Dyag1 Panlugurên kon Teofilo, ha unan hulat, ay nanulat ako hên tungkol ha dinyag ni Apo Jesus, haka ya balang in-aral na paubat hên haton una yan nanoro 2 angga ha allon hiyay ampitag-ay hên palako ha langit. Bayo ya tinumag-ay, ay ha kapangyarihan hên Espiritu ni Apo Namalyari, ay hinabi na pon kanla ya dapat lan daygên, ya hilay pinili nan apostol. 3 Ha apatapo ya allo paubat hên natsi ya ha koros haka nabiyay oman, ay panay yan nagpahlêk kanlan apostol, haka mal-at ya dinyag nay pamaptêg hên hiyay taganán nabiyay oman. Haka intoro na ya tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari. 4 Minghan hên naka-tsipon hila, hinabi ni Apo Jesus kanla, “Paan kaw pon mag-alíh di ha balayan Jerusalem. Êngganan yo pon ya impangako hên Tatang ko, ya idigalo na kamoyu ya nahabi kina. 5 Gawan a mabuyot, ay bawtismoan na kaw ha Espiritu na, ya ipahapat na kamoyu. Habaytsi ay alwan nanad ha pamawtismo ni Juan Bautista ha lanêm, ya a namihapat hên Espiritu ni Apo Namalyari.” 6 Hên nilalamo hilay apostol hên kalamo ni Apo Jesus, ay kinotang la ya, ya wanla, “Panginoon, amêhên ana ya pamamaala hên bansan Israel hên nanad ha panaon hên ninuno tamo?” 7 Hinabi ni Apo Jesus kanla, ya wana, “A yo malyarin mamwangan no makanon malyari ya habayto. Ya Tatang ko ya ampanalan hên panaon haka kaganawan ya malyari. 8 Noa, dyanan kaw hên kapangyarihan ha panhumapat kamoyu hên Espiritu ni Apo Namalyari bayo mamipamwang kaw na hên tungkol kangko bayri ha balayan Jerusalem, ha probinsyan Judea, ha probinsyan Samaria, haka ha ayri man ya logal di ha boon luta.” 9 Hên nahabi nay na ya habayto ni Panginoon Jesus, kaban anhêlkên la ya, ay antumag-ay yay na hên palako ha langit haka natagpênan yan ginêm. 10 Kaban ampakahêlkên lay langit, ay biglan nagpahlêk kanla ya loway anghel ya nakabaron naputsi ya nirêng ha dani lan apostol. 11 Hinabi lan lowa, “Hikaw ya taga-probinsyan Galilea, awta ampakahêlkên yoy langit! No ay-êmên yan nitag-ay hi Apo Jesus ha langit hên kalamoy lêmm, ay êmbayro êt ya pamag-orong na hên main kalamoy lêmm.” 12 Nag-orong hilay nay apostol hên ubat ha Tawgtug Olibo palako ha balayan Jerusalem, ya dayo bat hên mihay kilometro. 13 Hên nilatêng hilay na ha balayan, ay nunik hilay na ha pagdahêlan lay kuwarto. Hila ya habaytsi ay hilan Pedro, Juan, Santiago, Andres, Felipe, Tomas, Bartolome, Mateo, Santiago, ya anak ni Alfeo, hi Simon ya ambanhagan lan Makabayan, haka hi Judas ya anak ni Santiago. 14 Mimihay nakêm la haka panay hilan ampagtsipon hên manalangin hên kalamoy ungnoy babayi, hi Maria ya indo ni Apo Jesus, haka hilay lalaki, ya patêl ni Apo Jesus. 15 Hên nalabah ya ungnoy allo, ay nagtsipon ya magatoh haka lowampo ya patêl ha Panginoon. Kalamo la hi apostol Pedro ya nirêng ha arapan la, ta wana, 16 “Hikaw ya patêl ko ha Panginoon, kailangan hên matupad ya impahulat nan Espiritu ni Apo Namalyari kan Arin David hên hato, ya tungkol kan Judas Iscariote, ya naypadakêp kan Apo Jesus. 17 Hi Judas Iscariote, ay kalamo naên pinili ni Apo Jesus hên maghuyo kana.” 18 (Ya imbayad kan Judas ha karawakan dinyag na, ay pinanaliw nan luta. Bayro ha luta na ay nanabo ya. Nilumtoh ya bitoka na haka inumawah ya laman na. 19 Namwangan lan kaganawan taga-Jerusalem ya nalyari, kabay ha habi la ay binaêg lay habaytoy luta hên Akeldama, ya labay habiên ay Luta hên Daya.) 20 Hinabi nay na êt ni apostol Pedro, ya wana, “Êmên di ya nakahulat ha libron Awit, ‘Paulayan ya logal na. Alway nan paidyanan ya habayto.’ Nakahulat etaman ya wana, ‘Main dayin managili hên manupad ha tungkulan hên mamaala ya indin kana.’ 21 “Kabay dapat kitamon mamili hên mihay kahagili ni Judas. Kailangan miha ya kanlan panay tamon nakalamo hên kalamo tamo hi Panginoon Jesus, 22 paubat hên binawtismoan ya ni Juan Bautista angga ha hiyay nitag-ay ha langit. Ya piliên tamo, ay dapat mag-in kalamo tamo hên mamipamwang hên tungkol ha pangabiyay oman ni Panginoon Jesus.” 23 Kabay pinili la hi Matias haka hi Jose Justus ya ambaêgên Barsabas ya pamilian lan miha. 24 Nanalangin hila bayto hên wanla, “Panginoon, muwang moy kaihipan hên hinoman. Ipamwang mo kannaên no hino kanlan hata lowa ya pinili mo 25 hên manupad ha tungkulan hên pangaapostol ya tinalibatokan ni Judas Iscariote, ya nammita ha logal ya hêpat kana.” 26 Hên nayari hilan nanalangin, ay pinagpalabonutan lay langan hên hata lowa, haka nabonut ya langan ni Matias, ya nipahan ha labinmihay apostol. 1 Hên nilumatêng ya pista lan Israelita ya ambaêgên lan Pentecostes, ay naubuh hilan nipagtsipon ha mihay bali ya hilay apostol, haka hilay kaatag ya ampaniwala kan Apo Jesus. 2 Namakonkaynaman ay main hilan nagilaman ya ubat ha langit ya nanad alaboob ya main kalamoy makhaw ya angin ha boon bali ya dinyanan la. 3 Nakahêlêk hila hên nanad dila ya dêkêt ya nipagtayak ha balang miha. 4 Naubuh hilan hinapatan hên Espiritu ni Apo Namalyari, haka ha kapangyarihan na ay nag-umpisa hilay nan naghabi ha hino-hino kay na hên ya habi ya a la muwang. 5 Hên habayto, ay main Israelita ya ampaidi ha Jerusalem, ya mapanhumonol ha Kautuhan ni Apo Namalyari, ya ubat ha hino kay na hên ya bansa, kabay hino-hino kay na hên ya habi la. 6 Hên nagilam lay nanad hên alaboob ya main kalamoy angin, ay napaidani hila, haka pinilolopungan lay habaytoy ampaniwala kan Apo Jesus. Nag-êpapah hila no pata ampakapaghabi hilay nay ampaniwala kan Apo Jesus hên habi la. 7 Gawan ha pamag-êpapah la ay hinabi la, ya wanla, “Pata ampakapaghabin êmên di hilay hata taga-probinsyan Galilea! 8 Ay êmên hilan ampakapaghabin hino-hino kay na hên habi tamo? 9 Main di kantamon taga-Partia, main taga-Media, main taga-Elam, main êt hên ampaidi ha Mesopotamia, ha Judea, ha Capadocia, ha Ponto, haka ha Asia. 10 Main pon êt kantamo hên taga-Frigia haka Panfilia, Egipto, angga ha logal hên Libia ha dani hên Cirene. Ya kaatag kantamo ay taga-Roma, 11 main Israelita, haka main alwan Israelita ya anhumonol ha paniwala tamon Israelita. Ya kaatag kantamo ay taga-Creta haka Arabia. Yan angkagilaman tamina ya tungkol ha kapapaêpapah ya dinyag ni Apo Namalyari gawan ampakahabi hilay nan habi tamo, ya ampaniwala kan Apo Jesus.” 12 Gawan ha hadyay pamag-êpapah la, ay a la makwan maihip ya nalyari. Kabay ampikokotang hila ya wanla, “Hino ya labay habiên hên habaytsi?” 13 Noa, ya kaatag kanla ay naghabin main lamoy pamandaêh, ya wanla, “Lahing hilan bat ya habain!” 14 Nirêng hilay labinloway apostol, haka in-ikhaw ni apostol Pedro ya pamaghabi na ya wana, “Kapareho kon Israelita, haka hikaw ya kaatag pon ya atsi bayri ha balayan Jerusalem. Pakagilamên yon mangêd ya habiên ko kamoyu. 15 Êndat yon lahing kay. Alwa kay lahing, ta alas nuwebe pon hên maranon. 16 Ha nalyari kannaên, ay natupad ya hinabi ni Propeta Joel, ya wana, 17 ‘Habaytsi ya anhabiên ni Apo Namalyari. Ya daygên ko ha tawlin allo, ta êmên yo mamwangan ya dapat yon daygên, ay êmên ya di. Ipahapat koy Espiritu ko kanlan balang miha. Ipamwang lan maának yo ya ipaihip ko kanla. Hilay miyawhay yo ay makahêlêk hên halumata, ya ipahlêk ko kanla haka hilay toay lalaki ya ampamaala ay manaynêp hên ipataynêp ko kanla. 18 Kanlan ampaghuyo kangko, ya lalaki haka babayi, ay ipahapat ko ya Espiritu ko, haka ipamwang la ya ipaihip ko kanla. 19 Haka manyag akon kapapaêpapah ha luta haka ha angkahêlêk ha langit. Magkamain daya, apoy, haka makugpa ya ahuk. 20 Dumiglêm ya allo bayto, haka umurit ya buwan hên nanad daya. Lumatêng bayto ya allo, ya ayn kapantag ha kapapaêpapah ya kapangyarihan, yabay ya allon pamag-orong hên Panginoon. 21 Haka hinoman ya ampakiingalo ha Panginoon ay miligtas ha parusa hên kasalanan la.’ Habaytoy impamwang ni Propeta Joel.” 22 Inhundo nay pamaghabi na ni apostol Pedro, ya wana, “Kabay hikaw ya kapareho kon Israelita, pakagilamên yoy habaytsi! Hi Apo Jesus ya taga-Nazaret ay in-utoh ni Apo Namalyari. Pinaptêgan ni Apo Namalyari ya tungkulan ya indin na kan Apo Jesus ha kapapaêpapah ya dyag, ya main kapangyarihan ya impadyag ni Apo Namalyari kana. Muwang yo etaman ya habayto, ta nalyari ya habayto di kamoyu. 23 Yabay ya hi Apo Jesus ya mana nay nan tinalagá ni Apo Namalyari hên idin na ha gamêt yo, haka muwang ni Apo Namalyari ya daygên yo kana. Impapako haka impapatsi yo ya ha koros ha nangarawak ya tawo. 24 Noa, hi Apo Jesus ay imbuhan ha kapangyarihan hên kamatsan ta hiyay biniyay oman ni Apo Namalyari, ta ya kamatsan ay ayn kapangyarihan kana. 25 Ta ya habi ni Apo Jesus ay impamwang ni Arin David hên hato, ya wana, ‘Nahêlêk ko ya Panginoon ya panay atsi ha arapan ko, ta hiyay panay hên ampanawop kangko, kabay a ko malimo. 26 Kabay angkahiglay boon nakêm ko. Mahiglay pamagpuri ko kamo. Main akon kasiguradoan ha impangako mo, 27 gawan a mo paulayan ya kaêlwa ko ha logal lan natsi. A mon paulayan hên gumata ha pay-ilbêngan ya bangkay hên mapaypaniwal-an mo ya ayn kapantag ha kangêran. 28 Intoro mo kangko ya dann ya palako ha biyay ya ayn angga. Hika ya taganán mamahigla kangko no makit katay nan arap-arapan.’ Habaytoy inhulat ni Arin David.” wani apostol Pedro. 29 Bayo wana, “Kapareho kon Israelita, pakaihipên yoy habaytsi. Hi Arin David, ya ninuno tamo ay natsi, haka ya pinay-ilbêngan kana ay atsi kantamo, ya angkahêlêk angga amêhên. 30 Hiyay mihay propeta ni Apo Namalyari, haka muwang nay impangako ni Apo Namalyari kana, ya miha kanlan kaapo-apoan na ay mag-in ari hên nanad kana. 31 Ya pangabiyay oman hên Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala, ay impamwang ni Arin David hên hinabi nan êmên di, ya wana, ‘A ya pinaulayan hên mag-buyot ha logal lan natsi. A pinaulayan hên gumata ya lawini na.’ 32 Habaytoy pinili ni Apo Namalyari hên mag-in Mámiligtas, ay ayn kaatag no alwan hi Apo Jesus, ya biniyay oman ni Apo Namalyari. Haka muwang naên ya habayto, ta naubuh naên yan nahêlêk hên nabiyay yan oman, haka habaytoy an-ipamwang naên. 33 Hiyay intag-ay ha langit ni Apo Namalyari, ya Tatang na, haka hiyay dinyanan tungkulan. Ha tungkulan na, ay namihapat yan Espiritu ni Apo Namalyari kannaên. Yabay ya impangako na, ya angkahêlêk haka angkagilaman yo amêhên. 34 Ta main yan hinulat hi Arin David ya tungkol ha Panginoon na, ya intag-ay ha langit, alwan tungkol ha sarili na. Hatsi ya hinulat na, ya wana, ‘Hinabi ni Apo Namalyari ha Panginoon ko, ya wana, “Mikno ka ha dapit panabtab ko hên mamaala hên kalamo ko, 35 angga ha hambutên ko hilay kapatsi mo, ta idin ko hila ha aypan kapangyarihan mo.” ’ ” 36 Inhundo ni apostol Pedro ya pamaghabi na, ya wana, “Kabay hikaw haka ya balang kapareho kon Israelita, ay dapat mamwangan ya hi Apo Jesus ya impapatsi yo ha koros, ay yabay ya dinyag ni Apo Namalyari hên Panginoon, haka Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala!” 37 Hên nagilam la ya hinabi kanla ni apostol Pedro, ay angkahêmêkan lay sarili la. Kabay kinotang la hi apostol Pedro haka hilay kaatag ya apostol, ya wanla, “Hikaw ya kapareho naên Israelita, hino awud ya dapat naên daygên?” 38 Hinabi kanla ni apostol Pedro, ya wana, “Ya balang miha kamoyu, ay dapat hên maghêhê. Dapat talibatokan yoy pamanyag hên kasalanan, haka pabawtismo kaw ha langan ni Apo Jesu-Cristo, ta êmên mapatawad ya kasalanan yo, haka ta êmên na ipahapat kamoyu ni Apo Namalyari ya Espiritu na. 39 Ta ya Espiritu ni Apo Namalyari ay impangako kamoyu etaman, haka kanlan maának tamo, haka kanlan kaapo-apoan tamo, haka kanlan atsi ha mangarayo ya logal. Awo bay, namipangako hi Apo Namalyari, ya Panginoon tamo, hên ipahapat ya Espiritu na kanlan pinili na, hên mag-in kana.” 40 Mal-at pon ya pamaptêg kanla ni apostol Pedro, haka inaralan na hila, ta êmên hila miakay ha kaptêgan, ya wana, “Makiingalo kaw kan Apo Namalyari, ya iligtas kaw ha parusa ya ayn angga ya lumatêng kanlan ampanyag karawakan!” 41 Mal-at ya naniwala ha impamwang ni apostol Pedro kabay binawtismoan la hila. Ha alloy habayto ay tatlon liboy nipahan kanlan ampaniwala kan Apo Jesus. 42 Inhundo lay pamanggilam la ha intoro lan apostol. Nakiagêm hila ha pami-tsi-tsipon lan apostol hên manalangin, haka magkomunyon hên main mangêd ya pamilalamo. 43 Gawan ha kapangyarihan ni Apo Namalyari, ay namaalíh hilay apostol hên hakit hên kal-atan, haka nanyag hila hên kaatag pon ya kapapaêpapah ha ikakangêd lan atsi bayro, kabay naubuh hilan nipag-êpapah, hên main kalamoy pamanggalang kan Apo Namalyari. 44 Hilay ampaniwala kan Apo Jesus, ay ampagmimihan nakêm haka ya pibandian la ay ampiaagêmên la. 45 An-ihaliw lay pibandian la, ta ya pera ya naabli la ay an-idin do ha ampangailangan hên balang miha. 46 Allo-allo hilan ampagtsipon ha Templo. Ampiaaêm hila haka ampagkomunyon hila ha bali la hên mahiglay nakêm. 47 Panay lan ampuriên hi Apo Namalyari. Haka hila ay an-igalang hên hinoman ya atsi bayro. Allo-allo ay an-ipahan kanla hên Panginoon ya hilay ampiligtas ha parusa ya ayn angga. 1 Minghan hên alas tres hên maapon, ya oras hên panalangin lan Israelita ay nilumohan hi apostol Pedro haka hi apostol Juan ha Templo. 2 Bayro ha Templo, ay main ambaêgên Mahampat ya Ilwangan. Allo-allo ay anggêtan la bayro ya mihay lalaki, ya mamalimos, ya a ampakabita hên paubat hên in-anak ya, ta ampakikwa yan pera kanlan anhumwên bayro. 3 Hên nahêlêk na hilay loway apostol ya anhumwên ha Templo, ay nakikwa yan pera kanla. 4 Pinakahêlêk la ya, bayo wani apostol Pedro kana, “Hêlkên mo kay!” 5 Kabay pinakahêlêk na hila ta êndat nan dyanan la yan pera. 6 Noa, wani apostol Pedro kana, “Taganán ayn akon pera, noa, hawpan kata. Ha kapangyarihan ni Apo Jesu-Cristo, ya taga-Nazaret, ay an-iutoh katan mirêng haka mita!” 7 Tinalan ni apostol Pedro ya gamêt na ta hinawpan na yan nirêng ya habaytoy lalaki ya a ampakabita. Namakon, ay tambêng hinumkaw ya bitsih haka boklong na. 8 Naglukho yay nan nirêng, haka nakilako yay na kanlan apostol Pedro hên hinumwên ha Templo hên ampakabita hên paglukho-lukho hên ampagpuri kan Apo Namalyari. 9 Nadambi la ya, hên kal-atan ya atsi bayro. 10 Nabalayan la ya, ya hiya awud ya hatoy lalaki ya a ampakabita ya ampakikwa hên pera ha Mahampat ya Ilwangan, haka nipag-êpapah hila ha nalyari kana. 11 Pangayarin habayto, hên atsi hilay loway apostol ha ambaêgên lan Portiko ni Arin Solomon ya atsi bayro êt ha Templo, ay hatoy lalaki ya ampakabitay na ay nayêngyêng hên a mabay paibul-ih kanla. Naubuh etaman hên nuwayun dinumani kanlay kal-atan ampipag-êpapah ha nalyari. 12 Hên pamakahêlêk ni apostol Pedro kanlan kal-atan, ay wana kanla, “Hikaw ya patêl ko, ya kapareho kon Israelita, awta ampag-êpapah kaw ha nalyari? Pata ampakahêlkên yo kay? Kayno êndat yon napabita naên ya ha sarili naên kapangyarihan o gawan mangêd ya ugali naên! 13 Taganán alwan hikay, noa, hi Apo Namalyari ya namabita kanan hata lalaki. Hiya ya ansimbaên lan ninuno tamo, ya hilan apo Abraham, apo Isaac haka hi apo Jacob, haka hiya ya namabita kanan hata lalaki, ta êmên mamwangan ya panga-Diyos ni Apo Jesus. Hi Apo Jesus ya nanyag kalabayan na di ha luta, ay atsi ha langit amêhên hên ampamaala. Yabay ya a yo pinaniwal-an, ya indin yo kanlan manungkulan, haka ya inara yo, agyan ibuhan ya dayi ni Gobernador Pilato. 14 Hiya ya Banal haka Makatoynungan, noa, a yo yan pinaniwal-an, yan hatoy mapamatsi, ay impabuhan yo kan Gobernador Pilato! 15 Impapatsi yo, ya ampam-in biyay ya ayn anggaan, noa, biniyay yan oman ni Apo Namalyari, haka hikay ya ampamaptêg ya biniyay yan oman gawan nahêlêk naên ya. 16 Ya kapangyarihan ni Apo Jesus haka ya paniwala kana, ay namabita kanan hata lalaki ya angkahêlêk yo, ya muwang yo. Hiyay makhaw di ha arapan yo gawan ha paniwala kan Apo Jesus. 17 “Patêl ko, muwang koy impapatsi yo ya, gawan a yo muwang ya hiyay Mesias, ya Cristo. Hila man ya ampamaala, ay a la muwang ya hiyay habayto. 18 Ha dinyag yo ay natupad ya impamwang lan mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, ya dapat magdusa haka matsi ya Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala. 19 Kabay dapat kaw hên maghêhê, haka dapat kaw hên mag-orong kan Apo Namalyari ta êmên kaw mapatawad ha kasalanan yo. 20 No daygên yoy habayto, ay papaynawaên hên pakhawên ni Apo Namalyari ya nakêm yo haka iutoh na kamoyu hi Apo Jesus, ya Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili na hên mamaala kamoyu. 21 Hiyay dapat paidi pon ha langit angga ha matupad ya kaganawan ya impapapêt ni Apo Namalyari kanlan banal ya mámipamwang hên an-ipaihip na kanla hên hato. 22 Ta êmên ya di ya hinabi ni apo Moises hên hato, ‘Lumatêng ya allo ay main propeta, ya nanad kangko, ya iutoh kamoyu ni Apo Namalyari, ya Panginoon. Hiyay mihay kapareho tamon Israelita. Dapat yon honolên ya hinon habiên na kamoyu. 23 Ya balang a humonol kanan habaytoy mámipamwang hên an-ipaihip kana ni Apo Namalyari, ay ipapawa kanlan ampaniwala kan Apo Namalyari ta patsên na hila.’ ” 24 Inhundo ni apostol Pedro ya pamaghabi na, ya wana, “Hilay propeta ni Apo Namalyari paubat kan apo Samuel ay pare-parehon namipamwang hên angkalyari amêhên. 25 Hikitamo ya kaapo-apoan lan propeta ni Apo Namalyari, ya pinaypangakoan na hên habaytsi ya Mesias, ya Cristo. Haka hikitamo êt ya kalamo ha kahundoan ni Apo Namalyari ha ninuno tamo. Nanad ha hinabi na kan apo Abraham, ya wana, ‘Ingalwan ko hilay kal-atan ha balang bansa ha boon luta gawan ha mihay kaapo-apoan mo. Habaytoy hinabi ni Apo Namalyari.’ ” 26 Inhundo nay na êt ni apostol Pedro ya pamaghabi na, ya wana, “Kabay unan in-utoh ni Apo Namalyari kantamon Israelita, hi Apo Jesus, ya nanyag kalabayan na di ha luta. Hiyay Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala, ya nangingalo kantamo hên namipatalibatok ha kasalanan tamo.” 1 Hên ampaghabi pon hi apostol Pedro haka hi apostol Juan ha kal-atan ya atsi bayro ha Portiko ni Arin Solomon ha Templo, ay main nilumatêng ya ungnoy pari ya ampamaala ha Templo, kalamo lay kapitan lan ampamantay ha Templo, haka ungnoy Saduseo, ya a ampaniwala ya biyayên oman ya hilay natsi. 2 Hadyay huluk la kanlan loway apostol gawan an-itoro la kanlan tawo ya biniyay oman hi Apo Jesus, haka habaytsi ay ampamaptêg ya mabiyay oman hilay natsi. 3 Kabay dinakêp la hilay loway apostol, noa, gawan yabi yana, ay inhukul la hila pon hên angga ha humonoy allo. 4 Êmbayro man, ay mal-at kanla ya nakagilam ha pamipamwang lan apostol, ya naniwala kan Apo Jesus. Kabay nag-in liman libo (5,000) hilay nay lalaki ya ampaniwala. 5 Hên humonoy allo, ay ni-tsi-tsipon ha Jerusalem hilay mánoron Kautuhan ni apo Moises, hilay toa ya nag tungkulan ha bansa, haka hilay kaatag pon ya ampamaala ha Israelita. 6 Atsi êt bayro hi Anas, ya pinakapoon pari, haka hi Caifas, hi Juan, hi Alejandro, haka hilay kaatag ya lalaki ya kamag-anak ni Anas. 7 In-arap hi apostol Pedro haka hi apostol Juan ya ubat ha hukulan ta kinotang la hila ya wanla, “Hinoy nam-i kamoyu hên kapangyarihan ta napabita yoy hata lalaki ya a ampakabita?” 8 Ha kapangyarihan hên Espiritu ni Apo Namalyari, ay naghabi hi apostol Pedro, ya wana, “Anggalangên kon mangatoa ya main tungkulan ha bansa, haka hikaw ya kaatag pon di ya main tungkulan, 9 no angkotangên yo kay hên tungkol ha kangêran ya dinyag naên ha mihay lalaki ya ampaghakit, haka no ay-êmên yan nakabita, 10 ay dapat mamwangan yo haka ya balang kapareho tamon Israelita ya habaytsi. Ya hata lalaki ay ampakairêng amêhên di ha arapan yo hên ayn nanan hakit, gawan ha kapangyarihan ni Apo Jesu-Cristo ya taga-Nazaret, ya impapatsi yo ha koros, ya biniyay oman ni Apo Namalyari. 11 Hiyay in-alimbawa ha impahulat ni Apo Namalyari ya tungkol kanan Mesias, ya Cristo, ya wanan hulat, ‘Ya bato ya intapon yon mámipairêng hên bali, ay nag-in pinakamaalagáy bato ta êmên mag-in napah-êy ya bali.’ 12 Ayn kaatag ha boon luta ya makapiligtas kantamo ha parusa ya ayn anggaan no alwan hi Apo Jesu-Cristo, ya in-utoh ni Apo Namalyari.” 13 Nipag-êpapah hilay ampamaala ha Templo ha kakhawan nakêm lan loway apostol, hên namwangan la ya naaypan bat ya pinag-aralan la. Namwangan lay na, ya hila awud ya kala-kalamo ni Apo Jesus. 14 Noa, ayn hilay nan mahabi ta angkahêlêk lay nay lalaki, ya ampakabitay na, ya nakairêng hên kalamo lan apostol. 15 Kabay pinaawah la hila pon hilan apostol Pedro ha pami-tsi-tsipon lan Sanedrin, bayo pinihabian la no hinoy daygên la. 16 “Hino” wanla, “ya daygên tamo kanlan habaytsi? A tamina maipuglaoh ya habaytsi ya dinyag lay kapapaêpapah, ta hilay atsi di ha boon Jerusalem ay ampakamwang hên dinyag la. 17 Ta êmên a lalon mibahwag ya habaytsi, ay bawalên tamo hilan maghabi hên tungkol kan Jesus ha hinoman.” 18 Kabay impabaêg hilan oman haka binawal hila, ya paan hila mamitoro o maghabi man hên tungkol kan Apo Jesus. 19 Noa, hinabi lan apostol, “Hikaw ya manimbángan no hinoy mangêd ha arapan ni Apo Namalyari, no humonol kay kamoyu, o no humonol kay kan Apo Namalyari. 