi Apo Jesus, ay main nilumatêng ya kal-atan ya ampangamat kan Judas Iscariote ya miha kanlan labinloway tagahonol na. Hilay kal-atan ya nipag-almas hên êtak haka pamatok, ay in-utoh lan toa ya nag tungkulan ha bansa, haka kanlan ampamaala kanlan pari. 48 Hi Judas ay nam-i kanla hên palatandaan, ya no hinoy aroên na, ay yabay ya dakpên la. 49 Tampol nilako ni Judas hi Apo Jesus hên kinumusta hên main lamoy pamangaro. 50 Kabay wani Apo Jesus kana, “Kalalaki, daygên minay ambalakên mo.” Bayo dinawhong la ya hi Apo Jesus hên dinakêp. 51 Noa, biglan nanigpah ya miha kanlan tagahonol ni Apo Jesus, hên têkk hên mihay ipoh hên pinakapoon pari. 52 Wani Apo Jesus kana, “Igoma moy êtak mo, ta hilay ampanggamit hên êtak ha pamatsi, ay ha êtak êt hên matsi. 53 Êndat yon a ko makadawat ha Tatang ko ha langit hên libo-liboy anghel ya manawop kangko! 54 Noa, no daygên koy habayto, ay êmên bayton matupad ya impahulat ni Apo Namalyari ha Kahulatan ya êmbayri ay taganán dapat malyari!” 55 Kanan habayto, ay wani Apo Jesus kanlan kal-atan ya ampipandakêp kana, “Andakpên yo ko hên main kalamoy êtak haka pammatok hên nanad pandakêp ha mapanyag karawakan. Allo-allo nanoro ko ha Templo, haka a yo ko dinakêp. 56 Noa, dapat matupad ya Kahulatan ya impahulat ni Apo Namalyari kanlan mámipamwang hên an-ipaihip na kanla.” Bayo naubuh la yan nilakwanan hên tagahonol na hên nipamwayu. 57 Hilay nandakêp kan Apo Jesus, ay nantan kana ha bali ni Caifas, ya pinakapoon pari ta bayro hilay nan naka-tsipon hilay mánoron Kautuhan ni apo Moises, haka hilay kaatag kanlan toa ya nag tungkulan ha bansa. 58 Hi Pedro ay nangamat kanla ha marayo-dayo ha lote hên bali nan pinakapoon pari. Nakiikno ya hên kalamo lan bantay ta labay nan mahêlêk no hinoy malyari kan Apo Jesus. 59 Hilay ampamaala kanlan pari haka ya kaganawan kaatag ya kalamo la ha Sanedrin, ay ampanapol hên manistigos hên alwan pêtêg ya maibara la kan Apo Jesus, ta êmên la ya maipapatsi. 60 Noa, ayn hilan matapol, mal-at man ya nanistigos ha alwan kaptêgan ya tungkol kan Apo Jesus. Bayo main nilumatêng ya lowa, 61 ya naghabi, “Nagilam naên ya hinabi na ya hiraên na kano ya Templo ni Apo Namalyari, ta ipairêng nan oman ha tatlon allon bêngat.” 62 Amêhên, nirêng ya pinakapoon pari la ha arapan lan kal-atan ta kinotang na hi Apo Jesus, ya wana, “Hino ya mahabi mo ha an-ibara la kamo? Pata a ka maghabi?” 63 Noa, minghan man, ay a ya naghabi hi Apo Jesus. Wanan pinakapoon pari kana, “Ha arapan ni Apo Namalyari, ay habiên mo kannaên no hika ya Mesias, ya Cristo, ya Mámiligtas, ya Anak ni Apo Namalyari.” 