20 Ta a naên maipatgên ya pamipamwang hên nahêlêk haka nagilam naên kan Apo Jesus.” 21 Amêhên, lalo la hilan binawal biha hila imbuhan. A la maihipan no ay-êmên la hilan maparusaan, ta kal-atan ya taga-Jerusalem ay ampagpuri kan Apo Namalyari, gawan ha napabita lan apostol ya habaytoy lalaki, 22 ya maigit apatapoy taon hên habayto. 23 Hên naibuhan hilay loway apostol, ay nagtagloh hilay na ha kalamo lan ampaniwala kan Apo Jesus, haka la impamwang ya hinabi kanla hên poon pari haka hilay toa ya main tungkulan ha bansa. 24 Hên nagilam lay habayto, ay nipagpuri hila kan Apo Namalyari, ya wanla, “Panginoon, hika ya nanyag hên langit, luta, dagat, haka ya kaganawan ya atsi kanla! 25 Ya Espiritu mo ay namipahabi kan Arin David, ya ninuno naên, ya naghuyo kamo, ya wana, ‘Pata hadyay omot ulo lan alwan Israelita kan Apo Namalyari? Awta ampangihip hilan ayn kapukatan ya kapareho kon Israelita? 26 Hilay ari ya ampamaala bayri ha luta, haka hilay kaatag ya ampamaala, ay ampi-tsi-tsipon hên manalanghang kan Apo Namalyari haka ha tinalagá nan mag-in Mesias, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala.’ 27 Muwang naên ya habaytoy impahabi mo kan Arin David hên hato, ay natupad. Ta di ha Jerusalem, ay nagkamiha hilan Herodes Antipas, hi Poncio Pilato, hilay alwan Israelita, haka hilay kapareho naên Israelita, hên patsên hi Apo Jesus, ya ayn hinon kasalanan, ya nanyag kalabayan mo di ha luta, ya tinalagá mon mag-in Mesias, ya Cristo. 28 Gawan makapangyarihan ka, ay dinyag lan bêngat ya mana minan tinalagá. 29 Haka amêhên, Panginoon, pansinên mo dayi ya habla la kannaên, haka pakhawên moy nakêm naên, ha paghuyo naên kamo ha pamipamwang hên habi mo. 30 Dayi ipahlêk moy kapangyarihan mo ta êmên kay makapaalíh hên hakit haka makadyag hên kaatag pon ya kapapaêpapah, gawan kan Apo Jesus, ya ayn hinon kasalanan, ya nanyag kalabayan mo di ha luta.” 31 Pangayari lan nanalangin, ay nayêgyêg ya pinagtsiponan la. Ha kapangyarihan hên Espiritu ni Apo Namalyari, ay hinumkaw ya nakêm lan namipamwang hên habi na. 32 Hilay ampaniwala kan Apo Jesus ay nagkamiha hên kaihipan boy nakêm, haka ayn kanla ya nay-imot hên bandi la ha miha ta miha. 33 Ha makhaw ya kapangyarihan hên Espiritu ni Apo Namalyari ay impamwang lan apostol ya biniyay oman hi Panginoon Jesus. Haka ya ayn kapantag ya ingalo na, ay atsi ha balang ampaniwala. 34 Ayn kanlan nagkulang ha hinon kailangan, ta hilay main luta o bali, ay namihaliw hên habayto, haka la indin kanlan apostol ya naablian la, bayo indin lan apostol kanlan ampangailangan. 36 Êmbayro êt ya dinyag ni Jose ya taga-Chipre, ya mihay Levita ya kaapo-apoan ni apo Levi Ya pamaêg lan apostol kana ay Bernabe, ya labay habiên mamahiglan nakêm. 37 Main yan luta hi Bernabe ya inhaliw na, haka na indin kanlan apostol ya naablian na. 1 Main miahawa ya nag langan Ananias haka Safira ya namihaliw hên luta la etaman. 2 Noa, pinagkamihaan lan miahawa ya a lan iubuh hên idin kanlan apostol, ya hatoy naablian la ha luta la. Kabay kaatag bat hên naablian la ya gintan ni Ananias kanlan apostol. 3 Noa, wani apostol Pedro kana, “Ananias, pata nagpatukso ka kan Satanas, hên naglaram ka ha Espiritu ni Apo Namalyari hên nagbabaran indin moy boon naablian yo? 4 Yarin alwan kamoyu ya habaytoy luta hên a yo pon inhaliw! Yarin alwa êt kamoyu ya naablian yo! Pata pinagkamihaan yon maglaram hên indin yoy kabooan naablian? A ka naglaram ha tawo, noa, naglaram ka kan Apo Namalyari!” 5 Pamakagilam ni Ananias hên habayto, ay natsi ya. Hadyay nay pag-êpapah lan nakagilam ha nalyari kana. 6 Main miyawhay bayro ya namipungguh hên bangkay na ta gintan hên in-ilbêng. 7 Pamakalabah hên tatloy oras, ay nilumatêng ya ahawa ni Ananias, ya hi Safira, ya ayn kamuwang-muwang ha nalyari ha ahawa na. 8 Hinabi ni apostol Pedro kana, ya wana, “Habiên mo kangko no hahatsin bat ya naablian yon miahawa ha luta yo.” “Awo, habain bat.” 9 Kabay wani apostol Pedro kana, “Pata pinagkamihaan yon subukên ya Espiritu nan Panginoon? Anlumatêng hilay nay-ilbêng hên bangkay hên ahawa mo, haka hilay na êt ya manapwat hên bangkay mo hên mamilbêng.” 10 Tampol yan natsi hi Safira. Panhumwên lan miyawhay, ay nahêlêk lay nay bangkay na. Kabay in-ilbêng lay na êt ya bangkay na ha dani hên pinay-ilbêngan lan ahawa na. 11 Hadyay limo lan patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon haka hadyay limo lan balang miha ya nakagilam hên nalyari kan Ananias haka kan Safira. 12 Hên habayto ay mal-at ya inalihan hakit, haka mal-at ya kaatag ya kapapaêpapah ya dinyag lan apostol ha kapangyarihan ni Apo Namalyari ha arapan lan kal-atan. Angkapi-tsi-tsipon hilay ampaniwala kan Apo Jesu-Cristo ha Templo, ha logal ya ambaêgên Portiko ni Arin Solomon. 13 Hilay a ampaniwala kana, ay a ampaidani kanla ta malimo hila hên makilamo kanla. Êmbayro man, ay anggalangên lay ampaniwala kan Apo Jesu-Cristo. 14 Noa, lalo hên anlum-at hilay kal-atan lalaki haka babayi ya ampaniwala kan Panginoon. 15 Gawan ha mal-at ya kapapaêpapah ya andaygên lan apostol, ay anhapwatan lan ayn hakit, ya ampipaghakit, ha pangkatuluyan la, hên gêtan ha danin dann, ta êmên ha pamagdann ni apostol Pedro, ay maêtêban hila man hên anino na ya kaatag kanla, ay maalíh ya hakit la. 16 Main êt kal-atan ya nilumatêng ya naubat ha balayan ya nakapalibot ha Jerusalem. Anggêtan la hilay main hakit haka hilay ampairapan hên nangarawak ya a angkahêlêk. Impaalíh ya hakit lan main hakit, haka ya nangarawak ya a angkahêlêk ya ampamairap kanlan kaatag. 17 Hadyay kahêm hên pinakapoon pari, haka hên kalamo nay panay Saduseo, ha angkadyag lan apostol. 18 Kabay dinakêp la hilay apostol ta inhukul. 19 Noa, hên yabin habayto, ay niloat hên mihay anghel hên Panginoon ya kabat hên hatoy hukulan, haka na hila pinaawah ya apostol, ta wana kanla, 20 “Mamipamwang kaw kanlan atsi bayro ha Templo hên tungkol ha bayon biyay ya an-idin ni Apo Namalyari.” 21 Hinonol lan apostol ya hinabi na, kabay hên dali alloy na, ay hinumwên hilay na ha Templo ta nanoro. Noa, a la muwang hên pinakapoon pari haka hilay kalamo na, ya nakaawah hilay nay apostol ha hukulan. Hên nilumatêng hila ha pagtsiponan la, ay impaalap la ya boon Sanedrin haka ya kaganawan toa ya main tungkulan ha bansa. Biha namiutoh hilan bantay ya kowên hilay apostol ha hukulan. 22 Noa, pamanlumatêng lan bantay ha hukulan, ay ayn hilay na bayro, kabay tampol hilan nag-orong ta inhumbung kanlan naka-tsipon ya wanla, 23 “Hên nilatêng kay ha hukulan, ay nakakabat ya, haka hilay bantay ay atsi bayro ha kabat. Noa, hên niloat naên ya habaytoy kabat, ay ayn hilay na bayro ya apostol!” 24 Hên nagilam lan poon lan ampamantay ha Templo, haka hilay poon pari ya habayto, ay a la makwan maihip no hino pon ya malyari. 25 Namakonkaynaman ay main nilumatêng ya namihumbung, ya hatoy impahukul la, ay atsi ha Templo hên ampanoro. 26 Kabay inalap la hilay apostol, hên kapitan lan bantay ha Templo hên kalamo na hilay bantay. Gintan lay apostol hên a la hila pinahakitan, ta malimo hilay bantay ya batoên hila hên antoroan lan apostol. 27 Paglatêng la bayro ha pagtsiponan lan Sanedrin, ay in-arap hilay apostol, ta kinotang na hila hên pinakapoon pari. 28 Wana kanla, “Impapakabawal naên kamoyu ya paan yoy nan itoro ya tungkol kan Jesus. Yan lalo yon intoro ya tungkol kana ha boon Jerusalem, haka ampalwahên yo pon êt hên hikay ya main kasalanan ha pangamatsi na!” 29 Noa, hinabi lan apostol Pedro, ya wanla, “Hi Apo Namalyarin bêngat ya dapat naên honolên, alwan tawo. 30 Hi Apo Namalyari, ya ansimbaên hên ninuno tamo, ay namabiyay oman kan Apo Jesus ya impapatsi yo ha koros. 31 Hi Apo Namalyari etaman ya namitag-ay kana hên mag-in Poon haka Mámiligtas tamon Israelita, ta êmên kitamo mapatawad ha kasalanan ya ampaghêhêan haka antalibatokan tamo. 32 Ampaptêgan naên, haka ampaptêgan nan Espiritu ni Apo Namalyari, ya an-ipahapat na kanlan anhumonol kana, ya habaytsi ya nalyari kan Apo Jesus.” 33 Pamakagilam lan ampamaala hên habayto, ay hadyay tulaw la, haka labay la hilay nan patsên ya apostol. 34 Noa, nirêng ya mihay Pariseo, ya kalamo hên Sanedrin ya nag langan Gamaliel, ya mihay mánoron Kautuhan ni apo Moises, ya anggalangên hên kal-atan. In-utoh na, ya iawah hila pon ya apostol ha pami-tsi-tsipon la. 35 Bayo wana kanlan naka-tsipon, “Kapareho kon Israelita, pakaihipên yo pon mangêd ya daygên yo kanlan habaytsi. 36 Hên hato ay main êt êmên di ya nalyari. Hi Teudas ya nagbabara hên mihay makhaw ya ampamaala, ay nakahagyat hên apat a gatoh ya lalaki ya nakilamo kana. Noa, a nadyag ya labay nan daygên, ta hên napatsi ya, ay nangapi-hihiyay hila tanay habaytoy kalamo na. 37 Pangayarin habayto, ay êmbayro êt ya nalyari kan Judas, ya mihay taga-probinsyan Galilea, hên haton panaon hên pamamayad hên buwih. Nakahagyat ya êt hên kal-atan lalaki. Hên napatsi ya, ay nangapi-hihiyay etaman hilay nahagyat na. 38 Kabay ampakihabi ko kamoyu amêhên, ya paan yo hilan pakiêmênan hilay habaytsi. Paulayan hila tana, ta no habaytsi ya andaygên la, ay ubat bêngat kanla, ay ayn hilan madyag. 39 Noa, no ubat kan Apo Namalyari ya andaygên la, ay a yo hila mapatunggên. Ta kayno lumtaw kaw hên anhumalanghang kana!” Habayto ya imbilin ni apo Gamaliel kanla. Kabay hinonol lan naka-tsipon ya aral na. 40 Pinahowên la hilan oman ya apostol. Impalatiko hila haka binawal la hilan manoro hên tungkol kan Apo Jesus. Pangayari, ay imbuhan la hila. 41 Nag-alíh hilay apostol ha arapan Sanedrin. Hadyay kahiglaan la gawan intad hila ni Apo Namalyari hên hêpat hên mipakarêng-êy gawan ha pamanhumonol la kan Apo Jesus. 42 Allo-allo ay inhundo lay pamanoro haka pamipamwang ha Templo angga ha binali-bali, ya tungkol kan Apo Jesu-Cristo ya hiyay Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala, ya an-êngganan la. 1 Hên panaon hên habayto, kaban anlum-at hilay ampaniwala kan Apo Jesus, ay main kanla ya ampaghabin Griego, ya ampagreklamo kanlan kapareho lan Israelita ya ampaniwala kan Apo Jesus, ya ampaghabin Hebreo. Panhabiên la ya angkapaulayan hilay babayin Griego ya ayn nanan ahawa, ha pami-arasyon ha pan-allo-allo lan pamangailangan. 2 Kabay impa-tsipon lan labinloway apostol ya kaganawan lan ampaniwala kan Apo Jesu-Cristo ta wanla, “Alwan mangêd hên mamaala kay ha rasyon ta mapaulayan naên ya pamipamwang hên Habi ni Apo Namalyari. 3 Kabay patêl, mamili kaw na ha kalamo yo hên pitoy lalaki, ya muwang yoy nay mangêd ya ugali, ya main kagalingan, haka panay ampamiyay ha kapangyarihan hên Espiritu ni Apo Namalyari. Idin naên kanla ya tungkulan hên mami-arasyon. 4 Hikay etaman, ay maiubuh naên bayto ya ihip naên ha panalangin haka ha pamipamwang hên Habi ni Apo Namalyari.” 5 Nalabayan lan naka-tsipon ya hinabi lan apostol, kabay namili hilay na. Ya miha ya pinili la ay hi Esteban. Nananiêh ya paniwala na haka atsi kana ya kapangyarihan nan Espiritu ni Apo Namalyari. Pinili la etaman hilan Felipe, Procoro, Nicanor, Timon, Parmenas, haka hi Nicolas. Hi Nicolas ya taga-Antioquia, ay mihay alwan Israelita, noa, anhumonol yay na ha paniwala lan Israelita, haka ampaniwala ya etaman ya hi Apo Jesus ay habaytoy impangakon Mámiligtas. 6 In-arap lay hatoy pitoy pinili la kanlan apostol. Impalunto lan apostol ya gamêt la kanla ta inhalangin la hila. 7 Kabay lalon nipamwang ya habi ni Apo Namalyari, hên angga ha panlulum-at hilay ampaniwala kan Apo Jesus ha Jerusalem. Mal-at etaman ya pari ya naniwala. 8 Atsi kan Esteban ya kapangyarihan haka ya ayn kapantag ya ingalo ni Apo Namalyari. Namaalíh yan hakit lan kal-atan haka nanyag ya êt hên kaatag ya kapapaêpapah ha ikakangêd lan atsi bayro. 9 Noa, pinakihubakan la yan ungnoy kalamo la ha ambaêgên Sinagoga lan Ipoh ya Imbuhan. Habaytsi ya sinagoga ay angkaboo hên Israelita ya taga-Cirene, taga-Alejandria, taga-probinsyan Cilicia, haka taga-Asia. 10 Noa, a la ya mahambut ha pamakibat, gawan ha kagalingan pamaghabi na ya ubat ha Espiritu ni Apo Namalyari. 11 Kabay hên ayn makamwang, ay inamuyot lay ungnoy lalaki ya maghabin kalaraman. Habaytsi ya impahabi la kanla, “Nagilam naên ya hinabi ni Esteban ya pamanira ha Kautuhan ni apo Moises haka kan Apo Namalyari!” 12 Ya hinabi la ay nakapahuluk kanlan toa ya main tungkulan ha bansa, kanlan mánoron Kautuhan ni apo Moises, haka kanlan kal-atan ya atsi bayro. Kabay dinakêp la hi Esteban, haka la ya in-arap ha Sanedrin. 13 Namiarap hila etaman hên naghabin kalaraman ya halanghang kan Esteban ya wanla, “Hata lalaki, ay ayn têgên ha pamaghabi hên halanghang ha Templo ni Apo Namalyari haka ha Kautuhan ni apo Moises. 14 Nagilam naên êt ya hinabi na ya agwatên kano ni Jesus ya taga-Nazaret, ya habaytsi ya Templo, haka omanên na kano ya ugali ya impahonol kantamo ni apo Moises!” 15 Hilay kaganawan kalamo hên Sanedrin ay namakahêlêk kan Esteban, haka la nahêlêk ya lupa na, ya nanad lupa hên mihay anghel ni Apo Namalyari. 1 Kinotang nan pinakapoon pari hi Esteban, no pêtêg ya habaytoy imbara kana. 2 Hinabi ni Esteban, ya wana, “Hikaw ya patêl ko haka matoa ko, pakagilamên yo ya anhabiên ko. Hên haton a ya pon ampaidi ha balayan hên Haran, hên idi ya pon ha Mesopotamia, hi apo Abraham, ya ninuno tamo, ay nagpahlêk kana, hi Apo Namalyari ya ayn kapantag ha kapangyarihan, kangêran haka kahampatan. 3 Wana kan apo Abraham, ‘Mag-alíh ka bayri ha luta mo. Ibalag moy kamag-anak mo ta lakwên moy logal ya itoro ko kamo.’ 4 “Kabay immalíh hi apo Abraham bayro ha luta na ha bansan Caldeo ta napaidi ya ha Haran. Hên pangamatsi hên tatang na, ay in-álih na ya ni Apo Namalyari bayri ha lutan Canaan ya andyanan tamo amêhên. 5 Êmbayro man, ay a na ya pon dinyanan hên nanawa man ya hukat hên luta bayri. Noa, impangako kana ni Apo Namalyari, ya habaytsi ya lutan Canaan, ay idin kana, haka ha mag-in kaapo-apoan na. Hên nangako hi Apo Namalyari hên habayto, ay ayn ya pon anak hi apo Abraham. 6 Êmbayri ya hinabi ni Apo Namalyari kana, ‘Hilay mag-in kaapo-apoan mo ay paidi ha kaatag ya bansa. Daygên hilan ipoh bayro, haka hila pairapan ha apat a gatoh ya taon. 7 Noa, parusaan ko hilay mamaipoh kanla. Panga-ubat kanan habayto, ay mag-alíh hila bayro, ya mag-in kaapo-apoan mo, ta bayri la kon simbaên.’ Êmbayroy hinabi ni Apo Namalyari kan apo Abraham. 8 Haka in-utoh na ya êt hên dapat tuliên ya mag-in kaapo-apoan na ya palatandaan hên kahundoan na kanla. Kabay hên in-anak hi apo Isaac, hên nakalabah ya waloy allo ay tinuli na yay na ni apo Abraham. Êmbayro êt ya dinyag ni apo Isaac kan apo Jacob, ya anak na. Hi apo Jacob, ya ambaêgên hên apo Israel etaman, ay êmbayro êt ya dinyag na ha labinloway anak na, ya ninuno tamo. 9 “Noa, hi apo Jose, ya miha kanlan labinloway anak ni apo Jacob, ay kinahêman lan kaka na. Kabay inhaliw la ya hên mag-in ipoh ha bansan Egipto. Noa, a na yan pinaulayan ni Apo Namalyari, 10 ta pinataniêh na ya ha kaganawan kairapan ya dinanan na. Dinyanan na yan kamwangan hên makilamo, haka kagalingan hên umarap kanan Faraon, ya ari, ya pinakapoon hên bansan Egipto. Kabay dinyanan na yan Faraon hên tungkulan hên mag-in gobernador ha boon bansan Egipto haka mamaala ha kaganawan ya atsi ha bali ni Faraon. 11 “Hên gobernador yay na hi Jose hên pitoy taon, ay ayn nanan tumubo ha kaganawan tanaman gawan a nanguran ha pitoy taon ha bansan Egipto haka ha bansan Canaan. Kabay nadanasan lay hadyay kairapan. Ayn hilay nan mapangwaan hên maêkan ya hilay ninuno tamo ha Canaan. 12 Hên namwangan ni apo Jacob ya main awud hên mahaliw ya trigo ha bansan Egipto, ay in-utoh na hilay anak na hên manaliw. Habaytoy unan pammako la bayro, ay a la ya nabalayan hi apo Jose. 13 Ha ikalwan oman hên pammako la bayro, ay nagpabalay hi apo Jose kanla. Kabay namwangan hên Faraon ya tungkol ha mipapatêl haka ya toa ni apo Jose. 14 Kabay impauli ni apo Jose ya tatang na, hi apo Jacob, haka hilay kaganawan kamag-anak na, ya pitumpo boy limay katawo. 15 Haka nanugêl hi apo Jacob ha bansan Egipto hên angga ha natsi ya. Hilay maának na ya ninuno tamo ay natsi bayro etaman. 16 Ya bangkay la ay in-uli di ha luta tamo ta in-ilbêng ha Siquem ha pay-ilbêngan, ya hinaliw ni apo Abraham hên hato ha maának ni Hamor. 17 “Hên marani yay na ya panaon hên panupad ni Apo Namalyari ha pangako na kan apo Abraham ya idin kanlan mag-in kaapo-apoan na ya lutan Canaan, ay kal-atan lay nan ninuno tamo ha Egipto. 18 Ya bayon ari ha Egipto hên habaytoy panaon ay a na muwang ya tungkol kan apo Jose. 19 Inutakan haka pinairapan nay ninuno tamo ha pamatoluk na, ya itapon lay bingot ta êmên hila matsi. 20 Hên panaon hên habayto ay in-anak hi apo Moises, ya mihay anak ya bapan mahampat. Hinayhay la ya pon, hên toa na, ha bali la, hên tatloy buwan, 21 bayo hên in-awah la ya, ay main babayi bayro ya nangwa kana. Hiyay anak hên habaytoy ari. Intad na ya hi apo Moises hên mantêg nan anak. 22 Tinoroan la hi apo Moises ha kamwangan lan taga-Egipto ya manga-talino kabay hiyay nag-in magaling ha pamaghabi haka magaling ha kaganawan dyag. 23 “Hên apatapoy taon nay na ni apo Moises, ay naihipan nan hirawên hilay kapareho nan Israelita, ta hêlkên na no hinoy nay angkalyari kanla. 24 Hên atsi yay na bayro, ay nahêlêk na ya mihay kapareho na ya ampairapan hên mihay Egipcio. Hinawpan nay kapareho na, haka ha pamihigantsi na hên kapareho na, ay pinatsi nay hatoy Egipcio. 25 Êndat na no angkaintindihan lan kapareho na ya hiyay pinili ni Apo Namalyari hên mamibuhan kanla ha pangaipoh la. Noa, a la naintindihan. 26 Hên humonoy allo, ay nahêlêk nay loway kapareho na ya ampihuhubakan. Labay na dayi ya makiúmang hila, kabay wana, ‘Patêl, awta ampihuhubak kaw ya parehon Israelita?’ 27 Noa, intolak hi apo Moises hên hatoy namahakit ha kapareho na, ta wana, ‘Yarin main kan tungkulan hên mamaala haka manlingon kannaên! 28 Labay mo kon patsên hên nanad ha pamatsi mo naapon kanan Egipcio!’ 29 Hên pamakagilam ni apo Moises hên habi na, ay nuwayu yan nagtago hên nanugêl ha logal ya ambaêgên Madian. Bayro yan nakapag-ahawa haka nakapag-anak hên loway lalaki. 30 “Pangalabah hên apatapo ya taon, ay nagpahlêk kan apo Moises ya mihay anghel ni Apo Namalyari ha dani hên Tawgtug Sinai ha kabalah-balahan, ha mihay naaypa ya poon kayo ya andungkêt. 31 Nag-êpapah hi apo Moises ha nahêlêk na. Kaban ampaidani ya ta puliahên na ya, ay nagilam nay habi hên Panginoon, ya wana, 32 ‘Hiko hi Apo Namalyari ya ansimbaên lan ninuno mo, ya hilan Abraham, Isaac haka Jacob.’ Namêgpêg hi apo Moises gawan limo na, haka malimo yan manlêk. 33 Hinabi nay na êt hên Panginoon kana, ya wana, ‘Alihên moy panlatop hên bitsih mo ta luta ko ya habaytsi. 34 Angkahêlêk ko ya hadyay pamairap kanlan pinili ko, ya atsi bayro ha Egipto. Angkagilaman koy pamakiingalo la kangko. Kabay atsi ko bayri hên ibuhan hila. Mako ka di, ta paorongên kata ha Egipto.’ ” Habayto ya hinabi ni Apo Namalyari. 35 Inhundo ni Esteban ya pamaghabi na, ya wana, “Hi apo Moises ay a tinanggap hên kapareho na hên hinabi la, ya wanla kana, ‘Yarin main kan tungkulan hên mamaala haka manlingon kaso naên!’ Yan hiya êt ya in-utoh ni Apo Namalyari hên mamaala haka mamibuhan kanla ha hawop hên anghel, ya nagpahlêk kana ha naaypa ya poon kayoy andungkêt. 36 Hiya êt ya namaala kanlan kapareho na, ha pag-alíh la ha Egipto ha pamanyag hên kal-atan ya kapapaêpapah bayro ha Egipto, ha Dagat ya nag langan Naorit haka ha apatapo ya taon la ha kabalah-balahan. 37 Hiya êt hi apo Moises ya nag-habi ha kapareho na, ya wana, ‘Hi Apo Namalyari ya mamili hên mihay kapareho tamon Israelita hên mag-in propeta na, hên nanad kangko.’ 38 Hiya êt, hi apo Moises, ya kalamo hên ninuno tamo hên nagtsipon hila ha kabalah-balahan, ya kinahabi hên anghel ha Tawgtug Sinai, ha kabalah-balahan, hên indin kana ya habi ni Apo Namalyari ya ampam-in biyay ya in-intsilga na kantamon kaapo-apoan na. 39 “Noa, a la ya hinonol hên ninuno tamo. A la ya tinanggap, ta labay lay na êt hên mag-orong ha Egipto. 40 Hên nabuyotan hi apo Moises bayro ha Tawgtug Sinai, ay kinahabi la ya kaka na, hi Aaron, ya panyag na hilan diyos-diyosan ya mamaala kanla gawan a la muwang no hinoy nalyari kan apo Moises ya nantan kanla hên ubat ha Egipto. 41 Kabay nanyag hilan rebulto hên alwan pêtêg ya diyos ya kalupan biseron baka. Pangayari ay nipamatsi hilan ayop ta in-arap la bayro ha rebulto. Nagkaluto hila haka nagpakahigla hila bayro hên nagsimba ha arapan hên habaytoy rebulto ya bat lan dinyag. 42 Gawan bayro, ay tinalibatokan hila ni Apo Namalyari haka na hila pinaulayan hên magsimba ha allo, buwan haka bêtêwên. Bayron natupad ya impahulat ni Apo Namalyari ha mihay mámipamwang hên an-ipaihip kana ni Apo Namalyari, ya wanan hulat, ‘Hikaw ya Israelita, alwan hiko ya pinamatsi yo hên ayop ha apatapo ya taon hên atsi kaw ha kabalah-balahan! 43 Ya ampigêgêtan yo ay tolda nan alwan pêtêg hên diyos ya nag langan Moloc, haka ya bêbêtêwênan nan diyos-diyosan Renfan. Yabay ya indukit yo ha kayo haka ansimbaên yo. Kabay paalihên kataw di ta ipalako kataw ha kapatsi yo ha marayo pon ha balayan Babilonia.’ ” 44 Inhundo ni Esteban ya pamaghabi na, ya wana, “Kala-kalamo lan ninuno tamo ha kabalah-balahan ya Toldan Tsipan ni Apo Namalyari, ya pagsimbaan la kana. Habaytoy palatandaan kanlan ninuno tamo ya a na hila paulayan. Ha panyag lan habaytoy Toldan Tsipan, ay tinoto lay impahlêk ni Apo Namalyari kan apo Moises. 45 Hên natsi hi apo Moises, ta hi apo Josue ya namaala kanlan ninuno tamo, ay gintan lay Toldan Tsipan ni Apo Namalyari di ha Canaan, hên nanugêl hila di, hên panga-ubat lan impaalíh ni Apo Namalyari ya manan ampipaidi bayri. Atsi ya pon di ya habaytoy Toldan Tsipan ni Apo Namalyari, ya pagsimbaan la kana, hên panaon ni Arin David. 46 Hi Arin David ay iningalwan ni Apo Namalyari haka kinotang na kan Apo Namalyari no malyari yan mangipairêng hên paidyanan na, ya mapagsimbaan kana, hên ninuno tamon kaapo-apoan ni apo Jacob. 47 Yan ya anak ni Arin David, hi Arin Solomon ya nakapipairêng hên habayto. 48 “Noa, hi Apo Namalyari, ya ayn kapantag, ay a ya ampaidi ha bali ya dyag hên tawo, ta êmên di ya hinulat ni Propeta Isaias, ya wanan hulat, 49 ‘Wanan Panginoon, “Ampamaala ko ha langit haka ha luta. Kabay panyag yo ko man hên bali, ay a ya maipareho ha ampaidyanan ko, 50 gawan ha hiko ya nanyag hên kaganawan.” ’ ” 51 Inhundo ni Esteban ya pamaghabi na, ya wana, “Kakakdêyan ulo yo! Angga amêhên ay nanad kaw kanlan a ampanonol kan Apo Namalyari, ta a yo labay gilamên ya habi na. Nanad kaw hên ninuno yo, ya a hinumonol ha kalabayan hên Espiritu ni Apo Namalyari. 52 Hilay mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, ay naubuh hên pinairapan lan ninuno yo! Pinatsi lay in-utoh na ya namipapêt ha pamanlumatêng di hên Mesias, ya Cristo, ya impulong yo bayo impapatsi yo. 53 Hikaw pon êt ya nananggap hên Kautuhan ni Apo Namalyari ya indin lan anghel kanlan ninuno tamo, bayo a yo ya hinonol.” 54 Pamakagilam lan ampamaala ha hinabi ni Esteban, ay hadyay tulaw la. 55 Noa, atsi kan Esteban ya kapangyarihan nan Espiritu ni Apo Namalyari. Naningla ya ha langit haka nahêlêk nay kapahilêw ya kahampatan ni Apo Namalyari ya ayn kapantag. Nahêlêk na êt hi Apo Jesus ya nakairêng ha dapit panabtab ni Apo Namalyari. 56 Kabay wana, “Awkêh! Hêlkên yo! Nakaloat ya langit haka nakairêng ya ha dapit panabtab ni Apo Namalyari ya Taga-Langit, ya In-anak Tawo!” 57 Tinagpênan lay têkk la ta êndat la no andêmêhên na hi Apo Namalyari. Nipan-angaw hila gawan huluk la, haka piniaagnan la yan dinawhong hi Esteban. 58 Pinigogoluyan la yan paawah ha balayan Jerusalem ta pinagbabato la ya. Hilay tistigos ya naghabin kalaraman ya halanghang kan Esteban, ay namibalag hên takop lay pangkêbêl ha bitsih hên mihay lalaki ya nag langan Saulo. 59 Kaban ampibabatoan la ya, ay ampanalangin ya, hi Esteban, ya wana, “Panginoon Jesus, ipaulay kina kamo ya kaêlwa ko.” 60 Nandoko ya bayo ya nan-angaw hên hadyay hêkaw, ya wana, “Panginoon, patawarên mo hila di ha dinyag la kangko.” Natsi yay na bayto. 1 Hinumigla hi Saulo ha pamatsi la kan Esteban. Paubat ha allon habayton pinatsi hi Esteban, ay pinairapan hilay patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon ha Jerusalem. Kabay nanga-pitatayak hila ha probinsyan Judea haka ha probinsyan Samaria. Hilay labinloway apostol tana ya nabalag ha Jerusalem. 2 Ya bangkay ni Esteban etaman, ay in-ilbêng hên kayêngênan lan mangangêd, ya mapanhumonol ha Kautuhan ni Apo Namalyari. 3 Noa, hi Saulo ay ampakikwanan na hilan pairapan haka ubuhên na hila dayi hên patsên hilay patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon, ta anhowên-howênên na hila ha binali-bali, ta hinoman ya mahêlêk na kanlan anhumonol kan Apo Jesus, mag-in lalaki o babayi, ay andakpên na hilan angguluyên hên gêtan ha hukulan. 4 Hilay ampaniwala kan Apo Jesus etaman, ay nanga-pitatayak, haka ay idi hila man hên milatêng, ay an-ipamwang lay Mangêd ya Habi tungkol kan Apo Jesu-Cristo. 5 Hi apostol Felipe ay nilumohan ha mihay mahlay ya balayan ya angkasakopan hên Samaria ta impamwang na kanlan atsi bayro ya tungkol kanan Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala. 6 Hên nagilam la ya panoro ni apostol Felipe, haka angkahêlêk lay kapapaêpapah ya andaygên na, ay ginilam lan mangêd ya an-itoro na. 7 Mal-at ya nangarawak ya a angkahêlêk ya hinumapat ha kaatag, ya nipan-angaw hên inumalih hila hên ampaalihên na hila ni apostol Felipe. Kal-atan ya a maigalaw ya lawini, haka kal-atan ya pilay, ya nangaba-tsikwad ya bitsih, ay ampakabitay na. 8 Kabay hadyay higla lan ampaidi bayro ha balayan hên Samaria. 9 Noa, main mihay lalaki ya nag langan Simon, ya ampaidi bayro, ya ampaghalumangka paubat hên hato pon. Kabay hilay taga-Samaria ay ampag-êpapah kana. An-ipaglambung na ya hiyay mihay makhaw ya ampamaala. 10 Anggilamên la yan kaganawan taga-Samaria, hilay mangabandi haka hilay mangairap. Ya panabêt la kan Simon, ay hiyay Kapangyarihan hên mihay diyos, ya ambaêgên lan Makhaw. 11 Ampaniwal-an la ya gawan nabuyot yay nan ampaghalumangka haka nabuyot hilay nan ampag-êpapah ha andaygên na. 12 Noa, hên naniwala hila ha impamwang kanla ni apostol Felipe ya tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari, haka ya Mangêd ya Habi tungkol kan Apo Jesu-Cristo, ya Mesias, ay nagpabawtismo hilay lalaki haka babayi ha langan ni Apo Jesu-Cristo. 13 Hi Simon ay naniwala etaman, haka panga-ubat na hên binawtismoan, ay nakilako ya kan apostol Felipe haka ampag-êpapah ya ha kapapaêpapah ya andaygên ni apostol Felipe. 14 Hên nagilam lan apostol ha Jerusalem, ya ampaniwala hilay nay taga-Samaria ha habi ni Apo Namalyari ya intoro ni apostol Felipe, ay in-utoh la hi apostol Pedro haka hi apostol Juan bayro. 15 Paglatêng lan apostol Pedro ay impanalangin la hila bayro ya naniwala kan Apo Jesus ta êmên humapat kanla ya Espiritu ni Apo Namalyari. 16 Dinyag lay habayto gawan ya Espiritu ni Apo Namalyari ay a pon hinumapat kanlan taga-Samaria, ta binawtismoan hilan bat ha langan ni Panginoon Jesus. 17 Impalunto lan apostol Pedro ya gamêt la kanlan nipaniwala kan Apo Jesus, biha hinumapat kanla ya Espiritu ni Apo Namalyari. 18 Hên nahêlêk ni Simon ya kapapaêpapah ya dyag hên Espiritu ni Apo Namalyari ya hinumapat ha pinayluntoan lan gamêt lan apostol, ay in-amlog na kanlan apostol ya pera, 19 ya wana, “Dyanan yo ko etaman hên kapangyarihan, ta êmên hinoman ya paluntoan kon gamêt ay mahapatan hên Espiritu ni Apo Namalyari.” 20 Noa, hinabi kana ni apostol Pedro, ya wana, “Hika haka ya pera mo ay mipalako ha impiyerno gawan êndat mon mahaliw moy an-idigalo ni Apo Namalyari. 21 A na ka dinyanan tungkulan ni Apo Namalyari hên kilamo ha panoro naên gawan alwan usto ya nakêm mo ha arapan na. 22 Paghêhêan haka talibatokan minay pamanyag karawakan, haka ka makiingalon manalangin ha Panginoon ya dayi ay patawarên ka ha karawakan ya an-ihipên mo. 23 Ta angkahêlêk ko ya gawan hadyay kahêm mo ay anhumahakit ya nakêm mo, haka a ka makaalíh ha pangaipoh mo ha pamanyag kasalanan.” 24 Hinabi ni Simon kanlan apostol Pedro, ya wana, “Ampakihabi ko awud kamoyu ya ihalangin yo ko ha Panginoon, ta êmên ko a maranasan ya hatoy hinabi yo kangko!” 25 Pangayari lan nanoro hên Mangangêd ya Habi ya nagilam la kan Panginoon Jesus, haka namaptêg ha nahêlêk la hên hiyay kalamo la, ay nag-orong hila ha Jerusalem hi apostol Pedro haka hi apostol Juan. Ha pag-orong la ay an-ipamwang lay Mangêd ya Habi tungkol kan Apo Jesu-Cristo ha kal-atan baryo ha probinsyan Samaria. 26 Hi Felipe etaman, ay main mihay anghel hên Panginoon ya naghabi kana, ya wana, “Tampol kan magtagloh ha dapit timog ha dann ha kabalah-balahan ya angkaubat ha Jerusalem ha palako ha balayan Gaza.” 27 Tampol yan nammita hi Felipe. Kaban atsi ya ha dann, ay nahêlêk nay mihay pinagtsiwal-an hên poon lan bansan Etiopia, ya reyna o Candace. Habaytoy pinagtsiwal-an, ay ampamaala ha kaganawan pibandian nan habaytoy reyna. Angkaubat ya ha Jerusalem ta nagsimba ya kan Apo Namalyari. 28 Pauli yay na hên habayto hên nakahakay ha kalesa. Ambahaên nay habi ni Apo Namalyari ya inhulat ni Propeta Isaias, ya mihay mámipamwang hên an-ipaihip kana ni Apo Namalyari. 29 Hinabi nan Espiritu ni Apo Namalyari kan apostol Felipe, ya wana, “Pakarani ka ha anhakyan nan habain haka makipantag ka kana.” 30 Nuwayun nagpakarani hi apostol Felipe haka ya nanggilam hên inhulat ni Propeta Isaias, ya ambahaên hên hatoy pinagtsiwal-an. Kinotang na ya, “Angkaintindihan moy habain ya ambahaên mo?” 31 Wanan pinatsiwal-an, “Ay-êmên kon maintindihan ya habaytsi no ayn mamipamulah kangko?” Hinagyat na hi apostol Felipe hên mikno ha dani na. 32 Habaytoy Kahulatan ya ambahaên na ay impahulat ni Apo Namalyari kanan mihay mámipamwang na ya hi Propeta Isaias. Êmên ya di: “Hiyay nanad tupa ya anggêtan ha paypatsan, nanad ya êt hên biseron tupa ya ayn labak kaban an-orogan. Pinaulayan na hila. 33 Hiyay minusmus haka impakarêng-êy. Intad la yan ayn karapatan. Ayn yan kaapo-apoan, ta pinaipêk lay biyay na di ha luta.” 34 Hinabi nan pinatsiwal-an kan apostol Felipe, ya wana, “Ipalinaw mo raw kangko no hinoy an-ungkatên nan mámipamwang ni Apo Namalyari, ha binasa ko, ya sarili na, o kaatag?” 35 Impalinaw ni apostol Felipe, ya tungkol kan Apo Jesus ya habayto. Ya hiyay Mámiligtas ya an-êngganan la, ya nilumatêng. Biha impalinaw na êt kana ya kaatag pon ya tungkol ha Mangêd ya Habi. 36 Ha pamammita la ay nilatêng hila ha mihay logal ya nag lanêm. Kabay wanan pinatsiwal-an, “Main lanêm di. Malyari mikinan bawtismoan?” 37 (Hinabi kana ni apostol Felipe, ya wana, “Malyari, no ampaniwala kan boon nakêm.” Naghabi ya etaman, “Ampaniwala ko ya hi Apo Jesu-Cristo ay anak ni Apo Namalyari.”) 38 Pinatêgên nan pinatsiwal-an ya kalesa, ta nunaoy hila hên nilumohan ha lanêm, ta binawtismoan na ya ni apostol Felipe. 39 Pag-alíh la ha lanêm, ay kingwa hi apostol Felipe hên Espiritu ni Apo Namalyari. Paubat hên habayto ay a yay na nahêlêk hên hatoy pinatsiwal-an. Êmbayro man, ay inhundoy nay pamammita na hên hadyay higla. 40 Hi apostol Felipe etaman, ay namwangan na ya hiyay gintan hên Espiritu ni Apo Namalyari ha balayan Azoto. Paubat bayro ay impamwang nay Mangêd ya Habi tungkol kan Apo Jesu-Cristo ha balang balayan ya angkadanan na, angga ha niabot ya ha balayan Cesarea. 1 Kanan habayto, ay pan-ihundo ni Saulo ya pamalimo haka pamatsi na kanlan ampaniwala ha Panginoon. Dinumani ya ha pinakapoon pari, 2 ta nakikwa yan kahulatan ya main yan tungkulan hên humwên ha hinoman ya sinagoga ha balayan Damasco, ta êmên na hila dakpên hên gapohên, hên gêtan ha Jerusalem ya hilay ampaniwala ha toro ni Panginoon Jesu-Cristo, mag-in lalaki o babayi. 3 Ha pammita na, hên narani yay na ha Damasco, ay namakonkaynaman, ay main kapahilêw ya ubat ha langit ya nakapalibot kana. 4 Nihubhub ya ha luta, biha main yan nagilam ya naghabi kana, ya wana, “Saulo, Saulo! Awta ampairapan mo ko?” 5 Kabay nangotang etaman hi Saulo, “Hino ka, Panginoon?” “Hiko hi Jesus, ya ampairapan mo.” wanan habi. 6 “Mirêng ka haka pakha ka ha balayan Damasco, ta habiên la kamo bayro ya dapat mon daygên.” 7 Nakatsigag hilay kalamo ni Saulo. Nagilam lay habi noa, ayn hilan mahêlêk. 8 Nirêng hi Saulo, haka immukat nay mata na, noa, a yay nan makahêlêk. Kabay inakay la ya tana hên palako ha Damasco. 9 Tatloy allo yan a ampakahêlêk. A ya êt nangan haka ninêm. 10 Bayro ha Damasco ay main mihay ampaniwala kan Apo Jesus ya nag langan Ananias. Kinahabi yan Panginoon ha pahalumata, ya wana, “Ananias!” Kabay naghabi hi Ananias, ya wana, “Hino awud ya habayto Panginoon?” 11 Wanan Panginoon kan Ananias, “Magtagloh ka ha bali ni Judas, bayro ha dann ya ambaêgên lan Matoynung, ta ikotang mo ya mihay lalaki ya taga-Tarso. Ya langan na ay Saulo, hiyay ampanalangin amêhên. 12 Ha mihay pahalumata, ay nahêlêk na ka hên anhumwên ha ampaidyanan na bayo impalunto moy gamêt mo kana ta êmên ya makahêlêk.” 13 Noa, hinabi ni Ananias, ya wana, “Panginoon, mal-at ya namihumbung kangko hên tungkol kanan habain, haka tungkol ha pamarusa na kanlan ampaniwala kamo ha Jerusalem. 14 Haka atsi ya di ha Damasco hên main tungkulan ya naubat kanlan ampamaala kanlan pari hên dakpên na hilay ampagsimba kamo.” Habaytoy hinabi ni Ananias. 15 Noa, wanan Panginoon kana, “Êmbayro man, ay lakwên mo ya, ta hiya ya pinili ko hên mamipamwang hên tungkol kangko, kanlan alwan Israelita haka kanlan poon la, haka kamoyun Israelita. 16 Hikoy mamipamwang kana hên kal-atan ya kairapan ya dapat nan têêhên ta êmên maipamwang ya tungkol kangko.” 17 Kabay nammita yay na hi Ananias ta hinumwên ya ha andyanan ni Saulo. Impalunto nay gamêt na kana ta wana kan Saulo, “Patêl, in-utoh na ko ni Panginoon Jesus, ya nagpahlêk kamo ha dann hên palako ka bayri. In-utoh na ko bayri ta êmên ka makahêlêk oman, haka ka mahapatan hên Epiritu ni Apo Namalyari hên main kapangyarihan.” 18 Namakonkaynaman ay main natata ya nanad hikhik hên kênan lanêm ya naubat ha mata ni Saulo, haka yay na nakahêlêk. Nirêng yay na, ta tampol yay nan nagpabawtismo. 19 Pangayari, ay nangan yay na haka nag-orong ya hêkaw na. Nanugêl ya bayro ha Damasco hi Saulo hên ungnoy allo kanlan ampaniwala kan Apo Jesus. 20 Tampol nan impamwang ha mal-at ya sinagoga, ya hi Apo Jesus, ay Anak ni Apo Namalyari. 21 Ampag-êpapah hilay kal-atan ya ampakagilam hên panoro na. Hinabi la, “Hiyay namairap kanlan nipaniwala kan Apo Jesus ha Jerusalem. Haka atsi ya di ha Damasco hên main tungkulan ya naubat kanlan ampamaala kanlan pari ha Jerusalem hên gapohên na hilay ampagsimba kan Apo Jesus hên gêtan hila ha arapan la ha Jerusalem.” 22 Noa, lalon hinumkaw ya nakêm ni Saulo haka hiyay nag-in magaling ha pamaptêg na hên tungkol kan Apo Jesus, ya hiyay Cristo, ya impangakon Mámiligtas, ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala, ya an-êngganan la. Kabay hilay Israelita bayro ha Damasco, ya anhumalanghang kan Saulo, ay ayn mahabi kana. 23 Hên nakalabah ya ungnoy allo, ay pinulong la yan poon lan Israelita. 24 Allo-yabi, ay nakal-an hilan manambang kana ha paawah ha balayan, ta labay la yan patsên. Noa, namwangan ni Saulo ya habayto. 25 Kabay mihay yabi ay pinaikno la hi Saulo ha mahlay ya lubon hên hilay nahagyat nan maniwala kan Apo Jesus, ta in-antotoh la ya ha paka hên matag-ay ya bakod hên Damasco, ta êmên ya makatakah ha namulong kana. 26 Paglatêng ni Saulo ha Jerusalem, ay labay na dayi hên makilamo kanlan ampaniwala kan Apo Jesus. Noa, nalimwan hila kana, ta a hila maniwala ya ampaniwala yay na etaman kan Apo Jesus, hi Saulo. 27 Noa, nilamoan na ya ni Bernabe kanlan apostol. Ta impamulah na kanla no ay-êmên nan nahêlêk ni Saulo ya Panginoon, hên atsi ya ha dann. Hinabi na êt ni Bernabe kanla ya kakhawan nakêm ni Saulo hên namipamwang hên tungkol kan Apo Jesus ha Damasco. 28 Paubat hên habayto, ay kala-kalamo la yay na hi Saulo hên ampanoro ha Jerusalem. Kakhawan nakêm na hên ampanoro hên tungkol kan Panginoon Jesus. 29 Main êt bayro hên Israelita ya ampaghabin Griego. Hi Saulo ay nakihabi kanla, haka nakihubakan ya kanla, kabay labay la yan patsên. 30 Hên namwangan lan ampaniwala kan Apo Jesus ya labay la yan patsên, ay in-atêl la ya hi Saulo ha balayan Cesarea, haka la ya pinabita ha balayan hên Tarso. 31 Gawan êmbayroy nalyari, ay tinunggên pon ya gulo ha boon probinsyan Judea, probinsyan Galilea, haka ha probinsyan Samaria, kabay main pon kapatêkbêkan hilay patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon. Angkapahanan hila, haka antumaniêh ya paniwala la gawan ha hawop hên Espiritu ni Apo Namalyari, haka gawan ha ampamiyay hila hên main galang ha Panginoon. 32 Hi apostol Pedro etaman, ha pamanlumagay na hên maniraw kanlan ampaniwala kan Panginoon Jesu-Cristo, ay hiniraw na hilay ampaniwala ha balayan Lida. 33 Bayro nan nahêlêk ya mihay lalaki ya nag langan Eneas, ya nakakatuloy hên waloy taon gawan nalumpo ya. 34 Wani apostol Pedro kana, “Eneas, inalíh ni Panginoon Jesu-Cristo ya hakit mo. Mirêng ka ta ikumpini minay angkatuluyan mo.” Tampol yan nirêng etaman. 35 Kaganawan lan atsi bayro ha balayan Lida haka hilay taga patal Saron, ay nakahêlêk kan Eneas ya ampakabitay na, kabay naniwala hila ha Panginoon. 36 Ha balayan Jope ay main mihay babayi ya hi Tabita ya ampaniwala kan Apo Jesus. Ya langan na ha habin Griego ay Dorcas, ya labay habiên oyha. An-iubuh nay panaon na ha pamanyag hên kangêran, ta anhawpan nay mangairap. 37 Kanan habayto ay nagkahakit ya haka natsi. Pinunahan lay bangkay na ta in-unik lay na ha mihay kuwarto ha tag-ay. 38 Napidani ya balayan Jope haka ya balayan Lida, kabay hên nabalit-an lan ampaniwala kan Apo Jesus ha Jope, ya atsi ya ha Lida hi apostol Pedro, ay namiutoh hilan loway lalaki ya makihabi ya tampol yan maniraw ha Jope. 39 Nakilako ya etaman kanla. Panlumatêng la bayro ay gintan la ya ha kuwarto ya nag bangkay. Hilay babayi ya bawo, ay naubuh hên ampanangih gawan natsi ya hi Dorcas, ay napaidani kan apostol Pedro ta impakit la kana ya takop la, ya tinayi na hên haton angkabiyay ya pon. 40 In-ubuh na hilan pinaawah ni apostol Pedro ta nandoko yan nanalangin. Pangayari ay inarap nay bangkay ni Tabita, ta wana, “Tabita, mimata ka!” Tampol nan immukat ya mata na ni Tabita. Hên nahêlêk na hi apostol Pedro, ay nikno yay na. 41 Tinalan ni apostol Pedro ya gamêt na, ta hinawpan na yan mirêng. Bayo binaêg na hilay ampaniwala kan Apo Jesus, kalamo hilay bawo ta in-arap na ya kanla hi Dorcas, ya biniyay oman. 42 Habaytsi ya nalyari ay namwangan ha boon Jope, kabay mal-at ya naniwala ha Panginoon. 43 Hi apostol Pedro ay nabuyot hên nanugêl ha Jope ha bali ni Simon, ya máy-il-an hên balat ayop ta daygên hên hino-hino kay na hên ya dyag. 1 Ha balayan Cesarea ay main lalaki ya nag langan Cornelio. Hiya ay kapitan hên hundaloh ya taga-Roma. Ya baêg kanlan pangkat na, ay hundalon Italia. 2 Maka-Diyos hi Cornelio. Hiya haka hilay kaganawan kalamo na ha bali na ay ampagsimba kan Apo Namalyari. Panay yan ampanalangin, haka ampanawop kanlan Israelita ya mangairap. 3 Mihay maapon hên mag-aalas tres, ay nakahalumata yan mihay anghel ni Apo Namalyari ya hinumwên ha bali na, ya wana, “Cornelio!” 4 Hadyay limo nan ampamakapopoh hên naghabi, ya wana, “Hino ya habayto, Panginoon?” Wanan anghel, “Ginilam ni Apo Namalyari ya panalangin mo kana, haka nahêlêk nay pamanawop mo ha mangairap. 5 Mamiutoh ka amêhên hên ungnoy lalaki ha balayan Jope, ta alapên la ya mihay lalaki ya nag langan Simon Pedro. 6 Atsi ya bayro ha bali ni Simon, ya mihay máy-il-an hên balat ayop, ta daygên hên hino-hino kay na hên ya dyag. Ya bali na ay atsi ha laylay hên dagat.” 7 Pamakaalíh hên anghel, ay binaêg ni Cornelio ya lowa kanlan ampaghuyo kana, haka mihay hundaloh na ya kapareho nan maka-Diyos. 8 Impamwang na kanla ya nalyari, bayo in-utoh na hila ha balayan Jope. 9 Hên humonoy allo, hên mag-uugtoy na, ay atsi hilay na ha dann ya pahowên ha Jope. Hi apostol Pedro etaman, ay nunik ha napatal ya bubungan bali ta manalangin. 10 Kaban ampanluto hilay kalamo na, ay matsi yay nan lonoh, haka nakahalumata ya. 11 Nahêlêk nay langit ya nagloat, biha main yan nahêlêk ya nanad mahlay ya uwêh ya an-i-antotoh ha luta ya nakabitsin ha apat ya duyo. 12 Atsi bayro ya hinon bawal lan kênaên hên hilay Israelita. Main hino-hino kay na hên ya mahlay ya ayop, boy ya nanad ha utan, haka ya kaatag ya manok lalê ya imbawal kanla. 13 Nagilam nay habi ya wana, “Mirêng ka, Pedro. Mamatsi kan kênaên mo!” 14 Noa, wani apostol Pedro, ya wana, “Panginoon, a ko madyag ya habain. A ko êt nangan hên imbawal kannaên Israelita.” 15 Nagilam nay na êt oman ya naghabi kana, ya wana, “Alwa minan itad hên bawal, ya maêkan, ya a nay nan an-ibawal ni Apo Namalyari.” 16 Katatlon nagilam haka nahêlêk ni apostol Pedro ya habayto. Pangayari, ay nagtag-ay ha langit ya habaytoy nanad uwêh ya nakaantotoh. 17 Hên ampapakaihipên ni apostol Pedro ya nahalumata na, ay lumatêng hilay in-utoh ni Cornelio ta namwangan lay nay bali ni Simon, ya máy-il-an hên balat ayop. 18 Namaêg hila, ya wanla, “Main ampanugêl di ya nag langan Simon Pedro?” 19 Ampapakaihipên na pon ni apostol Pedro ya labay habiên hên nahalumata na hên hinabi kana hên Espiritu ni Apo Namalyari, ya wana, “Main tatloy lalaki di ya ampanapol kamo. 20 Kabay magtaoy kay na ta paan kan mag-alangan hên kilako kanla ta hiko ya namiutoh kanla.” 21 Kabay nagtaoy hi Pedro ta hinabi na kanlan ampanapol kana, ya wana, “Hiko ya antapolên yo. Hinoy maihawop ko kamoyu?” 