64 Wana etaman ni Apo Jesus, “Awo, pêtêg ya hinabi mo. Haka paubat amêhên, ay mahêlêk yo ko, ya Taga-Langit ya In-anak Tawo, hên nakaikno ha dapit panabtab ni Apo Namalyari ya Makapangyarihan. Haka mahêlêk yo kon lumatêng ubat ha langit ha pibonakan hên lêmm.” 65 Gawan huluk nan pinakapoon pari, ay ginihi nay sarili nan takop, ta wana, “A tamina kailangan hên kaatag ya tistigos, ta nagilam tamina man ya hinabi na. Nagilam yoy nay pamipantag nan sarili na kan Apo Namalyari! Yarin a nan ammusmusên hi Apo Namalyari ya tawo yan bêngat! 66 Hino ya labay yon daygên kana?” Naubuh hilan naghabi, ya dapat yan patsên. 67 Bayo dinul-an lay lupa na haka la ya pinagtutumbuk haka main nagtatampaling kana, 68 ya wanla, “No hika ya Mesias, ya Cristo, ya Mámiligtas, ay habiên mo no hinoy nanampaling kamo!” 69 Kaban atsi ya hi Pedro hên nakiikno hên kalamo lan bantay, ay napansin yan mihay ipoh ya babayi, kabay wana kana, “Hika êt ya kalamo ni Jesus ya taga-Galilea.” 70 Noa, wani Pedro, “Alwa. A ko muwang ya anhabiên mo.” 71 Bayo nagdayo yan pêrad hên dinumani ha awahan. Noa, napansin yay na êt, hên kaatag ya ipoh ya babayi, ya wana kanlan karani na, “Habain ya lalaki ay kalamo ni Jesus ya taga-Nazaret.” 72 Noa, wani Pedro, “Alwa! Matsi ko man, ay taganán a ko ya muwang!” 73 Hên a nabuyot, ay wanlan karani ni Pedro, “Siguradon hika ya kalamo ni Jesus gawan napansin naên ha pamaghabi mo, ya taga-Galilea ka êt.” 74 Noa, wani Pedro, “Alwa! Matsi ko man, ay taganán a ko ya muwang ya habain!” Kaban ampaghabi ya pon, ay nangkatsi ya mihay manok. 75 Bayo naihipan ni Pedro ya hinabi ni Apo Jesus kana, ya “Bayo mangkatsi ya manok, ay katatlo mon habiên, ya a mo ko muwang.” Kabay inumawah ya hên hadyay tangih na. 1 Hên dali allo pon, ay nagkamiha hilay toa ya nag tungkulan ha bansa, haka hilay ampamaala kanlan pari, ya dapat yan patsên hi Apo Jesus. 2 Kabay ginapoh la yan gintan kan Gobernador Pilato. 3 Hên nahêlêk ni Judas Iscariote ya patsên lay na hi Apo Jesus, ay naghêhê ya, haka na in-orong kanlan poon pari boy kanlan toa ya nag tungkulan ha bansa, ya tatlumpo ya pera ya pilak ya in-upa la kana ha pay-upit na kan Apo Jesus. 4 Haka wana kanla, “Nakadyag akon kasalanan, ta nai-upit koy linaw ya tawo.” Noa, wanla, “Ayn kay pakiêmên kamo! Atsi kamo!” 5 Inhamwag ni Judas ya hatoy pera ha lalên Templo, haka ya nammita ta nagpakamatsi ya hên nagbitkê. 6 Hatoy pera ay pinumpun lan ampamaala kanlan pari, ta wanla, “Bawal ha Kautuhan ni apo Moises hên ipahan ha peran Templo ya pinamayad hên mangwan biyay.” 7 Kabay nagkamiha hilay ampamaala kanlan pari, ya habaytoy pera, ay panaliw hên luta hên mihay magdya-dyag korên ya pamilbêngan lan natsi ha Jerusalem, ya a la kilala, ya ubat ha kaatag ya bansa. 8 Kabay angga amêhên ay ambaêgên lay habaytoy luta hên Luta hên Daya. 9 Habaytoy nakatupad hên hinabi ni Propeta Jeremias, ya wana, “Kingwa lay tatlumpoy pera ya pilak, ya in-alaga kana hên Israelita, 10 haka la pinanaliw hên luta hên mihay magdya-dyag hên korên, ta habaytoy in-utoh kangkon Panginoon.” 