22 “In-utoh kay di ni Kapitan Cornelio. Hiyay ampagsimba boy mahonol kan Apo Namalyari, haka hiyay anggalangên lan Israelita. Kinahabi yan mihay anghel ni Apo Namalyari ya ipaalap na ka, ta êmên na magilaman ya pamipamwang mo.” 23 Pinahowên na hila ni Pedro ha lalên bali. Hinagyat na hila hên matuloy bayro hên yabin habayto. Hên humonoy allo, ay nakilako yay na kanla. Nakilako hila etaman kanla ya ungnoy ampaniwala kan Apo Jesus ya taga-Jope. 24 Hên humonoy allo, ay nilumatêng hilan Pedro ha balayan Cesarea. Ampangênggan ana hi Cornelio, hilay kamag-anak ni Cornelio, haka hilay mantêg kabalay ni Cornelio, ya hinagyat na. 25 Hên anhumwên dayi hi apostol Pedro ay tinupa ya ni Cornelio, hên nanlokob ha arapan ni apostol Pedro ta simbaên na ya dayi. 26 Noa, hinabi ni apostol Pedro kana, ya wana, “Mirêng ka. Paan mo kon simbaên ta tawo kon bêngat.” 27 Hên an-ihundo lay pamihabi la hên pahowên ha bali, ay nahêlêk ni apostol Pedro ya kal-atan tawo ya naka-tsipon bayro. 28 Wana kanla, “Muwang yoy na ya bawal ha Kautuhan naên Israelita hên makilamo o maniraw ha alwan Israelita. Noa, impamwang na kangko ni Apo Namalyari ya hinoman ay paan kon itad hên narêmêk. 29 Kabay hên impalako yo ko, ay a ko nag-alangan hên nakilako. Haka labay kon mamwangan no awta impaalap yo ko.” 30 Kabay hinabi ni Cornelio, ya wana, “Main nanan apat ya allo, ha êmên di êt ya oras hên mag-aalas tres hên maapon, hên ampanalangin ako bayri ha bali ko, ay namakonkaynaman, ay main nirêng ha arapan ko ya mihay lalaki ya nakatakop hên ampakahilêw. 31 Hinabi na kangko, ya wana, ‘Cornelio! Ginilam ni Apo Namalyari ya panalangin mo kana, haka nahêlêk nay panawop mo kanlan mangairap. 32 Mamiutoh kan ungnoy lalaki ha balayan Jope ta alapên la ya mihay lalaki ya nag langan Simon Pedro. Atsi ya bayro ha bali ni Simon, ya mihay máy-il-an hên balat ayop ta daygên hên hino-hino kay na hên ya dyag. Ya bali na ay atsi ha laylay hên dagat.’ 33 Kabay tampol katan impaalap. Halamat etaman ta nakilako ka bayri. Naka-tsipon kay di ha hêlêk ni Apo Namalyari, ta êmên naên pakagilamên ya impahabi hên Panginoon kamo.” 34 Nanoro yay na hi apostol Pedro, ya wana, “Muwang kinan taganán pêtêg ya pamanlêk ni Apo Namalyari ha tawo ay pantag. 35 Anlugurên nay hinoman ya main limo kana haka ampanyag hên kalabayan na, kaapo-apoan man ni apo Israel o alwa. 36 Muwang yoy na ya Mangêd ya Habi, ya impamwang nay na kannaên Israelita ya tungkol ha pamakiúmang tamo kana gawan kan Apo Jesu-Cristo, ya Panginoon hên balang miha. 37 Muwang yo etaman ya nalyari ha boon probinsyan Judea, paubat ha probinsyan Galilea hên namipamwang hi Juan Bautista hên tungkol ha pamawtismo. 38 Muwang yo etaman ya tungkol kan Apo Jesus ya taga-Nazaret. Impahapat ni Apo Namalyari kana ya Espiritu na haka kapangyarihan na. Nammita ya ha ay-iri man ya logal, hên ampanyag hên panay kangêran. Gawan atsi kana hi Apo Namalyari ay ampaalihên na etaman hi Satanas, ya ampamairap kanlan kaatag. 39 “Hikay ya apostol ni Panginoon Jesu-Cristo, ay ampamaptêg ha kaganawan kapapaêpapah ya dinyag na, ha logal naên ha Jerusalem, haka ha kaatag êt ya balayan ha Israel. Êmbayro man, ay impapatsi la yan impako ha koros. 40 Noa, hên nalabah ya tatloy allo, ay biniyay yan oman ni Apo Namalyari, haka ya nagpahlêk kannaên. 41 Hikay ay nakaaêm na hên biniyay yan oman ni Apo Namalyari. A ya nagpahlêk ha kal-atan, noa, kannaên bat hên pinili ni Apo Namalyari hên mamaptêg ya nabiyay yan oman hi Apo Jesus. 42 Hikay ya in-utoh na hên maypamwang hên Mangangêd ya Habi tungkol kana, haka hên mamaptêg ya hiyay pinili ni Apo Namalyari hên manatol kanlan natsi haka kanlan angkabiyay, ha lumatêng ya allo. 43 Hiyay impamwang lan mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, hên haton lagi. Impapêt la, ya mapatawad ya kasalanan lan maniwala kana gawan ha kapangyarihan na.” 44 Kaban ampaghabi ya pon hi apostol Pedro, ay hinumapat ya Espiritu ni Apo Namalyari kanlan Cornelio ya ampanggilam hên toro na. 45 Nipag-êpapah hilay Israelita ya taga-Jope, ya ampaniwalay na kan Apo Jesus, ya kalamo ni apostol Pedro, no awta hinumapat ya Espiritu ni Apo Namalyari kanlan Cornelio, ya alwan Israelita. 46 Muwang lay habayto, ta nagilam la hilan Cornelio hên ampaghabi hên hino-hino kay na hên ya habi, ya a la muwang, ha pamagpuri la kan Apo Namalyari. Kabay hinabi ni apostol Pedro, ya wana, 47 “Hinumapat kanlay Espiritu ni Apo Namalyari hên nanad ha nalyari kannaên hên Israelita. Yarin a hila mabawtismoan agyan alwa hilan Israelita!” 48 Biha in-utoh ni apostol Pedro ya bawtismoan hilan Cornelio ha langan ni Panginoon Jesu-Cristo. Pangayari ay pinakihabi lan Cornelio kan apostol Pedro ya paidi ya pon bayro hên ungnoy allo. 1 Namwangan lan apostol haka hilay kaatag ya ampaniwala kan Panginoon Jesu-Cristo ha probinsyan Judea, ya hilay alwan Israelita, ay ampaniwalay na ha habi ni Apo Namalyari. 2 Hên nag-orong hi apostol Pedro ha Jerusalem, hinabyanan la yan kapareho nan Israelita. An-ipalêkpêk la ya dapat patuli hilay ampaniwala kan Panginoon Jesu-Cristo, no labay la hên madyanan hilan biyay ya ayn angga. 3 Hinabi la kan apostol Pedro, ya wanla, “Hinumwên ka ha bali lan alwan Israelita, haka nakiaêm ka êt kanla!” 4 Kabay impamwang na kanla ya nalyari paubat hên nakahalumata yan hatoy nanad uwêh kaban ampanalangin ya. 5 Wana kanla, “Hên atsi ko ha Jope hên ampanalangin, ay nakahalumata ko. Nakahêlêk akon nanad mahlay ya uwêh ya nakabitsin ha apat ya duyo ya an-i-antotoh ha dani ko, ya ubat ha langit. 6 Pinakapopoh ko yan mangêd ya habayto bayo nahêlêk ko bayro ya kaganawan ayop ya bawal tamon kênaên hên hikitamoy Israelita. Main bayro hên mahlay ya ayop haka ya nanad ha utan haka ya kaatag ya manok lalê ya bawal kantamo. 7 Nagilam koy habi, ya wana, ‘Mirêng ka, Pedro. Mamatsi kan kênaên mo!’ 8 Noa, wangko, ‘Panginoon, a ko madyag ya habain. A ko êt nangan hên bawal kannaên Israelita.’ 9 Nagilam kina êt oman ya habi ya ubat ha langit, ya wana, ‘Alwa minan itad hên bawal, ya maêkan ya a nay nan an-ibawal ni Apo Namalyari.’ 10 Katatlon oman nalyari ya habayto. Pangayari, ay ginuloy ya habaytoy nanad uwêh hên patag-ay ha langit. 11 “Kanan habayto, ay main nilumatêng ha bali ya andyanan ko, ya tatloy lalaki ya in-utoh ni Cornelio, ya mihay alwan Israelita, ya ampaidi ha Cesarea. 12 Hinabi nan Espiritu ni Apo Namalyari ya paan akon mampotog hên kilako kanla, agyan alwa hilan Israelita. Main etaman anêm ya patêl ha Panginoon ya taga-Jope, ya nakilamo kangkon palakon Cesarea, haka hikay ay hinumwên ha bali lan Cornelio. 13 Hinabi ni Cornelio kannaên ya nakahêlêk yan anghel ha bali na, ya wana kana, ‘Mamiutoh kan mangalap hên mihay lalaki ya nag langan Simon Pedro ha balayan Jope. 14 Habiên na kamoyu no ay-êmên mailigtas ha parusa ya ayn anggaan ya kaganawan ya atsi ha bali mo.’ 15 “Hên nag-umpisa kon naghabi kanla, ay hinumapat kanla ya Espiritu ni Apo Namalyari, hên nanad êt ha panhumapat na kantamo hên haton una. 16 Napanêmtêman ko bayto ya hinabi ni Panginoon Jesu-Cristo, ya wana, ‘Lanêm ya ginamit ni Juan hên namawtismo ya. Noa, hikaw ay bawtismoan ha Espiritu ni Apo Namalyari ya ipahapat na kamoyu.’ 17 No impahapat ni Apo Namalyari ya Espiritu na kanla, hên nanad ha impahapat na kantamo, hên babayo kitamo hên naniwala kan Panginoon Jesu-Cristo, ay ayn akon tungkulan hên manalanghang kan Apo Namalyari!” Habayto ya hinabi ni apostol Pedro. 18 Hên nagilam lay hinabi na, ay intêgên lay pamamintas la kana, ta nagpuri hilay na kan Apo Namalyari, ya wanla, “No êmbayro awud, ay dinyanan ni Apo Namalyari ya alwan Israelita, hên panaon, hên maghêhê ha kasalanan la, ta êmên hila madyanan hên biyay ya ayn angga hên kalamo na.” 19 Paubat hên haton pinatsi hi Esteban, ay hilay ampaniwala kan Panginoon Jesus ay nanga-pitatayak gawan ha hadyay pamairap kanla. Main nipalako ha probinsyan Fenicia, ha Chipre, haka ha balayan Antioquia. Ay-iri hila man hên nilatêng, ay impamwang lay Mangêd ya Habi tungkol kan Panginoon Jesus. Noa, intoro lan bat ya habayto, kanlan Israelita. 20 Noa, kalamo la hilay kaatag ya ampaniwala kan Panginoon Jesus, ya taga-Chipre haka ya taga-balayan Cirene, ya namipamwang hên Mangêd ya Habi tungkol kan Panginoon Jesus kanlan Griego hên nilumatêng hila ha Antioquia. 21 Atsi kanlan nanoro ya kapangyarihan hên Panginoon, kabay mal-at ya naniwala kana. 22 Namwangan lan patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon ha Jerusalem, ya angkalyari ha Antioquia. Kabay in-utoh la hi Bernabe hên maniraw ha Antioquia. 23 Hên nilatêng bayro hi Bernabe, ay nahêlêk nay iningalwan ni Apo Namalyari ya hilay taga-Antioquia. Hiyay bapan higla. Inaralan na hila ya ihundo lay paniwala la kan Panginoon Jesus hinoman ya malyari. 24 Gawan mangêd ya hi Bernabe, haka ampamiyay ya ha kapangyarihan hên Espiritu ni Apo Namalyari, haka makhaw ya paniwala na, ay mal-at êt ya naniwala ha Panginoon. 25 Pamakayari, ay nagtagloh hi Bernabe ha balayan Tarso, ta tapolên na hi Saulo. 26 Hên natapol na ya, ay pinagkalamo na ya ha Antioquia. Nanugêl hila bayro hên mihay taon hên kala-kalamo la hilay patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon. Nanoro hila ha kal-atan. Bayro ha balayan Antioquia, ay kauna-unaan hilan binaêg hên Cristiano, ya hilay ampaniwala kan Panginoon Jesus. 27 Kanan habayto, ay main ungnoy mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, ya nilumatêng ha balayan hên Antioquia ya naubat ha Jerusalem. 28 Ha kapangyarihan hên Espiritu ni Apo Namalyari ay nirêng ya miha kanla ya nag langan Agabo, ta impamwang nay magkamain hadyay lonoh ha boon luta. (Natupad ya hatsi hên haton ampamaala ya pon hi Emperador Claudio.) 29 Tinalagá lan ampaniwala kan Apo Jesus hên mamagtan hên agyu lan maihawop kanlan patêl ha Panginoon ya ampaidi ha probinsyan Judea. 30 Êmbayro ya dinyag la, haka la impagtan ya habayto kanlan Bernabe boy Saulo ta indin la etaman kanlan toa ya ampamaala ha patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon ha Jerusalem. 1 Kanan habayto, ay ampairapan ni Arin Herodes ya kaatag kanlan patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon. 2 Impapotoh nay ulo ni apostol Santiago ya kapotoh pohêl ni apostol Juan. 3 Hên nahêlêk ni Arin Herodes, ya hinumigla hilay Israelita ha pamamatsi kan apostol Santiago, ay impadakêp na etaman hi apostol Pedro. (Nalyari ya habayto hên Pistan Puto ya ayn Pampaalsa.) 4 Pamakadakêp la kan apostol Pedro, ay impahukul la ya, haka impabantay kanlan hundaloh hên apat ya pangkat, ya main mani apat ya hundaloh. Naihipan ni Arin Herodes, ya iarap na yan lingonên hi apostol Pedro kanlan kal-atan, pangayarin pista. 5 Kaban atsi ya ha hukulan hi apostol Pedro, ay an-ipaka-panalangin la ya, hên hilay patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon. 6 Hên yabin bayo na yan iarap dayi ni Arin Herodes, ha kal-atan, hi apostol Pedro, ay nabêlêw hi apostol Pedro hên nakataykala hên loway taykala, ha pibonakan hên loway hundaloh. Main êt hên hundaloh ya ampagbantay ha kabat hên hukulan. 7 Namakonkaynaman, ay main mihay anghel hên Panginoon ya namukaw kan apostol Pedro. Hinumawang ya andyanan lan apostol Pedro. Hinabi nan anghel kana, ya wana, “Parahên minan mimata!” Tambêng naokal ya taykala ya atsi ha gamêt ni apostol Pedro. 8 Bayo wanan anghel, “Ihulod minay takop mo, magtagkêh ka, haka ihulod minay apin bitsih mo, ta kilako ka kangko.” Kabay hinonol nay hinabi kana. 9 Nakihonol ya kanan anghel hên paawah ha hukulan, êndat ni apostol Pedro no alwan pêtêg ya angkalyari kana, ta êndat na no halumata nay habayto. 10 Nalibahan lay nay unan pangkat hên bantay haka ikalwan pangkat. Hên atsi hilay na ha kabat hên hukulan ya paawah ha balayan, ay nagloat yan sarili na ya habaytoy kabat. Hên nakaawah hilay na, ha pamagdann la ha mihay dann ay biglan napanat ya hatoy anghel. 11 Namwangan na bayto ni apostol Pedro, ya pêtêg awud ya nalyari kana, kabay wana, “Muwang kinan pêtêg ya in-utoh ni Apo Namalyari ya anghel na ta inligtas ako ha pamatsi na kangko ni Arin Herodes ya pan-êngganan lan kapareho kon Israelita ya malyari kangko.” 12 Hên mapakaihip nay na, ya nakabuhan yay na, ay nagtagloh ya ha bali ni Maria, ya indo ni apostol Juan Marcos. Mal-at ya naka-tsipon bayro hên ampanalangin. 13 Hên nilumatêng ya bayro, ay namaêg ya. Mihay ipoh ya dalaga ya nag langan Rode ya napaidani ha kabat. 14 Nabalayan nay baêg ni apostol Pedro, kabay ha hadyay higla na, ay naliwaan nan loatên ya kabat, ta tampol yan nuwayu hên impamwang ha kalamo na ya atsi ya ha kabat hi apostol Pedro. 15 “Angkamurit kay na lawêh!” wanla kana. Noa, impilit na ya atsi ya bayro hi apostol Pedro ha kabat. Gawan a hila naniwala ya nakabuhan hi apostol Pedro, ay wanla, “Kayno anghel ni Apo Namalyari ya habayto, ya ampangillag kana!” 16 Hi apostol Pedro etaman, ay pangakantsig ha kabat angga ha niloat lay na. Hên mahêlêk la yay na, ay nipag-êpapah hilay na. 17 Siningyalan na hila, ya paan hilan maglabak. Hên nakahowên yay na, ay impamwang na kanla no ay-êmên yan in-awah hên Panginoon ha hukulan. Hinabi na êt kanla ya ipamwang la ya habaytsi kan Santiago haka kanlan kaatag ya patêl ha Panginoon. Bayo nag-alíh ya bayro ta nammita ya ha kaatag ya logal. 18 Hên pangamaranon, ay hadyay gulo lan hundaloh ya ampagbantay ha hukulan ha pangapanat ni apostol Pedro. A la muwang no hinoy nalyari kana. 19 Impatapol ya ni Arin Herodes hi apostol Pedro. Hên a lay na matapol, ay impakotang na hilay bantay, bayo impapatsi na hila. Hên pangayarin habayto ha probinsyan Judea, ay nammita yay na hi Arin Herodes ha balayan Cesarea ta nanugêl ya bayro. 20 Gawan manay na ya huluk ni Arin Herodes ha taga-balayan Tiro haka ha taga-balayan Sidon, ay tinalagá lan habayto hên sabay-sabay hên makihabi kana hên makikahundoan hila kana. Nahagyat la hi Blasto ya ampamaala bayro ha bali ni Arin Herodes hên hawpan hilan makikatoynungan, gawan angkaubat ha angkasakopan ni Arin Herodes ya an-ikabiyay la. 21 Hên niabot ya allon pamiaarap la, ay naghulod hi Arin Herodes hên takop pan-ari, haka ya nikno ha iknoan nan mamaala ta naghabi yan nabuyot kanla. 22 Nipan-angaw hilay kal-atan, ya wanla, “Habaytsi ya ampaghabi ay mihay diyos, alwan tawo!” 23 Hên habayto êt ay dinyanan ya hên hakit hên mihay anghel hên Panginoon gawan tinanggap nay pamagsimba, ya hêpat bêngat kan Apo Namalyari. Hiya ay inowêl angga ha hiya ay natsi. 24 Hên habayto ay panlulum-at hilay ampanggilam hên habi ni apo Namalyari. 25 Hên nayari nay na ni Bernabe haka ni Saulo ya dyag la ha Jerusalem, ay gintan la hi Juan Marcos hên paorong ha Antioquia hên kalamo la. 1 Main kanlan patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon, ha balayan Antioquia ha probinsyan Siria, ya mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, haka main mámitoro kanlan ampaniwala kan Panginoon Jesus no hinoy dapat mag-in pamimiyay la. Ya langan la ay hi Bernabe, hi Simeon, ya ambaêgên lan Negro, hi Lucio ya taga-Cirene, hi Saulo, haka hi Manaen, ya kapatubo ni Gobernador Herodes Antipas ha probinsyan Galilea. 2 Mihay allo hên nagtêêh hila hên a nangan ta êmên la maiboo ya nakêm la ha pamagsimba la ha Panginoon, ay hinabi kanla hên Espiritu ni Apo Namalyari ya ipapawa la hi Bernabe haka hi Saulo kanlan kaatag ta main yan ipadyag kanla. 3 Kabay panga-ubat la hên nagtêêh hên a nangan, ta êmên a maabala ya panalangin la, ay impalunto lay nay gamêt la kan Bernabe haka kan Saulo ta inhalangin la hila bayo impabita hilay na. 4 Kabay nilumohan hi Bernabe haka hi Saulo ha balayan Seleucia gawan ha utoh nan Espiritu ni Apo Namalyari. Paubat bayro ay hinumakay hila ha barko hên palako ha polun Chipre. 5 Pamiabot la bayro ha balayan hên Salamina, ha polun Chipre, ay impamwang lay nay habi ni Apo Namalyari ha mal-at ya sinagoga ya pagsimbaan lan Israelita. Kalamo la hi Juan Marcos ya kahawop la. 6 Tinêbêh lay balayan hên habaytoy pulo angga ha nakalatêng hila ha balayan hên Pafos. Bayro lan natupa ya mihay naghalamangka ya nag langan Bar-Jesus. Hiyay mihay Israelita ya ampagbabaran hiyay mihay mámipamwang hên an-ipaihip kana ni Apo Namalyari. 7 Hi Bar-Jesus ay kalamo nan gobernador ha Chipre, ya hi Sergio Paulo, ya matalino. Impabaêg hilan Bernabe ni Gobernador Sergio Paulo ta labay nan manggilam habi ni Apo Namalyari. 8 Noa, hinalanghang hila ni Bar-Jesus ya naghalamangka, ya nag langan Elimas ha habin Griego, gawan a na labay hên maniwala kan Panginoon Jesus, ya hi Gobernador Sergio Paulo. 9 Ha kapangyarihan nan Espiritu ni Apo Namalyari ya atsi kan Saulo, ya ambaêgên etaman apostol Pablo, ay pinakahêlêk na, hi Elimas, 10 ya wana, “Elimas, anak ka ni Satanas! Kapatsi ka hên kaganawan maka-Diyos. Panay kalokwan haka karawakan ya andaygên mo. An-itumbalik moy kaptêgan ya ubat kan Apo Namalyari. 11 Amêhên parusaan na ka. Mabuwag ka haka a minan mahêlêk ya hawang hên allo hên angga ha allo ya intakda na.” Namakonkaynaman ay nagdiglêm ya hêlêk ni Elimas hên mabuwag ya, kabay ampakapakikwanan nan mangapkap hên mangakay kana. 12 Hên nahêlêk nan gobernador ya nalyari kan Elimas, ay naniwala ya kan Panginoon Jesus gawan nag-êpapah ya ha kapangyarihan hên intoro la, ya tungkol ha Panginoon. 13 Ha Pafos, hinumakay hilan apostol Pablo ha barko ya palako ha balayan Perga ha probinsyan Panfilia. Panlumatêng la bayro ay nilakwanan hila ni Juan Marcos ta nag-orong ya ha balayan Jerusalem. 14 Hilan apostol Pablo ay nagtagloh ha balayan Antioquia ya karani hên Pisidia. Ha allon pamagsimba lan Israelita, ay nakiikno hilan nakisimba ha mihay sinagoga. 15 Main namaha ha Kautuhan ni Apo Namalyari ya impahulat na kan apo Moises, haka ha inhulat lan kaatag ya mámipamwang hên an-ipaihip na kanla. Panga-ubat hên pamaha, ay hinagyat hilan apostol Pablo hên hilay ampamaala, hên manoro kanla no main hilan iaral kanla. 16 Kabay nirêng ya hi apostol Pablo ta siningyalan na hilay naka-tsipon ya manggilam hila, biha wana, “Kapareho kon Israelita, haka hikaw ya alwan Israelita ya main limo kan Apo Namalyari, ay manggilam kaw ha habiên ko. 17 Hi Apo Namalyari, ya ansimbaên tamon Israelita, ya namili hên ninuno tamo, bayo pinalakê na hila haton lagi hên ampaidi hila pon ha bansan Egipto, ya alwa lan bansa. Ha kapangyarihan na, ya ayn kapantag, ay imbuhan na hila ha pangaipoh la haka hinawpan na hilan mag-alíh ha Egipto. 18 Pinagtêêhan nay pamanalanghang la kana kaban hinayhay na hila ha kabalah-balahan hên apatapoy taon. 19 Hên nilumatêng hila ha Canaan, ay hinambut lay pitoy lahin katutubo bayro ha kapangyarihan na, ta indin nay habaytoy luta kanla, hên hilay ninuno tamon kaapo-apoan ni apo Israel. 20 Apat a gatoh boy limampoy taon (450) ya nakalabah paubat hên nilumatêng ya ninuno tamo ha Egipto angga ha nilumatêng ya kaapo-apoan la ha Canaan. Ha Canaan, ay dinyanan na hila ni Apo Namalyari hên honol-honol ya mánlingon kaso ya namaala kanla hên angga ha pamamaala ni Samuel ya mihay mámipamwang hên an-ipaihip kana ni Apo Namalyari. 21 Hên toa yay na hi Samuel, ay nakikwa hilan ari ya mamaala kanla, kabay namili hi Apo Namalyari hên mihay lalaki, ya kaapo-apoan ni Benjamin, ya hi Saulo, ya anak ni Cis, ya mag-in ari la. Hi Arin Saulo ay namaala hên apatapoy taon. 22 Hên inalíh ni Apo Namalyari hi Arin Saulo ha pamamaala na, ay hi David ya impahili na. Habaytsi ya pamaptêg ni Apo Namalyari hên tungkol kan David, ‘An-ikahigla ko hi David ya anak ni Jesse. Ubuhên nan daygên ya kalabayan ko.’ ” 23 Inhundo ni apostol Pablo ya pamipamwang na, ya wana, “Yabay ya hi Arin David ya ninuno ni Apo Jesus. Hi Apo Jesus etaman, ay hiyay Mámiligtas, ya impangako ni Apo Namalyari kanlan ninuno tamon Israelita. 24 Hên a ya pon mag-umpisa hi Apo Jesus ha dyag na, ay main lalaki ya nag langan Juan, ya in-utoh ni Apo Namalyari, ya namipamwang hên dapat maghêhê haka pabawtismo ya kaganawan kapareho tamon Israelita. 25 Hên marani nay nan mayari ni Juan ya impadyag kana ni Apo Namalyari, ay hinabi na kanlan kal-atan, ‘Êndat yo no hikoy Cristo ya lumatêng ya an-êngganan yo! Alwan hiko. Noa, marani yay nan lumatêng. Mangokal man hên hêêl apin bitsih na, ay ayn akon karapatan ta hiyay makapangyarihan kangko.’ ” 26 Inhundo ni apostol Pablo ya pamipamwang na, ya wana, “Kapareho kon kaapo-apoan ni apo Abraham, haka hikaw ya alwan Israelita ya main limo kan Apo Namalyari, kantamo impamwang no ay-êmên na kitamo iligtas ha parusa ya ayn anggaan. 27 Gawan a la naintindihan lan ampaidi ha Jerusalem haka hilay ampamaala kanla, ya hi Apo Jesus, ay habaytoy impangakon Mámiligtas, ya ambahaên la hên balang allon pamagsimba, ha Kahulatan lan mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, ay hila pon êt ya nanupad hên Kahulatan, hên hinabi la ya dapat yan patsên. 