11 Hên hi Apo Jesus ay in-arap kan Gobernador Pilato, ay kinotang na ya hi Apo Jesus, ya wana, “Awta? Hika ya ari hên Israelita?” Hinabi ni Apo Jesus, “Hinabi mina, Gobernador.” 12 Noa, hên ambad-an la ya hi Apo Jesus hên ampamaala kanlan pari haka hilay toa ya nag tungkulan ha bansa, ay a ya naghabi. 13 Bayo wani Gobernador Pilato kan Apo Jesus, “A mo angkagilaman ya kal-atan ya an-ibara la kamo?” 14 Noa, a ya naghabi hi Apo Jesus, ta miha man ha an-ibara la kana, ay a na pinakibatan. Kabay nag-êpapah hi Gobernador Pilato. 15 Main kaugalian, ha balang Pistan Pangaligtas ha Egipto, ya an-ibuhan nan gobernador ya mihay nakahukul ya ampiliên lan kal-atan. 16 Kanan habayto ay main nakahukul ya nag langan Barrabas ya kamwangan gawan ha karawakan ya dinyag na. 17 Hên naka-tsipon ya kal-atan, ay kinotang hilay na ni Gobernador Pilato, ya wana, “Hino awud ya labay yon ibuhan ko, hi Barrabas o hi Jesus, ya ambaêgên Cristo?” 18 Ta muwang ni Gobernador Pilato ya hi Apo Jesus, ay gintan la kana, gawan angkahêman la ya. 19 Kaban ampikno hi Pilato ha panlingonan kaso, ay nilumatêng kana ya pinaypagtanan ahawa na hên êmên di ya pangahabi, “Paan kan kiêmên hên parusaan habain ya ayn kasalanan, ta hadyay yagah hên nakêm ko gawan ha nataynêp ko ya tungkol kana.” 20 Noa, hilay ampamaala kanlan pari haka hilay toa ya nag tungkulan ha bansa, ay nanulhul hên kal-atan ya pakikwaan la kan Gobernador Pilato ya ibuhan na hi Barrabas, ta hi Apo Jesus ay patsên. 21 Kabay kinotang na hilan oman ni Gobernador Pilato, “Hino kanlan lowa ya labay yon ibuhan ko?” Wanla kana, “Hi Barrabas!” 22 Kinotang na hilay na êt, “Hino awud ya labay yon daygên ko kan Jesus ya ambaêgên Cristo?” Kabay in-angaw la, “Ipako ya ha koros!” 23 Bayo kinotang ni Gobernador Pilato, “Awta? Hinoy kasalanan na?” Noa, impapakaangaw lay na êt, “Ipako ya ha koros!” 24 Hên nahêlêk ni Gobernador Pilato ya ayn yan madyag, ta magulo hilay na, ay nag-uyah yan gamêt na ha arapan lan kal-atan, haka wana kanla, “Ayn akon kasalanan ha pamatsi kanan habaytsi. Hikaw ya managot ha pamatsi kana!” 25 Hinabi lan kal-atan Israelita, ya wanla, “Ya pamarusa ni Apo Namalyari ay mipalakoy na kannaên haka ha maának naên gawan ha pangamatsi ni Jesus.” 26 Hinonol ni Gobernador Pilato ya kalabayan lan kal-atan, ta imbuhan na hi Barrabas. Impadapi na hi Apo Jesus, haka indin na ya kanla ta êmên la ya ipapako ha koros. 27 Hi Apo Jesus ay gintan lan hundaloh ni Gobernador Pilato ha lalên balin gobernador, haka inubuh la yan pinilolopungan hên kal-atan kapareho lan hundaloh. 28 Ha pammusmus la kana, ay inalíh lay takop na ta pinatakopan la ya hên mahampat ya takop, ya nanad ha takop lan ari. 29 Bayo nangwa hilan nanad tanyuong, ta pinanyag la yan korona, ya impakopya la ha ulo na. Haka la ya pinatalanan tambo, ya waringan hên palatandaan ya hiyay mihay ari. Nandoko hila bayto ha arapan na, ya wanla, “Kumara dayi ya biyay hên Ari lan Israelita!” 30 Pinagdu-dul-an la ya, haka pinagpapatok lay ulo na hên tambo. 31 Pamakayari la yan minusmus, ay inalíh lay takop ari ya impatakop la kana, ta impatakop la kanan oman ya takop na. Bayo gintan la yay na, ta ipako la ya ha koros. 32 Ha pammita lan hundaloh hên anggêtan hi Apo Jesus, hên ipako ha koros, ay natupa la hi Simon ya taga-Cirene. Dinakêp la ya ta impabalangaw lay koros kana hên ampakihonol kan Apo Jesus. 33 Inhundo lay pammita la hên angga ha nilumatêng hila ha logal ya ambaêgên Golgota o Bungo. 34 Painêmên la ya dayin alak, ya naglamo hên tambal ya nag langan mira, noa, hên natawayan na, ay a na ininêm. 35 Hên naipako lay na hi Apo Jesus ha koros, ay pinagpalabonutan lay takop na, ta êmên la mamwangan no hino kanla ya makakwa. 36 Bayo nikno hilay nay hundaloh ta binantayan la ya. 37 Atsi ha koros, ha ugton ulo na, ay nakahulat ya imbara la kana, “Hatsi hi Jesus, ya Ari lan Israelita.” 38 Main êt loway lalaki, ya parehon mapanyag karawakan ya impako ha koros. Ya miha ay atsi ha koros ha dapit panabtab ni Apo Jesus, haka ya miha ay atsi ha koros ha dapit uki na. 39 Minusmus la yan anlumabah hên main lamoy pamamêyêng, 40 ya wanla, “Hika awud ya labay maniran Templo ni Apo Namalyari, ta ipairêng mon oman ha tatloy allo! Iligtas moy sarili mo! Munaoy kan ubat ha koros, no hika ya Anak ni Apo Namalyari!” 41 Êmbayro êt ya pammusmus la kana hên hilay mánoron Kautuhan ni apo Moises, hilay ampamaala kanlan pari haka hilay toa ya nag tungkulan ha bansa, ya wanla, 42 “Inligtas nay kaatag, pata a na mailigtas ya sarili na! Hiya kanoy Ari lan Israelita! No tumaoy yan ubat ha koros, ay maniwala kitamo kana! 43 Ampaniwala ya kan Apo Namalyari, haka anhabiên na ya hiyay Anak ni Apo Namalyari, kabay hêlkên tamo no labay na yan iligtas ni Apo Namalyari!” 44 Êmbayro êt ya pammusmus la kana hên hilay loway mapanyag karawakan ya nakapako hên kalamo na. 45 Hên ugtoy nay allo, ay dinumiglêm ya boon luta angga ha alas tres hên maapon. 46 Hên maranin alas tres hên maapon, ay impakaangaw ni Apo Jesus, ya wana, “Eli, Eli, lema sabachthani,” ya labay habiên, “Diyos ko, Apo Namalyari, pata nilakwanan mo ko?” 47 Hên nagilam lan kaatag ya nakairêng bayro ya in-angaw na, ay êndat lan ambaêgên na hi Propeta Elias, kabay wanla, “Gilamên yo! Ambaêgên na hi Elias!” 48 Tampol yan nuwayu ya miha kanla hên namiptêh hên nanad bolak ha mihay hanga, ta indêrê na ha nangihoy alak, ta painêmên na ya hi Apo Jesus. 49 Noa, wanlan kaatag, “Paulayan tamo ya raw. Hêlkên tamo no iligtas ya ni Elias!” 