28 Agyan ayn hilan hêpat ya dahilan hên hiyay patsên, ay pinakipilitan la ya pon êt kan Gobernador Pilato ya hiyay ipapatsi. 29 Hên nadyag lay na ya habayto, haka naubuh hên natupad ya nakahulat ya tungkol kana, ay main namiaypan bangkay na ha koros ta in-ilbêng. 30 Noa, hiyay biniyay oman ni Apo Namalyari. 31 Mal-at ya allo yan nagpahlêk ha mana nan kalamo hên nilumagay ya hên paubat ha Galilea angga ha Jerusalem. Angga amêhên, ay hila ya ampamaptêg kanlan kapareho tamon Israelita ya hiyay nabiyay oman. 32 Kabay atsi kay di hên an-ipamwang kamoyu ya Mangêd ya Habi ya impangako ni Apo Namalyari ha ninuno tamo. 33 Habayto ay tinupad nay na kantamon kaapo-apoan ni apo Israel, hên biniyay nan oman hi Apo Jesus. Habaytoy nakahulat êt ha ikalwan Awit, ya wana, ‘Hika ya anak ko, haka amêhên impamwang ko ya hikoy Tatang mo.’ 34 Haka habaytsi ya hinabi ni Apo Namalyari ya tungkol ha pangabiyay oman ni Apo Jesus, ya a yay nan matsin oman, ‘Hiko ya mangingalo kamoyu, hên taganán tuparên ya impangako ko kan Arin David.’ 35 Hi Apo Jesus ya nanupad hên habaytoy impangako, ta habaytsi ya nakahulat ya hinabi ni Arin David kan Apo Namalyari, ya wana, ‘A mon paulayan hên gumata ha pay-ilbêngan ya lawini hên mapaypaniwal-an mo ya ayn kapantag ha kangêran.’ 36 Noa, hên natupad nay na ni Arin David ya impadyag kana ni Apo Namalyari, ay natsi ya, haka in-ilbêng ya hên kalamo hên ninuno na. Ginumata ya bangkay na ha pay-ilbêngan. 37 Yan a ginumata ya bangkay ni Apo Jesus ya biniyay oman ni Apo Namalyari. 38 Hikaw ya kapareho kon Israelita, an-ipamwang naên kamoyu, ya dapat yon mamwangan, ya gawan ha dinyag ni Apo Jesus, ay mapatawad ni Apo Namalyari ya kasalanan tamo. 39 Gawan kan Apo Jesus ay patawaran ya kasalanan lan kaganawan ya ampaniwala kana. Noa, ayn mapatawad gawan ha pamanhumonol ha Kautuhan ni apo Moises. 40 Kabay kaillag kaw ta êmên a malyari kamoyu ya hinabi lan mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari hên hato, ya wanla, 41 ‘Gilamên yon, hikaw ya mapammusmus! Mipag-êpapah kaw ha daygên ko, noa, matsi kaw pon êt! Ta ya andaygên ko amêhên, ay a yo paniwal-an, main man mamipamwang hên habaytsi kamoyu!’ ” 42 Hên nayari yay nan namipamwang hi apostol Pablo, hên paawah hilay na ni Bernabe ha sinagoga, ay pinakihabian hila hên mag-orong hila ha humonoy allon pamagsimba, ta êmên ihundo ya pamipamwang la. 43 Hên nipan-umawah hila ha sinagoga, ay mal-at kanlan Israelita haka hilay alwan Israelita, ya anhumonol ha ugali lan Israelita, ya nangamat kanlan apostol Pablo. Kabay pinakihabian ni apostol Pablo haka ni Bernabe ya kapareho la ya dapat lan ihundo ya paniwala la ha ingalo ni Apo Namalyari ha pamimiyay la. 44 Hên humonoy allon pamagsimba la, ay pêrad tanan naubuh hên nagtsipon ya atsi bayro ha balayan, ta êmên hila manggilam hên habi ni Apo Namalyari. 45 Nahêm hilay Israelita ya ampamaala ha sinagoga hên nahêlêk lay kal-atan ya naka-tsipon. Kabay hinalanghang lay anhabiên ni apostol Pablo haka la ya minusmus. 46 Noa, a hila nalimwan ya apostol ta makhaw a nakêm lan naghabi, ya wanla, “Taganán kailangan pon ipamwang kamoyun kapareho naên Israelita ya habi ni Apo Namalyari. Noa, gawan an-itaah yo ya habaytsi, ay andaygên yoy sarili yon alwan hêpat hên dyanan hên biyay ya ayn angga. Kabay mita kay, ta manoro kay kanlan alwan Israelita. 47 Ta habaytsi ya in-utoh kannaên hên Panginoon, ya wana, ‘Pinili kata ta êmên mamahawang hên kaihipan lan alwan Israelita, Ta êmên gawan kamo, ay miligtas hilay atsi ha boon luta ha parusa ya ayn anggaan.’ ” Habayto tana ya hinabi ni apostol Pablo haka ni Bernabe. 48 Hên nagilam lan alwan Israelita, ya habaytsi, ay nipaghigla hilan nagpuri ha Panginoon gawan ha habi na. Haka hilay pinili ni Apo Namalyari hên dyanan biyay ya ayn angga hên kalamo na, ay naniwala. 49 Kabay nibahwag ya tungkol kan Panginoon Jesus ha boon logal ya habayto. 50 Noa, main bayron ungnoy mabandi ya babayi ya alwan Israelita, ya maka-Diyos. Hila, haka hilay main tungkulan bayro ha balayan Antioquia, ay ginulo lan ampamaala ha sinagoga, ya a naniwala kan Panginoon Jesus hên ipaplag hilan apostol Pablo bayro ha balayan Antioquia. Kabay impaplag la hi apostol Pablo haka hi Bernabe. 51 Ingkampag lan apostol Pablo ya tuwapok ya atsi ha bitsih la ta impahlêk la kanlan Israelita, ya a naniwala kan Panginoon Jesus bayro ha Antioquia, ya lumatêng kanla ya huluk ni Apo Namalyari. Pangayarin habayto, ay nammita hilay na ha balayan Iconio. 52 Hila etaman ya taga-Antioquia ya ampaniwala kan Panginoon Jesus, ay ampamiyay hila ha kapangyarihan nan Espiritu ni Apo Namalyari, haka boon nakêm hilan nagpalokop kana, haka boon nakêm hilan pinahigla. 1 Ha Iconio, nilako ni apostol Pablo haka ni Bernabe, ya sinagoga lan kapareho lan Israelita hên nanad êt ha balang balayan ya nilako la. Gawan atsi kanla ya Espiritu ni Apo Namalyari ha paypamwang la, ay mal-at ya Israelita haka Griego ya naniwala kan Panginoon Jesus. 2 Noa, hilay Israelita ya a mabay hên maniwala kana, ay namagulon nakêm lan alwan Israelita, ta êmên hila lumaban kanlan apostol Pablo. 3 Kabay êmbayro man, ay naglaêh hilay apostol bayro hên makhaw ya nakêm hên namipamwang hên tungkol ha Panginoon, ya namaptêg hên pêtêg ya an-ipamwang la ya tungkol ha ingalo na, hên nam-i ya kanla hên kapangyarihan hên mamaalíh hên hakit haka manyag hên kaatag pon ya kapapaêpapah. 4 Noa, ayn pakikimiha ya taga-Iconio. Ya kaatag ay nakigampi kanlan Israelita, haka ya kaatag ay nakigampi kanlan apostol. 5 Main alwan Israelita, haka habaytoy Israelita ya a naniwala, kalamo lay ampamaala kanla ya ampamalak hên pairapan hilay apostol hên batoên hila angga ha hilay matsi. 6 Hên namwangan lan apostol ya balak la, ay nuwayu hila ha Listra haka ha Derbe ya balayan ya atsi ha lokop hên Licaonia angga ha mamalibot hên habaytoy logal. 7 Bayro lan impamwang ya Mangêd ya Habi tungkol kan Panginoon Jesus. 8 Ha Listra ay main mihay lalaki ya a ampakabita, paubat hên in-anak ya. 9 Nakaikno yan ampanggilam ha an-ipamwang ni apostol Pablo. Ha pamakahêlêk kana ni apostol Pablo, ay napansin na, ya main yan paniwala ya makabita ya, 10 bayo wanan namikhaw hên habi na, “Mirêng ka!” Naglukho yan nirêng ta namita-bita yay na. 11 Hên nahêlêk lan kal-atan ya dinyag ni apostol Pablo, ay nan-angaw hila ha habin Licaonia, ya a la naintindihan lan apostol Pablo, “Nag-in tawo hilay diyos haka hiniraw la kitamo!” 12 Hi Bernabe ay êndat lan hi Zeus, ya mihay andiyosên la haka hi apostol Pablo etaman, ay êndat la hi Hermes gawan hiyay ampaypamwang hên nanad kan Hermes ya miha pon ya andiyosên la. 13 Ha danin balayan Listra ay main pagsimbaan kan Zeus. Ya pari la bayro ay nantan hên baka ya kinapon ya pinaunoan lan bulaklak, ha ilwangan hên balayan, ta iátang la dayi kanlan apostol Pablo ha pamagsimba la kanla. 14 Hên namwangan lan apostol Pablo ya habayto, ay gininit lay sarili lan takop ha lawini la, ya palatandaan ya taganán a la labay ya habayto. Pinarah-parah lan nagdann ha pibonakan lan kal-atan ta nan-angaw, 15 “Alwa yo kay atángan! Tawo kay bêngat hên êmên kamoyu! Atsi kay di hên an-ipamwang kamoyu ya Mangêd ya Habi tungkol kan Panginoon Jesus, ta êmên yo talibatokan ya ansimbaên yo, ya alwan pêtêg diyos, ta hi Apo Namalyari ya angkabiyay ya simbaên yoy naman. Hiyay nanyag hên langit, luta, dagat haka ya kaganawan ya atsi bayro. 16 Hên haton lagi ay pinaulayan nay ninuno yo, haka hilay ninuno lan alwan Israelita ha kalabayan la. 17 Êmbayro man, ay panay nan impakit ya panga-Diyos na ha pam-in uran haka ha pamabokal na ha kaganawan tanaman ha ustoy panaon, ta êmên kaw hinumigla ha katsighaw yo,” habayto tanay in-angaw lan apostol Pablo. 18 Agyan in-angaw la ya habayto, ay namêrad lay nan pinatsi ya habaytoy baka ya kinapon ya iátang la dayi hên taga-Listra. 19 Amêhên, main nilumatêng ha Listra ya Israelita ya ubat ha Antioquia ha sakop hên Pisidia haka Iconio ya nanulhul kanlan naka-tsipon, kabay binato la hi apostol Pablo ta êmên ya matsi, haka la ya ginuloy hên in-awah ha balayan, ta êndat la no natsi yay na. 20 Noa, hên pinilolopungan la yan ampaniwala kan Panginoon Jesus, ay nirêng ya ta nag-orong ha balayan. Hên humonoy allo, ay nammita yay na ha balayan Derbe hên kalamo na hi Bernabe. 21 Hên nilumatêng hilay na ha Derbe, ay impamwang lay Mangêd ya Habi tungkol kan Panginoon Jesus, haka mal-at ya nahagyat la hên maniwala kana. Pangayarin habayto ay nag-orong hilay na êt ha balayan Listra, Iconio, haka Antioquia. 22 Pinataniêh lay nakêm lan ampaniwala kan Panginoon Jesus ha balang balayan, haka la hila inaralan ya ihundo lay paniwala la, gawan mal-at ya kairapan ya kailangan lan danasên bayo hila makahowên ha pamanlokop ni Apo Namalyari ha langit. 23 Ha balang logal ya main patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon ay namili hilan toa ya mamaala bayro, ha pamili la, ay nagtêêh hila hên a nangan, ta êmên a maabala ya panalangin la. Inhalangin la hilay pinili la ya illagan hilan Panginoon ya ampagtsiwal-an la. 24 Pangayarin habayto ay nagdann hila ha probinsyan Pisidia angga ha niabot hila ha probinsyan Panfilia. 25 Bayro ha balayan Perga ha Panfilia, ay namipamwang hilan Mangêd ya Habi tungkol kan Panginoon Jesus bayo hila nilumohan ha balayan Atalia. 26 Ubat bayro ay naghakay hila ha barko hên paorong ha Antioquia ha probinsyan Siria. Habaytoy ubatan la hên bayo hilan in-utoh, hên haton inhalangin hila, ya illagan haka ingalwan hila ni Apo Namalyari ha pamipamwang hên tungkol kan Panginoon Jesus, ya natupad lay na. 27 Hên pamiabot ni apostol Pablo haka ni Bernabe ha Antioquia, ay binaêg lay patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon, ta ipamwang ya balang impadyag kanla ni Apo Namalyari, haka no ay-êmên hilan naniwala kan Panginoon Jesus ya hilay alwan Israelita. 28 Naglaêh hilay na bayro hên kalamo lan ampaniwala. 1 Kaban atsi hi apostol Pablo haka hi Bernabe ha balayan Antioquia, ay main nilumatêng ya ungnoy taga-probinsyan Judea, ya anhumonol ha ugali ya intoro ni apo Moises. Tinoroan la hilay patêl ha Panginoon hên êmên di, “A kaw miligtas ha parusa ya ayn anggaan, no a kaw patuli hên nanad ha ugali ya intoro ni apo Moises.” 2 Bayro ha hinabi la, ay taganán pinakihubakan hila lan apostol Pablo. Kabay napagkamihaan lan patêl ha Panginoon ya taga-Antioquia hên palakwên la hila ha Jerusalem hilan apostol Pablo, haka hilay kaatag kanla, ta iarap la ya tungkol ha napihuhubakan la kanlan kaatag ya apostol bayro ha Jerusalem, haka kanlan toa ya ampamaala ha patêl ha Panginoon ha Jerusalem. 3 Kabay hilan apostol Pablo ay in-utoh lan patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon ha Antioquia. Ha pammita la, ha pagdann la ha probinsyan Fenicia haka probinsyan Samaria, ay impamwang lan apostol Pablo kanlan patêl ha Panginoon ya tungkol ha paniwala lan alwan Israelita kan Panginoon Jesus. Hadyay higla lan patêl ha Panginoon bayro ha nagilam la. 4 Hên nakalatêng hilay na ha balayan Jerusalem, ay boon nakêm hilan tinanggap hên hilay patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon, kalamo hilay toa ya ampamaala kanla, haka hilay apostol. Impamwang lan apostol Pablo ya kal-atan ya nalyari gawan ha kapangyarihan ni Apo Namalyari. 5 Noa, nirêng ya ungnoy Pariseo ya ampaniwala kan Panginoon Jesus, ya wanla, “Dapat patuli hilay habaytoy alwan Israelita ya ampaniwala ha Panginoon, haka dapat êt hên ipahonol kanlay Kautuhan ni apo Moises.” 6 Kabay, ni-tsi-tsipon hilay apostol haka hilay toa ya ampamaala ha patêl ha Panginoon bayro ha Jerusalem, ta êmên la mapi-iihipan no hino ya dapat lan daygên. 7 Pangayari hên bapan karang ya pamihahabi la, ay nirêng hi apostol Pedro, ta wana, “Hikaw ya patêl ko ha Panginoon, kamwangan yo etaman, ya hikoy pinili ni Apo Namalyari kamoyu hên hato, ta êmên mamipamwang hên Mangêd ya Habi tungkol kan Panginoon Jesus, kanlan alwan Israelita, ta êmên hila maniwala etaman. 8 Haka hi Apo Namalyari, ya ampakamwang hên laman nakêm, ay hiya êt ya namaptêg hên tinanggap na hila hên impahapat na kanlan alwan Israelita ya Espiritu na hên nanad ha impahapat na kantamo. 9 Pantag ya pamanlêk ni Apo Namalyari kanla haka kantamo gawan nilinis na êt ya nakêm la gawan ha paniwala la kana. 10 Pata magma-makhawan kaw pon kan Apo Namalyari! Pata ipahonol yo kanlan alwan Israelita ya ampaniwala kan Panginoon Jesus ya a la mahonol. A tamo mahonol ya habayto, haka hila man ya ninuno tamo ay a la êt nahonol! 11 Hikitamoy ampaniwala kan Panginoon Jesus, ay naligtas ha parusa ya ayn anggaan gawan ha ingalo ni Panginoon Jesus, êmên hila êt bayro ya alwan Israelita. Naligtas hila etaman gawan ha ingalo na.” 12 Hên nayari yay nan naghabi hi apostol Pedro, ay miha man kanlan kal-atan, ay ayn hilan maihabi kana. Bayo nanggilam hilay na êt ha pamwang ni Bernabe angga ni apostol Pablo, ya tungkol ha kapangyarihan hên mamaalíh hên hakit, haka kaatag pon ya kapapaêpapah ya dinyag ni Apo Namalyari ha paypamwang la, hên tungkol kan Panginoon Jesus kanlan alwan Israelita. 13 Pangayari lan Bernabe hên naghabi, ay naghabi hi Santiago, ya wana, “Hikaw ya patêl ko ha Panginoon, gilamên yo ko. 14 Kaubat-ubat na pon nangun ni Simon Pedro hên naghabi no ay-êmên na hilan iningalwan ni Apo Namalyari ya hilay alwan Israelita hên namili kanla hên hilay mag-in kana. 15 Habayto êt ay impapapêt ni Apo Namalyari hên hato ya nakahulat ya êmên di, 16 ‘Lumatêng ya allo ay mag-orong ako, ta ipairêng kon oman ya pamanlokop ni Arin David. Paubat ha pangahira, ay ipairêng kon oman, ta êmên mag-in makhaw ya habayto. 17 Ta êmên hiko, ya Panginoon, ay tapolên lan alwan Israelita, ya pinili ko hên mag-in kangko. 18 Habaytoy hinabi ni Apo Namalyari, ay impamwang hên haton lagi.’ 19 “Kabay ha ihip ko, ay paan tamo hilan pairapan ya hilay alwan Israelita, ya ampaniwalay na kan Apo Namalyari. 20 Ya mangêd, ay hulatan tamo hila hên paan hilan mangan hên imparaêp ha alwan pêtêg ya diyos, haka paan hilan mangna hên hinon ayop ya a inalihan daya, haka paan hilan mamabayi haka makilalaki. 21 Dapat lan honolên ya habayto, ta êmên a mahakit ya nakêm lan kapareho tamon Israelita, ta paubat hên haton lagi, ay ambahaên ha balang sinagoga, ha balang balayan, ya Kautuhan ni apo Moises no allon pamagsimba tamo.” Habaytoy hinabi ni Santiago. 22 Kabay hilay patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon ha Jerusalem, kalamo hilay toa ya ampamaala kanla haka hilay apostol, ay nangapikakahundo hên mamilin loway lalaki ya iutoh hên mag-in kalamo ni apostol Pablo boy Bernabe ha pammako la ha balayan Antioquia. Ya pinili la, ay lowa kanlan ampamaala bayro, ya hi Judas ya ambanhagan lan Barsabas haka hi Silas, ya 23 mantan hên hulat ya êmên di ya laman: “Hikay ya apostol haka hikay ya toa ya ampamaala kanlan patêl ha Panginoon bayri ha Jerusalem, ay ampangumusta kamoyun patêl naên ha Panginoon, ya alwan Israelita, ya atsi bahên ha balayan Antioquia, haka ha probinsyan Siria angga ha probinsyan Cilicia. 24 Namwangan naên ya main ungnoy ubat di, ya a naên in-utoh, ya namuligaw hên ihip yo ha toro la kamoyu. 25 Kabay nagtsipon kay haka pinagkamihaan naên hên mamili hên loway lalaki ya iutoh naên bahên kamoyu. Makilako hila kanlan anlugurên tamon patêl ha Panginoon, ya hi Bernabe angga hi apostol Pablo. 26 Indin lay biyay la ha pamaghuyo la kan Panginoon tamon Jesu-Cristo. 27 Iutoh naên hilan Judas haka hi Silas bahên ta êmên la maipalinaw hên arap-arapan ya habaytsi ya an-ihulat naên. 28 Impaihip kannaên hên Espiritu ni Apo Namalyari ya paan naên kaw hên pabyatan hên pahonolên ya a yon kailangan. Habaytsi ya humonol tana ya dapat yon dayuán. 29 Paan kaw mangan hên imparaêp ha alwan pêtêg ya diyos, haka paan mangna hên hinon ayop ya a inalihan daya, haka paan kaw mamabayi haka makilalaki. Dayuán yoy habayto. Angga tana bayro ya mahabi naên kamoyu.” 30 Hilay an-iutoh la ay nammitay na ha Antioquia. Panlumatêng la bayro ay tsinipon la hilay patêl ha Panginoon bayo la indin ya hatoy hulat. 31 Pamakabaha lan hatoy hulat ay hadyay higla la, gawan ha nagilam la bayro ha hulat. 32 Hi Judas haka hi Silas ay mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, kabay mal-at ya naiaral la kanlan patêl ha Panginoon ya namataniêh hên paniwala la kana. 33 Hilay lowa ay mabuyot-buyot bayro. Hên mita hilay na ay impanalangin hila lan patêl ha Panginoon, ya illagan hila ha pammita la. Pangayari, ay nag-orong hilay na ha nay-utoh kanla. 34 [Noa, hi Silas ay napaibalag tana bayro.] 35 Hi apostol Pablo haka hi Bernabe ay inhundo lay paytoro haka paypamwang hên tungkol kan Panginoon Jesu-Cristo ha Antioquia, kalamo hilay mal-at ya kaatag ya patêl ha Panginoon. 36 Pangalabah hên ungnoy allo, ay hinabi ni apostol Pablo kan Bernabe, ya wana, “Orongên ta hila hên hirawên ya hilay patêl ha Panginoon, ya pinaypamwangan ta hên habi na ha balang balayan, ta hêlkên ta no hinoy nay angkalyari kanla.” 37 Labay ni Bernabe hên pakilako hi Juan ya ambanhagan hên Marcos. 38 Noa, a nabay hi apostol Pablo hên pakilako la ya ta hên haton atsi hila ha probinsyan Panfilia ay imbalag na hila ni Juan Marcos. 39 Gawan ha hadyay pamihubak la ay niblag hilay na ni Bernabe haka hi apostol Pablo. Pinagkalamo ni Bernabe hi Marcos haka hilay na hinumakay ha barko ya palakon Chipre. 40 Hi Pablo etaman ay pinagkalamo na hi Silas. Bayo hila nammita ay impanalangin hila lan patêl ha Panginoon ya illagan hila dayi ni Apo Namalyari. 41 Nammita hilan apostol Pablo ha probinsyan Siria haka Cilicia hên pinataniêh ya paniwala lan patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon. 1 Nilumatêng hilan apostol Pablo ha balayan Derbe angga ha balayan Listra. Bayro ha balayan Listra ay main mihay miyawhay ya nag langan Timoteo, ya ampaniwalay na kan Panginoon Jesu-Cristo. Ya indo na ay Israelita, ya ampaniwala etaman kan Panginoon Jesu-Cristo. Ya tatang ni Timoteo ay Griego. 2 Hilay patêl ha Panginoon ya atsi bayro ha Listra angga ha balayan Iconio ay ampamaptêg ya mangêd ya ugali ni Timoteo. 3 Labay ni apostol Pablo hên pakilako na hi Timoteo, kabay impatuli na ya ta êmên la ya tanggapên hên hilay Israelita, gawan muwang la ya Griego ya tatang ni Timoteo, haka a ya êt impatuli hi Timoteo. 4 Ha pamagdann la ha binabalayan ay an-ipamwang la kanlan ampaniwala kan Panginoon Jesu-Cristo, ya napikakahundoan lan apostol haka hilay toa ya ampamaala kanlan patêl ha Panginoon ha Jerusalem, ya dapat lan honolên. 5 Kabay lalon hinumkaw ya paniwala lan patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon, ya hiniraw la, haka allo-allo angkapahanan hila. 6 Ha pammita la ay nagdann hila ha probinsyan Frigia haka Galacia gawan binawal hila hên Espiritu ni Apo Namalyari hên paan hilan mamipamwang ha probinsyan Asia. 7 Hên niabot hilay na ha pianggaan hên probinsyan Misia, ay labay la dayin manoro ha probinsyan Bitinia, noa, binawal hilay na êt hên Espiritu ni Panginoon Jesus. 8 Kabay nagdann hila tana ha probinsyan Misia angga ha nilumatêng hila ha balayan Troas. 9 Habayton yabi, ay main yan nahalumata hi apostol Pablo ya mihay lalaki ya taga-probinsyan Macedonia ya ampakihabi kana, ya wana, “Maglipay kaw pon di kannaên ha Macedonia ta hawpan yo kay!” 10 Pangayari hên halumata, ay tampol kay nanapol hên barko ya mahakyan hên palipay ha probinsyan Macedonia gawan muwang naên ya an-iutoh na kay ni Apo Namalyari hên ipamwang kanla ya Mangêd ya Habi tungkol kan Panginoon Jesus. 11 Paubat ha balayan Troas ay nagtagloh kay ha pulo hên Samotracia. Bayo, pangamaranon ay inhundo naên ya pamaglipay ha balayan Neapolis. 12 Paubat bayro ay namitsih kay palako ha balayan Filipos ya pinakamahlay ya balayan ha probinsyan Macedonia ya sakop hên gobyernon Roma. Naglaêh kay pon bayro. 13 Hên allo-allon pamagsimba lan Israelita, ay inumawah kay ha balayan, ta nikno kay ha laylay hên ilog ta habayto kanoy pagtsiponan lan Israelita hên manalangin. Intoro naên kanlan babayi ya naka-tsipon bayro ya Mangêd ya Habi tungkol kan Panginoon Jesus. 14 Ya miha kanla bayro, ya nag langan Lydia, ya taga-balayan Tiatira, ay mámihaliw hên tela ya kulay ubi. Hiyay ampagsimba etaman kan Apo Namalyari. In-il-an ni Apo Namalyari ya nakêm na hên pakapaniwal-an nay toro ni apostol Pablo. 15 Ha maparah ya habi ay nagpabawtismo ya hi Lydia haka hilay kalamo na ya atsi ha bali na. Pangayari ay hinagyat na kay hên magdahêl ha bali la, ya wana, “No ampaniwala kaw hên pêtêg ya paniwala ko ha Panginoon, ay magdahêl kaw pon di ha bali.” Gawan ampalêkpêkên na kay, ay a naên natanggian ya pamanagyat na kannaên. 16 Mihay allo hên anlakwên naên habaytoy panalanginan, ay natupa naên ya mihay dalaga ya ipoh. Habaytsi ay anhapatan hên narawak ya a angkahêlêk ya main kapangyarihan hên manawas. Kal-atan hên pera ya angkakwa lan ámo na gawan ha pamanawas na. 17 Ampangamat-kamat ya kannaên ni apostol Pablo, ya wana, “Hilay habaytsi ay ampaghuyo kan Apo Namalyari. An-ipamulah la kamoyu no ay-êmên kaw hên miligtas ha parusa ya ayn anggaan.” 18 Hên allo-alloy nan habiên ya habayto, ay nanuluk kana hi apostol Pablo, haka na ya inarap ta hinabyanan nay hinumapat ha dalaga, ya wana, “Ha kapangyarihan ni Panginoon Jesu-Cristo, ay mag-alíh ka kana.” Tampol hên inumalih ya hatoy hinumapat kana. 19 Hên nahêlêk lan ámo nan hatoy dalaga ya ayn hilay nan mapangwanan pera, ay dinakêp la hi apostol Pablo haka hi Silas. Ginuloy la hilan in-arap kanlan manungkulan. 20 Hên in-arap hilan apostol Pablo kanlan habaytoy manungkulan hên gobyernon Roma, bayro êt ha Filipos, ay êmên di ya pamidikil la: “Habaytsi ya loway Israelita ay ampamuligaw bayri ha balayan tamo. 21 Ya an-itoro la ay ugalin halanghang ha patakaran tamon taga-Roma. A tamo malyarin tanggapên o honolên ya habayto.” 22 Hilay atsi bayro hên nakalopong, ay nakilamon nandakêp kanlan apostol Pablo. Gawan êmbayro, ay pinaláboh hilan habaytoy manungkulan hên gobyernon Roma bayro ha Filipos hilan apostol Pablo, haka la hila impabarog. 23 Hên nayari hilan binarog, ay impahukul hila haka in-utoh lan ampamaala ha hukulan ya pakabantayan na hilan mangêd. 24 Kabay inhowên na hila ha kalalê-lalêan hên hukulan, haka na hila hinipit ya bitsih la hên loway tabla ya tinalagá hên nilubtan ta êmên main dyanan hên bitsih. 25 Hên bonak yabi, ay ampanalangin haka ampagkantan pamagpuri kan Apo Namalyari hi apostol Pablo haka hi Silas. Ampanggilam hilay kapareho lan nakahukul bayro. 26 Namakonkaynaman, ay nanlayon hên hadyay hêkaw. Kabay nangayêgê ya hatoy hukulan. Biglan naubuh hên nangaloat ya kabat, haka nangakalag ya taykala ya pinanggapoh la kanlan nangahukul. 27 Hên nipaimata ya hatoy ampamaala bayro ha hukulan haka na napansin ya nangaloat ya kabat, ay inulbut nay hundang na ta magpakamatsi ya dayi ta êndat na no nakatakah hilay nay nakahukul. 28 Noa, inangawan ya ni apostol Pablo, ya wana, “Paan kan magpakamatsi ta atsi kay pon di ya kal-atan!” 29 Namakwa yan pag-atáng ya hatoy ampamaala ha hukulan, haka naparagah yan hinumwên hên ampamêgpêg hên nanlokob ha arapan lan apostol Pablo angga ni Silas. 30 Bayo in-awah na hila ha hukulan haka ya nangotang kanla, ya wana, “Hinoy dapat kon daygên êmên ko miligtas ha parusa ya ayn anggaan?” 31 Hinabi la etaman, ya wanla, “Maniwala ka kan Panginoon Jesus ta êmên ka miligtas ha parusa ya ayn anggaan, hika boy hilay kalamo yo ha bali.” 32 Ha maparah ya habi ay impamwang lan apostol Pablo ya habi hên Panginoon ha ampamaala bayro ha hukulan haka ha kalamo na ha bali. 33 Habayto êt hên yabi hên inuyahan nan bantay ya hugat lan apostol Pablo, ay hiya haka ya kalamo na ha bali ay tampol hên nagpabawtismo. 34 Pangayari ay hinagyat na hilan humwên ha bali na ta inapagan na hilan pamangan. Hadyay higla nan ampamaala ha hukulan haka ya kalamo na ha bali gawan ha naniwala hilay na kan Apo Namalyari. 35 Pangamaranon, ay namiutoh ya habaytoy manungkulan hên gobyernon Roma ya atsi ha Filipos, hên polis ha hukulan, ya ipaawah lay na kano, hilan apostol Pablo. 36 Gawan êmbayro, ay hinabi na kan apostol Pablo, hên habaytoy ampamaala ha hukulan, “Namipagtan hilan habi ya manungkulan hên gobyernon Roma bayri ha Filipos ya iawah kaw. Kabay mita kaw na dayi hên mapatêkbêk.” 37 Noa, wani apostol Pablo, “Impabarog la kay ha arapan hên kal-atan, haka la kay impahukul hên a la kay pon nilingon agyan taga-Roma kay! Bayo labay la kay hên ipaawah hên ayn makamwang! A malyari ya êmbayro! Dapat hilay maglakó di hên mamiawah kannaên!” 38 Inhumbung lan polis kanlan manungkulan ya hinabi ni apostol Pablo. Nalimwan hilay habaytoy manungkulan hên gobyernon Roma hên namwangan la ya taga-Roma hila awud hilan apostol Pablo. 39 Kabay nagtagloh hila ha hukulan hên nakikwan patawad kanla haka la hilay na in-awah. Pinakihabi la kanla etaman ya mag-alíh hila ha balayan Filipos. 40 Pamakaawah la ha hukulan hilan apostol Pablo, ay nagtagloh hila ha bali lan Lydia. Hên napahigla lay nay nakêm lan patêl ha Panginoon, ay nammita hilay na. 1 Hi apostol Pablo, hi Silas haka hi Timoteo ay nagdann ha balayan Amfipolis haka ha balayan Apolonia angga ha nilatêng hila ha balayan Tesalonica ya main sinagoga lan Israelita. 2 Gawan nakasanayan nay na ni apostol Pablo hên makisimba hên toroan na hilay kapareho nan Israelita, ay ha tatloy allon pamagsimba la, ay anlakwên na hila bayro ha sinagoga la, ta nakipagpalinawan ya kanla ubat ha Kahulatan ya impahulat ni Apo Namalyari. 3 Impalinaw haka pinaptêgan na ya nakahulat bayro ya tungkol ha Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala, ya kailangan nan matsi haka mabiyay oman. Impamwang na kanla ya hi Panginoon Jesus ay habaytoy Mámiligtas, ya an-êngganan la, ya impangako bayro ha Kahulatan ya impahulat ni Apo Namalyari. 4 Main kaatag Israelita ya nanggilam ha impamwang, haka nakihonol kan apostol Pablo haka kan Silas. Main etaman bayro hên babayi ya mabandi haka kal-atan Griego ya maka-Diyos ya naniwala kan Panginoon Jesus. 5 Noa, main kaatag ya poon lan kapareho lan Israelita ya nag-inakit kanlan apostol Pablo. Tsinipon la hilay mapanyag karawakan, ya ampagbabakahaan ha palengke, ya nangamuyot a êt hên kal-atan hên nanulhul hên boon balayan hên lakwên ya bali ni Jason ta êndat lan atsi hila bayro hilan apostol Pablo ta paawahên la hila dayi. 6 Hên a lay na natapol, ay ginuloy lan gintan hi Jason haka kaatag kanlan patêl ha Panginoon, hên in-arap ha manungkulan hên balayan Tesalonica hên main kalamoy angaw, ya wanla, “Hilay habaytoy lalaki ay ampamuligaw ha balang logal ya anlakwên la! Amêhên, atsi hilay na bayri kantamo! 7 Pinakatuloy na hila ni Jason ha bali na, haka hilangan ay anhumalanghang ha patakaran hên pinakapoon ha Roma ya ampag-ari kantamo, ta anhabiên la ya main kaatag ya pinakapoon, ya langan na ay Jesus.” 8 Hên pamakagilam lan habayto hên hilay kal-atan, haka hilay manungkulan hên balayan Tesalonica, ay nangabuligaw hila. 9 Hên tinanggap lay nay impiyansa ni Jason haka ya impiyansa lan kaatag ya patêl ha Panginoon, ay imbuhan hilay na. 10 Hên habayton yabi êt, ay in-aporah la hi apostol Pablo, hi Silas haka hi Timoteo hên impalakoy na ha balayan Berea. Hên nilumatêng hilay na, ay hinumwên hila ha sinagoga lan kapareho lan Israelita. 11 Hilay Israelita bayro ha Berea ay loat ya kaihipan, kanan kaihipan lan Israelita ha Tesalonica. Labay-labay lan manggilam ha panoro ni apostol Pablo. Allo-allo lan ampag-aralan ya Kahulatan ya impahulat ni Apo Namalyari, ta êmên la mamwangan no pêtêg ya an-itoro ni apostol Pablo. 12 Mal-at kanla ya naniwala haka main etaman bayro hên kal-atan babayi haka lalaki ya Griego ya mabandi. 13 Noa, hên namwangan lan Israelita ha Tesalonica ya ampaypamwang hi apostol Pablo hên habi ni Apo Namalyari ha balayan Berea, ay nangamat hilay na êt bayro hên nanulhul kanlan taga-Berea hên manalanghang kan apostol Pablo. 14 In-aporah la hi apostol Pablo hên hilay patêl ha Panginoon ha Berea hên impalako ha laylay hên dagat ta êmên ya makahakay ha barko. Noa, nabalag hi Silas angga hi Timoteo bayro ha Berea. 15 Main ungnoy nangiatêl kan apostol Pablo hên angga ha balayan Atenas. Hên paorong hilay nay nangiatêl kana, ay intsipan na kanla ya tampol hilan mangamat hi Silas angga hi Timoteo, no malyari. 16 Hên an-êngganan ni apostol Pablo hi Silas haka hi Timoteo ha balayan Atenas, ay namalagêhbêg ya nakêm na ha napansin nay kal-atan hên rebulto hên alwan pêtêg ya diyos ya ansimbaên lan taga-Atenas. 17 Kabay ya dinyag na, ay bayro ha sinagoga, ay nakipagpalinawan ya hên kalamo nay kapareho nan Israelita haka hilay kaatag ya maka-Diyos. Allo-allo ya etaman hên ampakidebate kanlan atsi bayro ha plasa. 18 Bayro ha plasa ay main mánoro ya Epicureo haka mánoro hên Estoico ya ampakidebate kana. Wanlan kaatag, “Hinoy an-ilambung nan hata ayn minúwang?” Wanla êt hên kaatag, “Ampaypamwang ya lawêh hên tungkol ha diyos lan kaatag ya bansa!” Hinabi lay habayto gawan an-ipamwang na kanla ya Mangêd ya Habi tungkol kan Panginoon Jesus haka tungkol ha natsi ya biyayên hilan oman. 19 Ha maparah ya habi, ay gintan la hi apostol Pablo ha pagtsiponan lan manungkulan bayro ha logal ya ambaêgên lan Areopago, ya wanla, “Labay naên mamwangan no hino ya habaytsi ya bayoy toro ya an-itoro mo kannaên. 20 Babayo naên magilaman ya habaytsi ya anhabiên mo kabay labay naên mamwangan no hinoy labay habiên hên habaytsi.” 21 (Hilay taga-Atenas haka hilay kaatag ya ampaidi bayro ay allo-allo lan labay hên manggilam haka pihabian ya hinoman ya bayoy toro.) 22 Kabay nirêng hi apostol Pablo ha arapan lan naka-tsipon ta hinabi na kanla, “Anggalangên kon taga-Atenas, angkahêlêk ko ya mahipêg kaw ha pamagsimba. 23 Ta ha pagtawak-tawak ko bayri ha logal yo, ay napansin koy mal-at ya ansimbaên yo. Nahêlêk ko ya mihay pamiatangan ya nag-hulat hên êmên di, ‘Habaytsi ay ha Diyos ya a naên muwang.’ Habaytoy ansimbaên yo, ya a yo man kilala, ay yabay ya an-ipamwang ko kamoyu. 24 Hiya hi Apo Namalyari ya nanyag hên luta haka ya kaganawan ya atsi bayri. Hiya ya Panginoon ha langit haka ha luta, kabay a ya ampaidi ha pagsimbaan ya dinyag tawo. 25 A na kitamon ampanapolan hên hinoman, ta hiyay ampam-in biyay haka inanawa haka hinoman ya kailangan tamo. 26 Paubat ha mihay ninuno, ay dinyag nay balang láhi ha boon luta, haka na hila dinyanan hên paidyanan la haka panaon lan mamiyay haka matsi. 27 Dinyag nay habayto ta êmên la ya tapolên haka mamwangan lan atsi ha luta. Ha kaptêgan, ay alwa yan marayo ha balang miha kantamo. 28 Nanad ha hinabi kamoyu hên mihay magaling maghabi, ya wana, ‘Hiyay ubatan hên biyay tamo, haka hiyay ampangillag kantamo ha pammita tamo, haka ha pamimiyay tamo.’ Nanad êt ha hinabi lan kaatag kamoyu ya main kamwangan, ya wanla, ‘Hikitamo ay maának ni Apo Namalyari etaman.’ 29 Gawan ha hikitamoy anak ni Apo Namalyari, ay paan tamo yan itad ha rebulto ya ginto, pilak, o bato ya dyag ha kaihipan haka galing hên tawo. 30 Hên hato, ay pinaulayan nay kasalanan lan ayn muwang hên tungkol kana, noa, amêhên ay an-iutoh nay balang miha hên maghêhê haka talibatokan ya alwan mangêd ya pamimiyay. 31 Ta intakda nay na ya Allon Pamanukom ha balang miha ha boon luta. Main ya etaman hên pinili ya manatol hên main katoynungan. Haka pinaptêgan na, no hino ya habaytoy manatol hên biniyay na yan oman.” 32 Hên nagilam lan naka-tsipon bayro ya tungkol ha pangabiyay lan oman hên hilay natsi, ay nipakaili hilan nammusmus ya kaatag. Noa, wanlan kaatag ya labay lan manggilam oman hên tungkol bayro, no minghan a êt. 33 Kabay nammita yay na hi apostol Pablo. 34 Main ungno bayro ya naniwala kan Panginoon Jesu-Cristo haka naki-lamo-lamo kan apostol Pablo. Kalamo la hi Dionisio ya miha kanlan ampamaala bayro ha Areopago, haka ya mihay babayi ya nag langan Damaris haka hilay kaatag pon. 1 Pangayarin habayto, ay nag-alíh ya hi apostol Pablo ha balayan Atenas, ta nammita ya ha balayan Corinto. 2 Napagkabalay na bayro ya mihay kapareho nan Israelita, ya in-anak ha patal Ponto, ya nag langan Aquila. Kalatêng-latêng nan bêngat ni Aquila ha Corinto hên ubat ha balayan Roma ha bansan Italia, kalamo nay ahawa na hi Priscila. Kabay immalíh hila bayro ta naubuh hilan impaalíh ni Claudio ya hilay Israelita ha balayan Roma. Ha pamaniraw ni apostol Pablo kanlan miahawa, 3 ay napaidi ya tana bayro kanla gawan magdya-dyag hilan tolda hên nanad êt ha andaygên na. Kabay hiya ay nag-in kalamo lay na hên manyag hên tolda. 4 Balang allon pamagsimba ay atsi ya ha sinagoga, ta êmên makipagpalinawan kanla. Labay na hila dayi hên mapaniwala kan Panginoon Jesus ya hilay kapareho nan Israelita haka hilay Griego. 5 Hên nilumatêng hi Silas haka hi Timoteo ya ubat ha probinsyan Macedonia, ay allo-allo nay nan naarap ni apostol Pablo ya pangitoro hên habi ni Apo Namalyari ha sinagoga, hên ampaptêgan na kanlan kapareho nan Israelita ya hi Panginoon Jesus ay ayn kaatag no alwan ya Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala. 6 Noa, hên nilabanan la hi apostol Pablo hên kapareho nan Israelita hên main lamoy pammusmus, ay ingkampag nay tuwapok ya atsi ha takop na, ta êmên la mamwangan ya paulayan na hilay na. Wana êt kanla, “Ayn kinan kasalanan no migtan kaw man ha parusa ya ayn anggaan! Paubat amêhên ay toroan kinay alwan Israelita.” 7 Kabay nag-alíh ya ha sinagoga ta nanoro ya tana ha bali nan mihay lalaki, ya ampagsimba kan Apo Namalyari, ya nag langan Ticio Justo. Ya bali na ay atsi ha danin sinagoga. 8 Hi Crispo, ya ampamaala ha sinagoga haka hilay kalamo na ha bali, ay naniwala ha Panginoon. Mal-at êt kanlan taga-balayan Corinto ya ampanggilam hên pamanoro ni apostol Pablo ya naniwala ha Panginoon haka nagpabawtismo. 9 Hên mihay yabi ay nagpahalumata ya Panginoon kan apostol Pablo, ya wana, “Paan kan malimo. Ihundo moy pamanoro mo, hinoman ya malyari, 10 gawan mal-at bayri ha balayan ya maniwala kangko. Hikoy kalamo mo kabay ayn makaantsi kamo.” 11 Kabay naglaêh ya bayro hi apostol Pablo hên mihay taon haka anêm ya buwan hên nangitoro hên habi ni apo Namalyari. 12 Noa, hên nag-in gobernador ha probinsyan Acaya, hi Galio, ay nagkamiha hilay Israelita, hên dakpên la hi apostol Pablo, ta gintan la ya ha mánlingon kaso, 13 ya wanla, “Habaytsi ya ampaytoro hên mihay pamagsimba kan Apo Namalyari ya bawal ha Kautuhan ya anhonolên naên Israelita.” 14 Hên maghabi ya dayi hi apostol Pablo, ay nuna yan naghabi hi Galio, “No ya ampihahabian yon Israelita, ay tungkol ha mihay mabyat ya kasalanan, o narawak ya dinyag ni Pablo ya bawal ha patakaran gobyerno, ay gilamên kataw dayi. 15 Noa, no tungkol bat ha habi, langan, haka Kautuhan yon Israelita ya humbung yo, ay dali kaw na! Taganán a ko hatolan ya habain.” 16 Kabay impaawah na hilay na bayro ha panlingonan kaso. 17 Hi Sostenes ya miha kanlan ampamaala ha sinagoga ya nantan kan apostol Pablo, ay dinakêp lan alwan Israelita, ta tinumbuk la ya ha arapan hên panlingonan kaso. Noa, a hila pinakiêmênan ni Gobernador Galio. 18 Naglaêh ya pon bayro ha balayan Corinto hên nabuyot-buyot hi apostol Pablo, pangayarin habayto ay nagtsipan yay na kanlan patêl ha Panginoon, biha hinumakay yay na ha hakayan pandagat ya palakon Siria hên kalamo na hilay miahawa ya hi Priscila haka hi Aquila. Hên nilumatêng hila ha Cencrea, nagpaorog hi apostol Pablo gawan ha tsipan na kan Apo Namalyari. 19 Hên nilatêng hila ha balayan Efeso, ay nakiblag yay na kanlan miahawa ta makipagpalinawan ya ha sinagoga kanlan kapareho nan Israelita. 20 Pinakihabian la ya hi apostol Pablo hên magbuyot ya pon bayro kanla, noa, hinabi na ya a ya. 21 Nagtsipan ya tana kanla ya no kalabayan ni Apo Namalyari, ay mag-orong ya. Pangayarin habayto, ay hinumakay yay na ha hakayan pandagat hên paalíh ha balayan Efeso. 22 Hên nilatêng yay na ha balayan Cesarea, ay nilumakat ya ha balayan Jerusalem ta hiniraw na hilay patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon bayro, biha nilumohan yay na êt ha balayan Antioquia ha probinsyan Siria. 23 Hên nabuyot-buyot ya bayro, ay nag-orong yay na êt ha probinsyan Galacia haka Frigia ta pinataniêh nay paniwala lan ampaniwala kan Panginoon Jesus ha balang logal bayro. 24 Amêhên, ay main Israelita ya nag langan Apolos ya nilumatêng ha balayan Efeso. Hiyay in-anak ha Alejandria. Magaling yan makipagpalinawan haka mal-at ya kamwangan na ha Kahulatan ya impahulat ni Apo Namalyari. 25 Hiyay tinoroan hên toro ni Panginoon Jesus, haka mahiglay nakêm nan ampanoro hên kaptêgan hên tungkol kana hên main kahipêgan. Êmbayro man, ay muwang nan bêngat ya intoro ni Juan Bautista ya tungkol ha pamawtismo. 26 Makhaw ya nakêm nan namipamwang ha sinagoga. Hên nagilam ni Priscila angga ni Aquila ya panoro na, ay hinagyat la ya ha bali la, haka la impalinaw kana no ay-êmên nan an-iligtas ni Apo Namalyari hilay ampaniwala kan Panginoon Jesus. 27 Amêhên, hên labay ni Apolos hên maniraw ha probinsyan Acaya, ay nanulat hilay patêl ha Panginoon ha balayan Efeso ya tanggapên la ya dayi hi Apolos hên hilay ampaniwala kan Panginoon Jesus ha Acaya. Impagtan la kana ya habaytoy hulat. Hên nilatêng yay na bayro, ay mahlay ya naihawop na kanlan naniwala gawan ha ingalo ni Apo Namalyari. 28 Ta ubat ha Kahulatan ya impahulat ni Apo Namalyari ay hinabyanan na hilay Israelita ha arapan hên kal-atan, ha kagalingan nan ampaptêgan, ya hi Panginoon Jesus ay hiya ya Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala. 1 Kaban atsi ya hi Apolos ha balayan Corinto, hi apostol Pablo etaman ay nagdann ha logal ya kapanawgtugan angga ha nilumohan ya ha balayan Efeso. Nalatêng na bayro ya ungnoy ampaniwala kan Panginoon Jesus. 2 Kinotang na hila ni apostol Pablo no hinapatan hilay na hên Espiritu ni Apo Namalyari, hên naniwala hila kan Panginoon Jesus. A hila êt kano, ta a la êt muwang ya main Espiritu ni Apo Namalyari. 3 Kinotang nay na êt ni apostol Pablo no hino awud ya naintindihan la ha pamawtismo kanla. Hinabi la ya pamawtismo kanla ay nanad ha intoro ni Juan Bautista. 4 Impamwang ni apostol Pablo kanla ya habaytoy pamawtismo ni Juan Bautista, ay palatandaan hên naghêhê hila ha kasalanan la ya hilay Israelita. Impamwang etaman ni Juan ya dapat maniwala ha anlumatêng ya anhumonol kana, ya ayn kaatag no alwan hi Panginoon Jesus. 5 Hên nagilam lay habayto, ay nagpabawtismo hilan oman ha palatandaan ya ampaniwala hilay na ha langan ni Panginoon Jesus. 6 Hên impalunto ni apostol Pablo ya gamêt na kanla, ay hinumapat kanla ya Espiritu ni Apo Namalyari. Nipaghabi hilay na ha habi, ya a la muwang, haka la hinabi ya impaihip kana ni Apo Namalyari. 7 Main manga labinlowa ya nagpabawtismo hên habayto. 8 Ha tatloy buwan bayro ha sinagoga, ay makhaw ya nakêm ni apostol Pablo hên namipamwang haka nakipagpalinawan hên tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari. 9 Noa, main ungno kanla ya a naniwala gawan kakdêyan ulo la. Hinabi lay nangarawak ya tungkol ha toro ni Panginoon Jesus ha arapan hên naka-tsipon. Kabay immalíh ya bayro hi apostol Pablo haka hilay ampaniwala kan Panginoon Jesus, ta inhundo lay pamipagpalinawan la ha kuwartoy panoroan ni Tirano. 10 Loway taon hên pamihundo ni apostol Pablo hên habayto, kabay naubuh hilan nakagilam hên habi hên Panginoon ya hilay Israelita, haka hilay Griego ya ampaidi ha probinsyan Asia. 11 Hên habayto ay dinyanan ya ni Apo Namalyari hi apostol Pablo hên kapangyarihan hên manyag hên hadyay kapapaêpapah. 12 Kabay mag-in panyo o hinon takop ya ubat ha lawini ni apostol Pablo, ay kowên la ta gêtan kanlan main hakit, ta êmên mag-alíh ya hakit la haka ya nangarawak ya a angkahêlêk. 13 Bayro êt ha balayan Efeso, ay main ungnoy Israelita ya ampanêbêh hên mamaalíh hên nangarawak ya a angkahêlêk ya hinumapat ha tawo. Hên nahêlêk lay andaygên ni apostol Pablo, ay labay lan totoên hên habtan ya langan ni Panginoon Jesus ha pamaalíh lan nangarawak ya a angkahêlêk, ya wanla, “Ha kapangyarihan ni Jesus ya an-ipamwang ni apostol Pablo, ay an-iutoh ko kamoyu ya mag-alíh kaw bahên.” 14 Kalamo ha ampamaalíh hên nangarawak ya a angkahêlêk ya hinumapat ha tawo, ay hilay pitoy anak nay lalaki hên mihay pinakapoon pari hên Israelita ya nag langan Esceva. 15 Noa, hên ampamaalíh hila dayi hên narawak ya a angkahêlêk ya hinumapat ha mihay tawo, ay hinabi nan habaytoy narawak ya a angkahêlêk kanla, “Kilala ko hi Jesus haka muwang ko ya tungkol kan Pablo. Noa, hino kaw ta pakiêmênan yo ko!” 16 Tampol na hilan dinawhong haka hinambut hên hatoy hinapatan hên narawak ya a angkahêlêk ya hatoy pitoy anak ni Esceva, kabay nikagigibak ya takop la haka nikahuhugat ya lawini la hên hilay timmakah bayro ha bali nan hinapatan hên narawak ya a angkahêlêk. 17 Habaytoy nalyari kanlan pitoy anak ni Esceva ay namwangan ha boon balayan Efeso, mag-in kanlan Israelita angga kanlan Griego. Kabay naubuh hilan nipag-êpapah haka la pinuri hi Panginoon Jesus. 18 Mal-at kanlay ampaniwala kan Panginoon Jesus, ay inamin haka inhuko lay bulá la ha arapan lan kal-atan ta pinaghêhêan lay na. 19 Mal-at kanlan mapanawas, ay nanipon hên libro ya ginamit la ha pamanawas la, haka la in-ulam ha arapan lan kal-atan. Hên binilang la ya alagá hên inulam la, ay niabot ya ha 50,000 ya pera ya pilak. 20 Ha êmbayroy nalyari, ay lalo hên nibahwag ya habi ni Apo Namalyari, kabay lalon nilum-at ya naniwala ha Panginoon. 