50 Nan-angaw yan oman hi Apo Jesus hên hadyay hêkaw, bayo natsi yay na. 51 Sakto kanan habayto ay biglan nawakwak hên napibonak paubat ha babo angga ha aypa, ya makugpa ya takop ya pinagpênlan bayro ha lalê hên Templo ha Jerusalem. Niyêgyêg ya boon luta, haka napaka hilay bato. 52 Nipagloat ya pinay-ilbêngan kanlan kal-atan ya pinili ni Apo Namalyari hên mag-in kana, ya natsi hên hato, ta biniyay hilan oman. 53 Inumawah hila bayro ha pinay-ilbêngan kanla, ta hên nabiyay yan oman hi Apo Jesus, ay nagpahlêk hila ha kal-atan ha Jerusalem, ya banal ya balayan ni Apo Namalyari. 54 Hadyay limo nan ampamaala kanlan hundaloh, haka hilay kalamo nay hundaloh ya ampagbantay kan Apo Jesus, hên nahêlêk lay layon, haka ya kaatag pon ya nalyari ha pangamatsi ni Apo Jesus. Kabay wanla, “Pêtêg bay awud! Hiyay Anak ni Apo Namalyari!” 55 Bayro ha marayo kan Apo Jesus, ay main mal-at ya babayi ya ampandungaw ha angkalyari. Nakihonol hila kanlan Apo Jesus hên paubat ha probinsyan Galilea hên ampanawop kanla. 56 Kalamo la hi Maria Magdalena, haka ya indo lan anak ni Zebedeo, haka hi Maria ya indo lan Jose haka Santiago. 57 Hên ampinaboy nay allo, ay main mihay mabandi ya taga-balayan Arimatea, ya nag langan Jose, ya ampaniwala kan Apo Jesus, ya 58 nilumatêng kan Gobernador Pilato, ta pinakihabi nay bangkay ni Apo Jesus, hên iilbêng na. Namiutoh ya etaman hi Gobernador Pilato hên ipaulay kan Jose ya bangkay ni Apo Jesus. 59 Kabay kingwa na ya bangkay ni Apo Jesus, hên in-aypa, haka na kinêlkêlan hên bayoy takop, ya naputsi. 60 Bayo inhowên ni Jose ya bangkay ha sarili nan pay-ilbêngan, ya bayoy dinyag ya lêyang ya bato. Pangayari, ay intulid nay hadyay hêlay bato hên intakap na ha pinay-ilbêngan, bayo nammita yay na. 61 Atsi bayro hi Maria Magdalena haka ya katokayo na, ya nakaikno ha êtêb pinay-ilbêngan kan Apo Jesus. 62 Ha humonoy allo, ya allon Sabado, ay ni-tsi-tsipon hilay Pariseo haka hilay ampamaala kanlan pari ha arapan ni Gobernador Pilato, 63 ta hinabi la, ya wanla, “Napanêmtêman naên ya hinabi nan habaytoy magbabara hên haton angkabiyay ya pon, ya ha pantatloy allo, ay mabiyay yan oman. 64 Kabay ampakihabi naên kamo ya pakabantayan yon mangêd ya habaytoy pinay-ilbêngan kana hên angga ha pantatloy allo. Ta kayno kowên lan tagahonol na ya bangkay na, haka la habiên ha kal-atan ya hiyay nangoman nabiyay. No daygên lay habayto, ay lalon mapaniwala ya kal-atan kana.” 65 Wana etaman kanla ni Gobernador Pilato, “Hali, mantan kaw hên hundaloh ta pakabantayan lan mangêd ya pinay-ilbêngan kana.” 66 Kabay nammita hilay na ta dinyanan lan tatak ya habaytoy bato ya pinanakap ha pinay-ilbêngan kan Apo Jesus, haka binantayan lay habayto, ta êmên ayn makahowên.
1 Dali allo êt hên allon Dominggo, ay nammita hi Maria Magdalena haka ya katokayo na ha pinay-ilbêngan kan Apo Jesus.
2 Biglan nanlayon hên hadyay hêkaw, haka tinumaoy ya mihay anghel ni Apo Namalyari ya ubat ha langit, ta intulid nay habaytoy bato ya pinanakap ha pinay-ilbêngan kan Apo Jesus, bayo nikno ya bayro ha babon bato.