21 Pangayarin habayto, ay nakapêptêng ya ihip ni apostol Pablo hên magdann ha probinsyan Macedonia angga ha probinsyan Acaya ta maniraw ya ha balayan Jerusalem angga ha balayan Roma. 22 Impauna na ha Macedonia ya lowa kanlan kahawop na ya hi Timoteo haka hi Erasto. Hi apostol Pablo etaman ay nabalag pon ha balayan Efeso ha probinsyan Asia. 23 Hên atsi ya pon bayro ha Efeso hi apostol Pablo ay nagkamain hên taganán mahlay ya gulo gawan ha pamitoro nan toro ni Panginoon Jesus. 24 Ta gawan ha panoro ni apostol Pablo, ay ayn hilay nan pangwanan hên kal-atan pera ya mihay magpipinday hên pilak ya nag langan Demetrio haka hilay mag-obra na. Hilay ampanyag hên nanaway bali-balian ha kalupan templo la ya pamyanan lan rebulto hên diyos lan Efeso ya nag langan Diana. 25 Tsinipon ni Demetrio ya hilay mag-obra na haka ya kaatag ya magpipinday ta wana kanla, “Hikaw ya kalamo ko, muwang yo ya pamaminday bat ya angkaubatan hên katsighaw tamo. 26 Angkahêlêk yo haka angkagilaman yo ya andaygên ni Pablo. Anhabiên na ya alwan pêtêg diyos ya andaygên hên gamêt, haka kal-atan hên naamuyot na hên a maniwala kan Diana, alwan bat di ha balayan Efeso, noa, ha boon probinsyan Asia. 27 Kabay miparawak ya kapanapolan tamo haka taganán a lay nan pansinên ya pamaminday tamo. Alwan bat habayto, noa, ya pagsimbaan kan Diana, haka hiya man, ya pinaka-diyos tamo, ay a lay nan galangên di ha Asia angga ha boon luta.” 28 Hên pamakagilam lan kalamo ni Demetrio hên habayto, ay hadyay tobag la, haka nipan-angaw hila, “Makapangyarihan hi Diana ya diyos di ha Efeso!” 29 Kabay nagkamain hên gulo ha boon Efeso. Dinawhong hên dinakêp lan taga-Efeso hi Gayo haka hi Aristarco ya taga-Macedonia, ya kalamo ni apostol Pablo ha panlumagay. Biha ginuloy hila ha pagtsiponan la. 30 Labay na dayi ni apostol Pablo hên maniraw bayro ha pagtsiponan la, noa, binawal la yan ampaniwala kan Panginoon Jesus. 31 Ya kaatag kanlan kaluguran na ya manungkulan ha probinsyan Asia ay namiutoh hên makihabi kana ya paan ya dayi hên maniraw ha pagtsiponan. 32 Nagulo hilay naka-tsipon bayro. Alwan pare-pareho ya an-iangaw lan naka-tsipon, ta kal-atan la ay a la muwang no awta naka-tsipon hila. 33 Impaarap lan Israelita ya mihay kalamo la, ya hi Alejandro ya mamipalinaw hên alwan hilay Israelita ya pinangowangkitan hên gulo. Siningyalan na hilay naka-tsipon hên paan maglabak ta maghabi yay na. 34 Noa, hên nabalayan lan kal-atan ya hi Alejandro ay mihay Israelita, ay in-angaw la hên loway oras ya, “Makapangyarihan hi Diana ya diyos di ha Efeso!” 35 Ha maparah ya pangahabi, ay napatunggên na hilay ampipan-angaw, hên mihay manungkulan ha balayan Efeso. Haka wana kanla, “Kapareho kon taga-Efeso, ayn miha kantamo ya a ampakamwang ya hikitamoy ampamantay ha pagsimbaan kan Diana, ya makapangyarihan, haka hatoy rebulto na ya natatan ubat ha langit. 36 Ayn makapaghabin alwan pêtêg ya habaytsi ya anhabiên ko, kabay magpatêkbêk kaw haka pakaihipên yo pon ya andaygên yo. 37 Hilay habaytsi ya gintan yo bayri, ay a hila nanakaw ha pagsimbaan tamo, haka a hila naghabin halanghang ha diyos tamo. 38 Kabay no main hilan idungot hilan Demetrio haka hilay kalamo nay magpipinday, ay malyari lan iarap ha mánlingon kaso ta nakal-an hilan manoyo hên kaganawan kaso yo. 39 Noa, no main kaw pon êt hên kaatag ya idikil, ay malyarin pihahabian tamo ha humonoy pamagtsipon ha pamanhumonol ha patakaran tamo. 40 Ampotogên ako ha nalyari amêhên, ta malyari la kitamon idikil lan taga-Roma ya ampanggulo kitamo. No daygên lay habayto, ay kaingalo kitamo, ta ayn kitamon makatoynungan ha guloy habaytsi.” 41 Hên pangayari nan naghabi, ay pinabita na hilay na ya naka-tsipon. 1 Hên pamakayarin gulo ha balayan Efeso, ay impabaêg ni apostol Pablo ya hilay ampaniwala kan Panginoon Jesus, ta pinakhaw nay nakêm lan tinoroan, hên ihundo lay paniwala la kana. Pangayari, ay nagtsipan yay na kanla ta mita yay na hên palakon probinsyan Macedonia. 2 Hiniraw na hilay ampaniwala kan Panginoon Jesus ha balayan ya atsi bayro, ta pinakhaw nay nakêm lan tinoroan, hên ihundo lay paniwala la. Pangayari ay inhundo nay pammita na hên angga ha probinsyan Grecia. 3 Naglaêh ya pon bayro hên tatloy buwan. Maghakay ya dayi ha barko hên palako ha probinsyan Siria, noa, hên namwangan na ya main kapareho nan Israelita ya nagmulongan kana, ay naihipan na tanan magdann ha probinsyan Macedonia ha pag-orong na. 4 Hilay nakilako kan apostol Pablo, ay hi Sopater ya taga-Berea, ya anak ni Pirro, hi Aristarco haka hi Segundo ya taga-Tesalonica, hi Gayo, ya taga-Derbe, hi Timoteo, ya taga-Listra, haka hi Tiquico haka hi Trofimo, ya taga-Asia. 5 Nuna hilay habayto kannaên ta inêngganan la kay ha balayan Troas. 6 Noa, hikay etaman ay nag-alíh ha balayan Filipos hên pamakayari hên pista lan Israelita ya ambaêgên lan Pistan Puto ya ayn Pampaalsa. Himmakay kay ha barko hên angga ha nilatêng kay ha balayan Troas hên panlimay allo. Nanugêl kay bayro hên pitoy allo. 7 Ha unan allon habayton parominggo ay ni-tsi-tsipon kay ya Israelita ta nagkomunyon kay, ya pamanêmtêm ha pangamatsi ni Panginoon Jesus. Nangaral ya hi apostol Pablo hên angga ha bonak hên yabi, ta mita ya ha humonoy allo. 8 Mal-at ya dêkêt bayro ha pinagtsiponan naên ha ikatlon palapag bali. 9 Main mihay miyawhay, ya nag langan Eutico ya nakaikno ha mihay dorongawan, ya nakabêlêw ha kakarangan hên pamangaral ni apostol Pablo. Nanabo yan paubat ha ikatlon palapag hên habaytoy bali ya pinagtsiponan, kabay hên nilako la ya, ay natsi yay na. 10 Noa, hên tinumaoy hi apostol Pablo hên nangalakop kana, ay wana, “Paan kaw manyagah, ta angkabiyay ya!” 11 Pangayarin habayto, ay nunik yay na êt hi apostol Pablo, bayro ha pinagtsiponan, ta pangayari naên nangan, ay inhundo nay panoro na hên angga ha maranon bayo nammita kay. 12 Hi Eutico, ya nangoman nabiyay, ay in-atêl la ha bali na, hên hadyay higla la gawan nabiyay ya. 13 Pinagkablag naên hi apostol Pablo ta hinumakay kay ha barko ta napihabian naên ya danan naên ya ha balayan Ason. Hiya etaman, ay namitsih. 14 Hên napipihlêk kay bayro ha balayan Ason, ay hinumakay yay na hên kalamo naên hên palako ha balayan Mitilene. 15 Paubat ha balayan Mitilene ay naghakay kay ha barko hên angga ha nilatêng kay ha êtêb hên Pulo hên Quio. Hên humonoy allo, ay nipadann kay ha êtêb hên Pulo hên Samos, haka ha humonol êt ya allo ay nilatêng kay ha balayan Mileto. 16 Inihip ni apostol Pablo ya a yay na pon magdann ha balayan Efeso ta êmên ya a maabala ha probinsyan Asia, gawan labay nay nan makalatêng kay ha balayan Jerusalem bayo mag allo hên Pentecostes. 17 Hên ungnoy nay allo naên lan apostol Pablo ha balayan Mileto, ay namipagtan ya hên habi kanlan toa ya ampamaala kanlan patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon ha balayan Efeso ya maniraw hila kana ha balayan Mileto. 18 Paglatêng la kana ay kinahabi na hilay na, ya wana kanla, “Muwang yo ya nag-in biyay ko hên haton unan allon nilumatêng ako bayri ha probinsyan Asia. 19 Booy nakêm kon nagpakaaypa hên naghuyo ha Panginoon haka namalagêhbêg ya nakêm ko hên main pamagtêêh ha kal-atan hên pamairap la kangko hên kapareho kon Israelita ha pagmulongan la kangko. 20 Muwang yo etaman ya a ko nag-alangan ha pamanawop kamoyu hên namipamwang haka nanoro hên tungkol kan Panginoon Jesus ha arapan man hên kal-atan haka ha binali. 21 Impakaaral ko etaman kanlan kapareho kon Israelita, haka kanlan Griego ya dapat lan paghêhêan haka talibatokan ya kasalanan la, ta dapat magpalokop hilay na kan Apo Namalyari hên maniwala kan Panginoon Jesus. 22 “Mita kina ha balayan Jerusalem ha utoh kangko hên Espiritu ni Apo Namalyari. A ko muwang no hinoy malyari kangko bayro. 23 Ya muwang kon bat, ay ha balang balayan ya lakwên ko, ay an-ipamwang na kangkon Espiritu ni Apo Namalyari, ya ihukul ako haka makaranas akon kairapan. 24 Noa, ayn kangko no mikarang ya biyay ko bayri ha luta o no ahê, ta ya maalagá kangko ay matupad koy an-ipadyag na kangko ni Panginoon Jesus. Yabay ya pamipamwang hên Mangêd ya Habi tungkol ha ingalo ni Apo Namalyari. 25 “Nakilamo ko kamoyu hên hato, kaban an-ipamwang koy tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari. Noa, amêhên ay muwang kina ya a yo kina hên mahêlêk oman. 26 Kabay ampapakahabiên ko kamoyu amêhên, ha alloy habaytsi, ya alwan hiko ya main kasalanan no parusaan na kaw ni Apo Namalyari hên ayn anggaan. 27 Ta a ko nag-alangan ha paytoro kamoyu hên hinoman ya labay nan ipamwang kamoyu ni Apo Namalyari. 28 Illagan yoy sarili yon pamanhumonol kan Apo Namalyari. Illagan yo etaman ya pamanhumonol lan patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon, ta pinili na kaw hên Espiritu ni Apo Namalyari hên mamaala kanla hên nanad ha pagpastol yo, ha tupa yo. Hila ay inligtas hên natsi ya hi Panginoon Jesus ya Anak ni Apo Namalyari. 29 Muwang ko, ya no ayn kina bayri, ay main mipanlumatêng ya maytoro hên alwan kaptêgan, ta labay lan alihên ya paniwala yo kan Panginoon Jesus. Hila ay nanad ahon lalê ya mapangyat ya mandawhong kamoyu hên ayn ingalo. 30 Agyan ha kalamo yo, ay main lumtaw ya maghabi hên alwan kaptêgan, ta êmên la maamuyot hilay ampaniwala kan Panginoon Jesus. 31 Kabay pakaillag kaw, haka panay yon panêmtêmên ya in-aral ko kamoyu ha boon tatloy taon, ya allo-yabi ayn têgên ya pamanayhay ko kamoyu, hên main lamoy pamanangih gawan anlugurên kataw. 32 “Amêhên, ay an-ipatsiwala kataw kan Apo Namalyari, haka ha Mangêd ya Habi tungkol kan Panginoon Jesus ya ampamataniêh hên nakêm yo. Habaytoy Mangêd ya Habi, ay mam-in biyay ya ayn angga, ya in-il-an ni Apo Namalyari para ha balang miha ya impapawa na hên mag-in kana. 33 A ko kinaridyaan ya pera o takop hên hinoman. 34 Muwang yo etaman ya napudpud ya gamêt ko ha pamag-obra ko ta êmên kay main mapangwaan hên ikabiyay naên mikakalamo. 35 Ha pamag-obra ko, ay dinyanan kataw hên alimbawa, ya ha kahipêgan tamo ay madyanan tamo hilay a ampaka-obra ya taganán ampangailangan. Dapat tamon panêmtêmên ya hinabi ni Panginoon Jesus, ya wana, ‘Mas mahigla ya nakêm lan ampam-i kisa ya nakêm lan andyanan.’ ” 36 Hên pamakayari nan naghabi, ay nandoko ya hên kalamo na hilay toa ya ampamaala kanlan taga-Efeso ya ampaniwala kan Panginoon Jesus, haka hila nanalangin. 37 Naubuh hilan nanangih, haka an-alakopên la ya hên an-aroên hi apostol Pablo. 38 Hadyay pamag-lungkot la hên pamakagilam lan hinabi na ya a la yay na mahêlêk hên oman. Bayo in-atêl la yay na ha barko ya hakayan na. 1 Pamakayari naên hên nagtsipan kanla, ay naghakay kay ha barko ya nagtagloh ha Cos. Hên humonoy allo, ay naghundo kay hên nagbiyahe ha Pulo hên Rodas. Paubat bayro ay nagbiyahe kay ha balayan hên Patara. 2 Paglatêng naên bayro, ay tampol kay nakatapol hên mihay barko ya palako ha Fenicia, ya angkasakopan hên Siria, kabay tampol kay hinumakay. 3 Hên niêtêb kay ha Pulo hên Chipre ya angkaipatanêh ha dapit uki ay naghundo kay etaman hên angga ha nilatêng kay ha probinsyan Siria. Tinunggên ya ha balayan Tiro, ya anhakyan naên, ta habaytoy pamitaoyan la hên kalga hên barko. 4 Kaban an-itaoy lay kalga, ay tinapol naên hilay ampaniwala kan Panginoon Jesus ya atsi bayro, ta napaidi kay pon bayro kanla hên pitoy allo. Gawan ha impaihip nan Espiritu ni Apo Namalyari kanlan patêl ha Panginoon, ay ambawalên la ya hi apostol Pablo hên paan yay na dayi hên mako ha balayan Jerusalem ta kayno main mamatsi kana. 5 Noa, hên nayari ya pag-laêh naên bayro ay nag-alíh kay. Hila etaman ya patêl ha Panginoon ya lalaki haka ahawa la haka maának la, ay namiawyon kannaên ha liglig hên balayan hên angga ha laylay hên dagat. Hên atsi kay bayro ha laylay dagat ay nipandoko kay ta nanalangin kay ha Panginoon. 6 Nagtsipan kay ha miha ta miha. Hinumakay kay bayto ha barko, haka nuli hilay na. 7 Paubat ha balayan Tiro ay inhundo naên ya pamanlumagay naên hên angga ha nakalatêng kay ha balayan Tolemaida. Bayron pinakikitan naên hên namapayabi ya hilay patêl ha Panginoon. 8 Hên humonoy allo, ay naghundo kay ha pamammita hên palako ha balayan Cesarea. Haka naglaêh kay ha bali ni Felipe, ya mangitoro hên Mangêd ya Habi tungkol kan Panginoon Jesus. Hiya ya miha kanlan pitoy lalaki ya pinili hên hato ha Jerusalem. 9 Hi Felipe ay main apat ya anak, ya babayi ya ayn pon ahawa, ya dinyanan ni Apo Namalyari hên kapangyarihan hên mamipamwang hên impaihip na kanla. 10 Hên nabuyot-buyot kay bayro, ay main nilumatêng ya mihay mámipamwang ni Apo Namalyari, ya nag langan Agabo, ya nilumohan hên ubat ha probinsyan Judea. 11 Nilako na kay haka na kingwa ya tagkêh ni apostol Pablo ta ginapoh nay sarili nan bitsih haka gamêt na, bayo wana, “Habaytsi ya hinabi nan Espiritu ni Apo Namalyari, ‘Êmên di ya daygên la kanan nagtagkêh hên habaytsi bayro ha Jerusalem hên hilay Israelita haka idin la ya ha gamêt lan alwan Israelita.’ ” 12 Pamakagilam naên hên habayto, ay hikay haka hilay nakalamo naên, ya taga bayro, ay ampakihabi kana hên paan yay na dayi hên lumakat ha balayan Jerusalem. 13 Noa, wani apostol Pablo hên naghabi, “Hinoy andaygên yo, pata ampipanangih kaw! Paan yon paynaên ya nakêm ko! Nakal-an ako hên pagapoh haka matsi ha Jerusalem gawan ha pamaghuyo ko kan Panginoon Jesus.” 14 Hên a naên ya mabawalan hên mita, ay tinunggên kay hên maghabi, ta hinabi naên tana, ya kalabayan hên Panginoon ya mahonol. 15 Pamakayarin ungnoy allo ay nagkumpini kay ta lumakat kay ha Jerusalem. 16 Main ampaniwala kan Panginoon Jesus ya nakilako kannaên, ya taga-Cesarea haka la kay in-atêl ha bali ni Minason ya taga-probinsyan Chipre haka bayro kay tanan nakikatuloy kana. Hiya etaman ya unan naniwala kan Panginoon Jesus. 17 Hên nilatêng kay ha Jerusalem, ay mahigla la kay hên tinanggap hên patêl ha Panginoon. 18 Hên humonoy allo, ay naniraw kay lan apostol Pablo kan Santiago. Naubuh hila bayro ya toa ya ampamaala ha patêl ha Panginoon ya angkapi-tsi-tsipon. 19 Pangayari na hilan kinumusta, ay miniha-miha nan impamwang kanla ya dinyag ni Apo Namalyari ha pamanoro na kanlan alwan Israelita ha ay atoman ya logal ya pinanoroan na. 20 Hên pamakagilam lan habayto, ay pinuri la hi Apo Namalyari. Noa, hinabi la kan apostol Pablo, ya wanla, “Muwang mo patêl, bayri ha Jerusalem, ay main libo-libo ya kapareho tamon Israelita, ya naniwalay na kan Panginoon Jesus, haka ampakahonolên lay Kautuhan ya impahonol kantamo ni apo Moises. 21 Nabalit-an la ya antoroan mo hilay kapareho tamon Israelita ya ampaniwalay na kan Panginoon Jesus, ya ampaidi ha logal lan alwan Israelita, ya paan hila kanon humonol ha Kautuhan ni apo Moises, nanad ha paan lay nan ipatuli ya anak la, haka paan hilan humonol ha kaatag ya natotoan tamo ha toa tamo. 22 Hino ya daygên tamo, ta êmên la mamwangan ya alwan pêtêg ya nabalit-an la? Siguradon mamwangan la ya nakalatêng kay na bayri ha Jerusalem. 23 Dapat mon daygên ya anhabiên naên. Main apat ya lalaki bayri ya maranin matupad ya impangako la kan Apo Namalyari. 24 Kilako ka kanla ha Templo ha panupad lan impangako la, haka honolên yo ya pagpalinis ha pamanhumonol ha Kautuhan tamon Israelita, biha hikay nay baala hên mamayad ha gastosên la ha paypaboko lan ulo la, haka ya iátang lay ayop. Mamwangan bayto ya kaganawan ya alwan pêtêg awud ya nabalit-an la ya tungkol kamo, ta hika man, ay anhumonol ha Kautuhan ni apo Moises. 25 Hila etaman ya alwan Israelita ya ampaniwalay na kan Panginoon Jesus, ay hinulatan naên hilay na hên aral naên, ya paan hilan mangan hên hinoman ya imparaêp ha alwan pêtêg ya diyos, haka paan hilan mangna hên daya boy ayop ya giniêk. Hinulatan naên hila êt ya paan hilan mamabayi haka makilalaki.” 26 Hên humonoy allo, ay nakilako hi apostol Pablo kanlan apat. Biha ya hinumwên ha Templo, ay naglinis ya pon ayon ha ugali lan Israelita. Pangayarin habayto ay impamwang nay na ni apostol Pablo ha pari no hinon allo ya matupad ya impangako lan apat, kan Apo Namalyari, ta habaytoy allo ya pamiátang lan ayop. 27 Hên maranin mayari ya pampiton allon pamaglinis lan apat, ay main Israelita ya taga-probinsyan Asia ya nakahêlêk kan apostol Pablo ha lalên Templo. Hila ay nanulhul kanlan kal-atan ya atsi bayro haka la ya dinakêp hi apostol Pablo. 28 Êmên di ya in-angaw la, “Hikaw ya kapareho naên hên Israelita, hawpan yo kay. Ta habaytsi ay ampaytoro hên narawak kano ya bansan Israel, haka narawak ya Kautuhan ni apo Moises haka ya Templo ni Apo Namalyari. Biha andêmêkan na êt ya hata Templo, ta ampantan ya êt hên Griego di ha lalên hata Templo ni Apo Namalyari.” 29 Hinabi lay habayto ta nahêlêk lay kalamo ni apostol Pablo, ya hi Trofimo, ya taga-balayan Efeso, ya alwan Israelita, ha balayan Jerusalem, haka êndat la no pinagkalamo na ya ni apostol Pablo ha Templo. 30 Hên nagilam lan kal-atan ha Templo ya habayto, ay naubuh hilan nagulo. Pinaragah lan dinakêp hi apostol Pablo bayro ha lalên Templo, haka la ya pinagguguloy hên paawah ha Templo bayo la tampol hên inhara ya kabat. 31 Hên patsên la yay na dayi hi apostol Pablo, ay main naghumbung ha pinakapoon lan hundaloh ha bansan Roma, ya destino bayro ha Jerusalem, ya nagulo hilay kaganawan ya taga-Jerusalem. 32 Tampol nan impabaêg hilay kapitan, haka ya kaatag ya hundaloh na, ta nuwayu hila hên nagtagloh ha gulo. Hên nahêlêk lan Israelita ya pinakapoon lan hundaloh ha bansan Roma haka ya kalamo nay hundaloh, ay intunggên lay pamahakit la kan apostol Pablo. 33 Napaidani ya pinakapoon lan hundaloh ha bansan Roma kan apostol Pablo, ta dinakêp na ya, haka na ya impagapoh hên loway taykala. Biha na hila kinotang ya atsi bayro, no hino hi apostol Pablo, haka no hinoy nadyag nay karawakan. 34 Alwan pare-pareho ya an-iangaw lay pakibat lan naka-tsipon bayro. Gawan ha hadyay gulo, ay a na mamwangan hên pinakapoon lan hundaloh ha bansan Roma no hinoy kaptêgan, kabay namiutoh yan hundaloh na ya gêtan la hi apostol Pablo ha kampo la, ta êmên la ya pakakotangên. 35 Panlumatêng la ha eran hên kampo, ay napilitan ya hundaloh hên buwatên hi apostol Pablo gawan ampigagalmotan la yan kal-atan. 36 Ampakikamat-kamatan la hilan apostol Pablo hên hilay kal-atan hên ampamiangaw kana, “Patsên ya! Patsên ya!” 37 Hên ihowên la yay na dayi hi apostol Pablo ha kampo, ay kinotang nay pinakapoon lan hundaloh ha bansan Roma, ha habin Griego no malyari na yan mapakihabian. Kabay wana kan apostol Pablo, “No kamwang kan maghabin Griego, 38 ay alwa ka awud habaytoy taga-Egipto ya nakanon bêngat hên nanulhul kanlan kal-atan, haka nantan hên apat ya libo ya nilumaban ha gobyerno ha kabalah-balahan.” 39 Naghabi etaman hi apostol Pablo, “Hiko ya miha ha Israelita, ya in-anak ha Tarso ha probinsyan Cilicia. Ya balayan Tarso ay muwang ha ayri man ya logal. Ampakihabi ko kamo ya paulayan mo kon makipagpalinaw kanlan naka-tsipon bayri.” 40 Hi apostol Pablo ay pinaulayan hên pinakapoon lan hundaloh ha bansan Roma, kabay nirêng yay na ha eran ta siningyalan na hilay naka-tsipon, ta êmên hila patêkbêk. Hên a hilay na naglabak, ay naghabi yay na hi apostol Pablo ha habin Hebreo ya habi lan Israelita, ya wana, 1 “Matoa ko haka patêl ko, gilamên yoy habiên ko amêhên ha pamiligtas ko hên sarili ko.” 2 Hên nagilam lan Israelita ya naghabi hi apostol Pablo ha habin Hebreo, ya habi la, ay a hilay nan taganán naglabak, kabay inhundo nay na habaytoy pamaghabi na. 3 “Hikoy mihay Israelita ya in-anak ha balayan Tarso ha probinsyan Cilicia. Hinumlay ko bayri ha Jerusalem. Ya nanoro kangko ay hi Gamaliel. Intoro na kangkoy Kautuhan ya anhonolên lan ninuno tamon Israelita. Booy nakêm kon naghuyo kan Apo Namalyari, nanad êt kamoyu amêhên. 4 Hên hato ay pampairapan ko hilay anhumonol ha toro ni Panginoon Jesus hên angga ha impapatsi ko ya kaatag kanla. Lalaki haka babayi, ay impadakêp ko hilan ginapoh haka impahukul. 5 Ya pinakapoon pari haka ya kaganawan toa ya nag tungkulan ha bansa, ay malyarin mamaptêg ha anhabiên ko, ta hila ya nam-i kangko hên kahulatan para kanlan kapareho tamon Israelita ha balayan Damasco, ya dakpên kon gapohên hilay ampaniwala kan Panginoon Jesus, hên gêtan hila bayri, ta êmên hila parusaan. 6 “Hên narani kina ha balayan Damasco, hên mag-uugtoy na, namakonkaynaman ay nahukloban kon kapahilêw ya hawang ya ubat ha langit. 7 Nihubhub ko ha luta, haka nakagilam kon habi, ya wana kangko, ‘Saulo, Saulo, awta ampairapan mo ko?’ 8 Naghabi ko, ‘Hino ka Panginoon?’ Bayo wana kangko, ‘Hiko hi Jesus ya taga-Nazaret, ya ampairapan mo.’ 9 Hilay kalamo ko ay nakahêlêk hên habaytoy hawang, noa, a la nagilam ya hinabi hên habaytoy naghabi kangko. 10 Nangotang ko, ‘Hinoy dapat kon daygên Panginoon?’ Haka wanan Panginoon kangko, ‘Mirêng ka, ta magtagloh ka ha balayan Damasco. Habiên lay na kamo bayro ya kaganawan balak ni Apo Namalyari ya daygên mo.’ 11 Hên a ko makahêlêk gawan habaytoy kapahilêw ya hawang, ay hilay kalamo ko ay namiakay kangko ha Damasco. 