3 Ya lupa na ay kapahilêw ya nanad kimat haka ya takop na ay bapan putsi.
4 Hên nahêlêk lan hundaloh ya ampagbantay bayro ya anghel, ay hadyay limo la. Nipamêgpêg hila haka nipatumba hên nanad natsi.
5 Wanan anghel kanlan babayi, “Paan kaw malimo! Muwang ko ya antapolên yo hi Apo Jesus ya impako ha koros.
6 Ayn ya bayri, ta hiya ay nabiyay oman hên nanad ha hinabi na hên hato! Hêlkên yoy habaytsi ya pinaybul-ihan kanan bangkay na.
7 Parah-parahên yon magtagloh kanlan tagahonol na, ta habiên yo hiyay nangoman nabiyay, haka muna yay na kanla ha probinsyan Galilea. Mahêlêk la yay na bayro. Habayton bat ya mahabi ko kamoyu.”
8 Kabay nag-alíh hila bayro ha pinay-ilbêngan ta pinarah lan nuwayun nagtagloh kanlan tagahonol na, hên main lamoy limo haka hadyay higla.
9 Ha pamwayu la, ay bigla hilan tinupa ni Apo Jesus ta kinumusta na hila. Nandoko hila hên nakadêngdêng hên nanalan bitsih na ha pamagsimba la kana.
10 Bayo wani Apo Jesus kanla, “Paan kaw malimo! Mita kaw na, ta habiên yo kanlan tagahonol ko, ya nanad kinan patêl, ya muna hila ha Probinsyan Galilea, haka mahêlêk la ko bayro.”
11 Pamakabita lan babayi, ay nammita hila etaman ya kaatag ya hundaloh ya ampagbantay bayro, haka pamanlumatêng la ha balayan Jerusalem, ay in-ubuh lan impamwang kanlan ampamaala kanlan pari ya nalyari ha pinay-ilbêngan kan Apo Jesus.
12 Kabay ni-tsi-tsipon hilay ampamaala kanlan pari haka hilay toa ya nag tungkulan ha bansa. Pinagkamihaan la, ay dyanan lan kal-atan pera ya hilay hundaloh ya nagbantay ha pinay-ilbêngan kan Apo Jesus, ta
13 wanla kanlan hundaloh, “Ya dapat yon habiên kanlan kal-atan, ay tinakaw lan tagahonol na ya bangkay na hên angkabêlêw kaw nayabi.
14 No mamwangan man hên Gobernador ya tinakaw lan tagahonol na, ya bangkay na hên angkabêlêw kaw, ay a kaw mabilyan ta atsi kannaên ya habayto.”
15 Kabay kingwa lan hundaloh ya pera ta hinonol lay in-utoh kanla. Kabay angga amêhên ay êmbayro êt ya anhabiên lan kaatag ya Israelita.
16 Amêhên, hilay labinmihay tagahonol ni Apo Jesus ay nammitay na ha probinsyan Galilea ha tawgtug ya intoro kanla ni Apo Jesus.
17 Hên nahêlêk lay na hi Apo Jesus ay sinimba la ya, main man pon kanla hên ampag-alangan.
18 Dinumani hi Apo Jesus kanla, ta wana, “In-ubuh hên indin kangko ya kapangyarihan ha langit haka bayri ha luta.
19 Mita kaw na ta ha kapangyarihan ko, ay toroan yo hila ha balang bansa ta êmên hila maniwala kangko. Bawtismoan yo hila ha langan nan Tatang, ha langan ko, ya Anak, haka ha langan nan Espiritu ni Apo Namalyari.
20 Bayo toroan yo hila ya dapat lan honolên ya kaganawan in-utoh ko kamoyu. Paan yon liwaan ya hiko ay panay yon kalamo, angga ha anggaan hên habaytsi ya luta.”
|