12 “Bayro ha Damasco ay main mihay lalaki ya nag langan Ananias. Anhumonol ya ha Kautuhan ya anhonolên tamon Israelita, haka anggalangên la yan kaganawan kapareho tamon Israelita ya ampaidi bayro. 13 Nilako na kon hiniraw, ta wana, ‘Patêl kon Saulo, makahêlêk kan oman!’ Hên habayto êt, ay tampol ko yan nahêlêk. 14 Wana êt, ‘Hi Apo Namalyari ya sinimba hên ninuno tamo, ay namili kamo hên hato pon, ta êmên mo mamwangan ya kalabayan na, haka ta êmên mo mahêlêk ya Mesias, ya Cristo, haka magilaman ya pamaghabi na. 15 Ta hika ya mamipamwang ha balang miha, ya nahêlêk mo haka nagilam mo. 16 Kabay amêhên, galingên mina! Mirêng ka ta mamaêg ka ha Panginoon hên paghêhêan moy kasalanan mo. Pabawtismo ka, haka ipauyah mina kana ya kasalanan mo.’ Habaytoy hinabi ni Ananias kangko.” 17 “Hên pamag-orong ko bayri ha Jerusalem, hên ubat ha Damasco, kaban ampanalangin ko ha Templo, ay nagkamain kon halumata. 18 Bayro ha halumata ko ay nahêlêk ko hi Panginoon Jesus, haka na hinabi kangko, ya wana, ‘Parahên mon mag-alíh di ta a la paniwal-an ya pamaptêg mo hên tungkol kangko.’ 19 Noa, hinabi ko, ‘Panginoon, kayno maniwala hila no maintindihan la ya binayo ko, ta muwang lan kal-atan ya ha balang sinagoga, ay an-ipadakêp, an-ipahukul, haka an-ipapatok ko hilay ampaniwala kamo. 20 Hên ampatsên la hi Esteban, ya ampamaptêg kamo, ay atsi ko bayro hên kalamo la. Hiko pon êt ya nagbantay hên takop lay pangkêbêl lan namatsi kana.’ 21 Bayo wana kangkon Panginoon, ‘Êmbayro man, ay an-iutoh kata ha marayo hên maypamwang hên tungkol kangko kanlan alwan Israelita.’ Habaytoy hinabi hên Panginoon kangko,” wani apostol Pablo. 22 Hên nahabi nay habayto ya tungkol ha alwan Israelita, ay a lay na labay manggilam habi na, ta namiangaw hilan êmên di, “Patsên ya! Patsên ya! A ya dapat mabiyay!” 23 Ha pamiangaw la, ay pinaragah lan inalíh ya takop la ya pangkêbêl, haka namihabol hilan tuwapok ha tag-ay gawan ha hadyay huluk la. 24 Ya pinakapoon lan hundalon Roma ay namiutoh hên ihowên la hi apostol Pablo ha kampo, ta barogên ya, ta êmên na pakibatan ya kotang la kana, no hinoy dinyag na, no pata êmbayroy angaw lan kapareho nan Israelita. 25 Noa, hên naigapoh la yay na ha paygapohan, ta barogên la ya, ay wani apostol Pablo ha kapitan hên hundaloh ya nakairêng ha dani na, ya wana, “Mangêd kaya ha patakaran hên gobyerno ya bat barogên ya mihay taga-Roma hên a pon nalingon ya kaso na?” 26 Pamakagilam nan habayto, ay nilako nan kapitan ya pinakapoon lan hundalon Roma ta wana kana, “Ay-êmên, ha taga-Roma ya awud!” 27 Kabay nilako hi apostol Pablo hên pinakapoon lan hundaloh ha bansan Roma ta wana, “Habiên mo kangko no taga-Roma kan taganá?” Hinabi ni apostol Pablo ya taga-Roma yan taganá. 28 Biha hinabi nan pinakapoon lan hundalon Roma, ya mal-at ya imbayad na bayo ya nag-in taga-Roma. Amêhên hinabi nay na êt ni apostol Pablo, ya wana “Noa, hikoy taganán taga-Roma hên paubat hên hikoy in-anak.” 29 Tampol nagdayo kana ya hilay nakal-an hên mangotáng kan apostol Pablo. Agyan hatoy pinakapoon lan hundalon Roma ay nalimwan, gawan namwangan na ya taganán taga-Roma hi apostol Pablo, ya bat nan naipagapoh ta êmên barogên. 30 Gawan labay nan pinakapoon lan hundaloh ha bansan Roma hên mamwangan no hino ya an-ibara la kan apostol Pablo hên hilay kapareho nan Israelita, ay ha humonoy allo, ay inubuh nan impa-tsipon ya hilay ampamaala kanlan pari haka ya boon Sanedrin, bayo impaokal na hi apostol Pablo ta impaarap na ya kanla. 1 Kaban ampakahêlkên ni apostol Pablo ya hilay kalamo hên Sanedrin, ay wana kanla, “Patêl, muwang ni Apo Namalyari ya malinis ya konsinsya ko ha pamaghuyo ko kana paubat hên hato angga amêhên.” 2 Hên pamakagilam na ni Ananias, ya pinakapoon pari ya hinabi na, ay namiutoh ya kanlan karani ni apostol Pablo ya tampalingên la ya ha bêbêy. 3 Kabay wana kana ni apostol Pablo, “Tampalingên ka ni Apo Namalyari ha ikamatsi mo, ha pagbabara mon anhumonol ka ha Kautuhan ha paypatampaling mo kangko, ta bawal ha Kautuhan ya habayto.” 4 Naghabi hilay hatoy karani ni apostol Pablo, ya wanla kana, “Ammusmusên moy pinakapoon pari ni Apo Namalyari!” 5 Wana etaman ni apostol Pablo kanla, “Patêl ko, a ko muwang ya hiya awud ya pinakapoon pari ni Apo Namalyari, ta nakahulat, ‘Alwa yon paghabian hên narawak ya ampamaala kamoyu.’ ” 6 Hên napansin ni apostol Pablo ya main bayron Saduseo haka Pariseo ay in-ikhaw nay habi na, ya wana kanla, “Patêl, hikoy Pariseo, ta anak ako hên mihay Pariseo. An-imbistigaên la ko di amêhên gawan angkasigurado ko ya mangoman mabiyay ya nangamatsi.” 7 Hên nahabi nay habayto, ay nangapihuhubak hilay Pariseo haka hilay Saduseo. Kabay napiatag hilay naka-tsipon. 8 (Hilay Pariseo ay ampaniwala hên mangoman mabiyay ya nangamatsi. Ampaniwala hila êt ya main anghel haka kaêlwa. Noa, hilay Saduseo ay a ampaniwala ya main habayto.) 9 Ya pamiaangaw la ay taganán hinumkaw! Nirêng ya ungnoy mánoron Kautuhan ni apo Moises, ya Pariseo, ta wanla, “Ayn kay hên mahêlêk ya kasalanan nan habaytsi ta kayno main mihay anghel o kaatag ya ubat ha langit ya nakihabi kana!” 10 Hên hadyay nay pamihuhubak la, ay nalimo ya hatoy pinakapoon lan hundalon Roma ta kayno maobot ya halap na ha pamipapaktang la kan apostol Pablo. Kabay in-utoh na ha hundaloh na ya pakikwanan lan kowên kanla, haka la ya ihowên ha kampo la. 11 Habayton yabi, ay nagpahlêk ya Panginoon kan apostol Pablo, ta wana kana, “Pakhawên moy nakêm mo, ta no ay-êmên ya pamaptêg mo kangko bayri ha balayan Jerusalem, ay êmên êt bayro ya kailangan mon daygên ha balayan Roma.” 12 Pangamaranon ay pinulong hên ungnoy Israelita hi apostol Pablo. Nangako hila ha sarili la ya a hila mangan haka minêm angga ha a la ya mapatsi. 13 Maigit ha apatapo ya lalaki ya namulong kana. 14 Dinumani hilay na kanlan toa ya main tungkulan ha bansa, haka kanlan ampamaala kanlan pari, ta wanla, “Hikay ay nagmimihan nakêm ya a kay manaway hên kaên angga ha a naên ya mapatsi hi Pablo. 15 Kabay hikaw haka ya Sanedrin, ay dapat mamagtan hên habi kanan pinakapoon lan hundalon Roma, ya gêtan la yan oman di kamoyu hi Pablo ta waringan pakakotangên yo yan mangêd ya tungkol ha kaso na. Ha dann pon, ay patsên naên yay na.” 16 Habaytoy pamamulong kan apostol Pablo ay namwangan hên angkên nay lalaki ha patêl nay babayi. Kabay hinumwên ya habaytoy angkên na ha kampo lan hundaloh, ta impamwang nay habayto kan apostol Pablo. 17 Impabaêg ni apostol Pablo ya mihay kapitan ta wana kana, “Pakilamoan moy hata miyawhay kanan pinakapoon yon hundaloh, ta main yan ihumbung kana.” 18 Kabay nilamoan na ya kanan pinakapoon lan hundalon Roma, ta wana kana, “Impabaêg akon nakahukul ya nag langan Pablo, ta pinakihabi na kangko ya lamoan koy hata miyawhay kamo, ta main yan ihumbung kamo.” 19 In-akay hên pinakapoon lan hundaloh ya hatoy miyawhay hên gintan ha duyo ya ayn tawo hên pinakihabian, ta kinotang na ya, no hinoy ihumbung na kana. 20 Naghabi ya miyawhay, “Nagkamiha hilay kapareho naên hên Israelita ya pakikwaan la kamo nobukah hi apostol Pablo hên kotangên la ya waringan hên iarap ha Sanedrin, hên pakakotangên. 21 Noa, paan mo hilan panggilaman, ta tambangan la yan maigit hên apatapo ya lalaki ya kapareho kon Israelita. Nagmimiha hilan nakêm ya a hila mangan haka minêm angga ha a la ya mapatsi. Nakal-an hilay na, haka an-êngganan la tana ya pakibat mo, no malabay ka, o no ahê.” 22 Binawal na yan pinakapoon lan hundaloh ya paan nan habiên ha hinoman ya habaytoy inhumbung kana, biha pinabita na ya. 23 Impabaêg nay nan pinakapoon lan hundalon Roma ya lowa kanlan kapitan na, ta wana kanla, “Mamil-an kaw hên lowang gatoh ya hundaloh haka pitumpo ya nipagkabayo haka lowang gatoh ya nipagtandos, ta alas nuweben yabi amêhên, ay mita kaw hên palakon Cesarea. 24 Mangil-an kaw êt hên kabayo ya hakayan ni Pablo, haka iatêl yo ya kan Gobernador Felix. Pakaillagan yo yan mangêd.” 25 Êmbayri ya laman hên hulat ya impagtan na kanla: 26 “Panggalangên kon Gobernador Felix, hiko hi Claudio Lisias ya ampanulat kamo. Angkumustaên kata. 27 Habaytsi ya lalaki ay dinakêp lan kapareho nan Israelita, ta patsên la yay na dayi, noa, hên namwangan ko ya miha yay taga-Roma, ay inligtas la ya hên hundaloh ko, ta êmên la ya a mapatsi. 28 Ha labay kon mamwangan no hinoy pan-ibara la kana, ay impagtan ko ya kanlan Sanedrin la. 29 Bayro kon namwangan ya ampamibad-an la kana, ay tungkol awud ha Kautuhan la, ya a la angkapikakahundoan. Noa, alwan hêpat ya habayto hên hiyay ipapatsi o ipahukul. 30 Amêhên, ta namwangan kina ya anhablaên la yay na hên kapareho nan Israelita, ay tampol ko yay nan an-ipaatêl bahên kamo. In-utoh ko hila etaman ya namibara kana, ya iarap lay na kamo, ya an-ibara la kana.” 31 Hinonol la etaman hên hundaloh ya in-utoh kanla. Pangayabi, ay kingwa lay na hi apostol Pablo, ta gintan la ya ha balayan Antipatris. 32 Pangamaranon, ay nag-orong hilay nay kaatag ya hundaloh ha kampo la, noa, inhundo lay pamammita la hên habaytoy nipagkabayo. 33 Hên paglatêng la ha Cesarea, ay gintan la hi apostol Pablo haka hatoy hulat ha gobernador. 34 Hên nabaha nay na ni Gobernador Felix, ya habaytoy hulat ay kinotang na ya hi apostol Pablo no taga-ayri ya. Haka hên namwangan na ya taga-Cilicia ya, 35 ay wana kana, “Lingonên koy kaso mo ha pamanlumatêng hên hilay nangidikil kamo.” Biha na in-utoh ya pakabantayan la ya, hi apostol Pablo, ha mahlay ya bali na, ya impairêng ni Arin Herodes hên hato. 1 Pangalabah hên limay allo, ay nilumatêng ha Cesarea hi Ananias, ya pinakapoon pari hên kalamoy ungnoy toa ya main tungkulan ha bansa, haka hi Tertulo, ya mihay abogado. Indikil lay na kan Gobernador Felix ya pamara la kan apostol Pablo. 2 Hên in-arap hi apostol Pablo kanla, ay inumpisaan nan habiên ni Tertulo ya an-ibara la kan apostol Pablo, ya wana, “Panggalangên kon Gobernador, mahlay ya utang nakêm naên kamo ha kapatêkbêkan ya nabuyot naên angkaranasan, haka ha kaatag pon ya binayo mo bayri kannaên gawan ha kagalingan mo. 3 An-igalang naên ya habayto haka taganán ampahalamatan naên ka hên ayn angga, hên hikay ya atsi ha ay-irin logal. 4 Noa, ta êmên a naên ka maabala pon, ay ampakidawat ko kamo ya gilamên mo pon ya habiên naên kamo ha kangêran nakêm mo. 5 Nahêlêk naên ya habaytsi, ya taganán ampanggulo ya, haka ampamagulo kanlan kapareho naên Israelita ha balang lakwên na, hên lumaban ha gobyernon Roma. Hiyay miha kanlan ampamaala ha ambanhagan lan Nazareno, ya anhumonol ha toro ni Jesus ya taga-Nazaret. 6 Labay na êt hên dêmêkan ya Templo naên ha Jerusalem, hên mamihowên ya dayi hên alwan kapareho naên Israelita bayro, kabay dinakêp naên ya. [Haka parusaan naên ya dayi hên pamanhumonol ha Kautuhan naên, 7 noa, nilumatêng hi Claudio Lisias haka pinatoluk na ya kannaên hên kingwa hi Pablo. 8 Biha in-utoh na êt ni Claudio kannaên ya bayri naên yay nan ipalingon kamo ya kaso ni Pablo,] ta ha pamangotang mo kana ay mamwangan mon pêtêg ya kaganawan ya an-ibara naên kana.” 9 Hilay kaatag ya Israelita ya kalamo ni Tertulo ay nakiuyon ha hinabi na, haka la êt pinaptêgan ya kaganawan hinabi na. 10 Hên siningyalan yay nan Gobernador Felix hi apostol Pablo ya hiyay nay maghabi, ay wani apostol Pablo, “Panggalangên kon Gobernador, paubat hên hato, ay muwang kina ya hika ya mánlingon kaso bayri ha bansa naên, kabay angkahigla kon mangatoynungan ha arapan mo hên mamiligtas hên sarili ko. 11 No imbistigaên mo, ay mamwangan mo, ya ayn pon hên labinloway allo, paubat hên nilumatêng ako ha Jerusalem hên magsimba kan Apo Namalyari. 12 Minghan man ay a la ko êt hên nahêlêk lan Ananias ya nakihubakan ha hinoman ha lalên Templo, o nanulhul man hên kal-atan ha ay-iri man ya sinagoga naên o ha kaatag man ya logal. 13 Ayn hilan maiarap kamoyu ya mamaptêg ha an-ibara la kangko. 14 Noa, an-aminên ko kamo, anlugurên kon Gobernador, ha pamagsimba ko kan Apo Namalyari, ya Diyos hên ninuno naên, ay anhumonol ko ha toro ni Panginoon Jesus ya anak na, ya an-itad lan habaytsi hên alwan pêtêg ya toro. Noa, naubuh kon anhonolên ya Kautuhan ni apo Moises, haka ya inhulat lan kaatag ya mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari. 15 Nanad êt kanlan Ananias, ay ampaniwala ko ya biyayên oman ni Apo Namalyari ya nangamatsi, hilay mahonol kana haka hilay alwan mahonol kana. 16 Kabay ampakiwanan kon panay manyag kangêran, ta êmên mag-in malinis ya konsinsya ko kan Apo Namalyari haka ha tawo. 17 “Pamakayari hên ungnoy taon hên ayn ako ha Jerusalem, ay nag-orong kina hên mamiatêl hên hawop kanlan kapareho kon Israelita ya ampangailangan, haka mamiátang kon ayop kan Apo Namalyari. 18 Kaban atsi ko ha Templo hên ampanyag hên habayto, hên kayari-yari ko ya pamaglinis ha pamanhumonol ha Kautuhan naên, ay nalatngan la ko hên kapareho kon Israelita ya ubat ha Asia. Ha kaptêgan, ay ayn hilan nalatngan ya lakê ya tawo haka ayn ampanggulo. 19 Hilay kapareho kon Israelita ya ubat ha Asia, ay dapat mamihumbung bayri no main hilan an-ibara kangko. 20 Gawan ha ayn hila bayri ya hilay kapareho kon Israelita ya ubat ha Asia, ay dapat habiên lan Ananias, ya kapareho kon Israelita ya atsi bayri amêhên no hinoy narawak ya nahêlêk la kangko hên in-arap la ko ha Sanedrin. 21 Para kanla lawêh, ay alwan mangêd hên naikhaw ko ha arapan la, ya angkotangên la ko gawan ha paniwala ko, ya mangoman mabiyay ya nangamatsi. Kabay angkotangên yo ko amêhên di ha arapan yo.” 22 Hên pamakagilam ni Gobernador Felix hên habi ni apostol Pablo, ay intêgên nay na pon ya pamanlingon hên kaso ta mal-at ya muwang nay tungkol ha toro ni Panginoon Jesus. Biha wana, “Ha pamanlumatêng ni Claudio Lisias, ya pinakapoon lan hundaloh ay ihundo koy pamanlingon hên kaso mo.” 23 Biha in-utoh nay kapitan ya ampagbantay kan apostol Pablo, ya bantayan la ya, noa, paan yan gapohên haka paulayan la ya, hên hirawên la ya hên hilay kabalay na hên hawpan la ya ha kailangan na. 24 Pamakayarin habayto, ay main yan nilako hi Gobernador Felix. Hên nakalabah hên ungnoy allo, ay nilumatêng ya hên kalamo nay ahawa na hi Drusila, ya mihay Israelita hên nanad kan apostol Pablo. Impaalap na hi apostol Pablo, ta êmên la magilaman ya tungkol ha paniwala kan Panginoon Jesu-Cristo. 25 Noa, hên an-ipamwang ni apostol Pablo ya tungkol ha pamimiyay ya pamanhumonol kan Apo Namalyari, haka ya tungkol ha pamagpigil ha sarili haka ya pamanukom ni Apo Namalyari ha lumatêng ya allo, ay nalimwan ya hi Gobernador Felix, ya wana, “Mita ka pon ta no maarap ko, ay ipaalap katan oman.” 26 Ha pagtsiwala ni Gobernador Felix hên dyanan yan pera ni apostol Pablo, ta êmên na ya ibuhan, ay panay na yan impaalap hên kahabiên. 27 Hên nalabah ya loway taon ay hi Porcio Festo ya nanagili kan Gobernador Felix. Gawan ha labay ni Gobernador Felix hên main hilan utang nakêm kana ya hilay Israelita, ay pinaulayan na ya tana ha hukulan hi apostol Pablo. 1 Hi Festo ay nilumatêng ha Cesarea ta hiyay nag-in kahagili ni Gobernador Felix. Pangalabah hên tatloy allo, ay nilumakat ya ha Jerusalem. 2 Hên nilumatêng ya bayro hi Festo, ay in-arap lan ampamaala kanlan pari haka hilay kaatag ya main tungkulan ha Israelita kana ya an-ibara la kan apostol Pablo. 3 Pinakidawat la kana ya ipagtan na yay na ha Jerusalem hi apostol Pablo, gawan main nag balak hên patsên la yay na hi apostol Pablo ha dann. 4 Noa, wana kanla ni Gobernador Festo, “Hi Pablo ay nakahukul bayro ha balayan Cesarea, haka tampol kon mag-orong bayro. 5 Kabay pakilamo yo kangko ya hilay manungkulan, ya mamibara kana, no main yan nadyag ya karawakan.” 6 Namalabah ya pon hên walo o mapoy allo hi Gobernador Festo ha balayan hên Jerusalem biha ya nag-orong ha balayan Cesarea. Hên humonoy allo, ay nikno yay na ha panlingonan na hên kaso haka na impakwa hi apostol Pablo hên iarap kana. 7 Panlumatêng ni apostol Pablo, ay pinalibutan la yan Israelita ya ubat ha Jerusalem. A la mapaptêgan ya kal-atan ya nangabyat ya imbara la kana. 8 Hinabi ni apostol Pablo, ya wana, “Panggalangên kon Gobernador, ayn akon dinyag ya halanghang ha Templo, o ha Kautuhan ya anhonolên naên Israelita, mag-in kanan Emperador, ya pinakapoon ha kal-atan bansa ya sakop hên boon Roma.” 9 Noa, gawan ha labay ni Gobernador Felix hên main hilan utang nakêm kana ya hilay Israelita ya ubat ha Jerusalem, ay kinotang na hi apostol Pablo no labay nan maglakó ha Jerusalem ta bayro na tanan lingonên ya kaso na. 10 Noa, naghabi hi apostol Pablo, “Panggalangên kon Gobernador, atsi ko bayri ha arapan mo, hên panlingonan nan pinakapoon ha Roma. Kabay bayri mo kon dapat lingonên. Hikan taganá ya magmuwang, ya ayn akon nadyag ya halanghang kanlan kapareho kon Israelita. 11 No nanalanghang ako ha patakaran, o ha hinoman ya dapat hên pamatsan kangko, ay ayn akon maikatoynungan. Noa, ayn kaptêgan ya an-ibara la kangko, haka ayn karapatan ya hinoman hên idin la ko kanla. Kabay ampakihabi kon umarap ko kanan Emperador, ya pinakapoon ha kal-atan bansa ya sakop hên boon Roma.” 12 Nagpapayo ya pon hi Gobernador Festo ha tagapayo na, biha wana kan apostol Pablo, “Gawan hinabi moy labay mon umarap kanan Emperador, ay ipagtan kata bayro kana.” 13 Pamakalabah hên ungnoy allo, ay nilumatêng ha Cesarea hi Arin Agripa haka ya ali na, hi Bernice, ta êmên maniraw kan Gobernador Festo. 14 Gawan nabuyot-buyot hilay na bayro, ay nagpapayo hi Gobernador Festo kan Arin Agripa, tungkol ha kaso ni apostol Pablo, ya wana, “Hi Felix ay main yan imbalag bayri, ya nakahukul. 15 Hên naniraw ako ha balayan Jerusalem, ay namihumbung hilay ampamaala kanlan pari lan Israelita, haka hilay toa ya main tungkulan ha bansa, hên tungkol kana haka nakihabi hila ya habiên ko ya dapat yay nan patsên. 16 Noa, wangko kanla, ‘Alwan ugali naên hên taga-Roma, ya bat hên patsên ya nakadikil, angga ha a pon mangatoynungan, ya nakadikil hên mamiligtas hên sarili na ha namidikil kana.’ 17 Hên naka-tsipon hila bayri kangko ha Cesarea, ya namidikil kana, ay a kina pinabuyot, ta hên humonoy allo ay nikno kina ha iknoan kon panlingonan haka impakwa ko yay na hi Pablo. 18 “Hên nangapiarap hilay na, ay ayn hila man hên imbara ya mabyat ya kasalanan ya an-êngganan kon ipatan lan ibara kan Pablo. 19 Yan, ya pinamidikilan lan bat kan Pablo ay tungkol bêngat ha paniwala hên Israelita, haka tungkol ha mihay nag langan Jesus ya natsi, ya an-ipalêkpêk ni Pablo, hên nabiyay oman. 20 A ko muwang no ay-êmên kon lingonên ya habayto, kabay kinotang ko hi Pablo no labay nan maglakó ha Jerusalem, ta bayro ya tanan lingonên. 21 Noa, a ya nabay hi Pablo, ta pinakihabi na ya ipalingon na tana kanan Emperador ha Roma, kabay impabantay ko ya hên angga ha maipaatêl ko ya kana ha Roma.” 22 Amêhên, wani Agripa kan Gobernador Festo, ya wana, “Hiko man, ay labay ko yan magilaman hên maghabi ya habain.” Naghabi ya etaman hi Gobernador Festo, ya wana, “Nobukah magilaman mo ya.” 23 Hên humonoy allo, ay hinumwên bayro ha panlingonan, hi Agripa haka hi Bernice, ya nakatakop hên bapan hampat. Kalamo lay ampamaala kanlan hundaloh haka hilay mabandi bayro ha Cesarea. Biha impahowên ni Gobernador Festo hi apostol Pablo. 24 Naghabi hi Gobernador Festo, ya wana, “Panggalangên kon Arin Agripa, haka hikaw ya naka-tsipon bayri. Habaytsi ya angkahêlêk yo, ay indikil la kangko hên kapareho nan Israelita ha Jerusalem haka bayri ha Cesarea. In-angaw la ya dapat yan patsên. 25 Noa, ha kakokotang ko kana, ay ayn akon mahêlêk ya bat hên pamatsan kana. Noa, gawan labay nan ipagtan ko ya kanan Emperador, ay binalak kon ipagtan ko ya kana ha Roma. 26 Noa, ayn akon maihulat ya tungkol kana, ya malyarin ipagtan ko kanan Emperador no pata an-ipagtan ko hi Pablo kana. Kabay in-arap ko ya kamoyu, lalon-laloy na kamo anlugurên kon Arin Agripa, ta êmên main kon maihulat kanan Emperador pangayarin pamangotang tamo kan Pablo. 27 Ta para kangko, ay ayn pukat hên gêtan kanan Emperador, ya mihay nakahukul, hên a angkapaptêgan ya kaso ya an-ibara kana.” 1 Pamakayari nan naghabi ni Gobernador Festo, ay wani Arin Agripa kan apostol Pablo, “Malyari minan habiên ya pamiligtas mo ha sarili mo!” Impaktang ni apostol Pablo ya gamêt na, ha pam-i na hên galang, biha inumpisaan nay nan hinabi ya pamiligtas nan sarili na. 2 “Panggalangên kon Ari, mahigla ko hên hika ya makaarap ko hên ikatoynungan ya pamiligtas hên sarili ko, ha bat lan imbara kangko hên hilay kapareho tan Israelita. 3 Ta paubat hên hato, ay kamwangan mina ya natotoan tamo ha toa tamo, haka ya a tamo pamikakasundo hên hikitamo ya Israelita, kabay ampakihabi ko kamo ya pagtêêhan mo kon gilamên. 4 “Muwang lan kaganawan hên kapareho ta, no ay-êmên ya nag-in biyay ko hên paubat haton anak ako ha balayan Tarso, ha probinsyan Cilicia angga hên atsi kina bayro ha Jerusalem. 5 Mana lay nan muwang, haka mapaptêgan la, no labay la, ya paubat hên hato, ay hikoy mihay kalamo lan Pariseo. Hikay ya Pariseo ay pinakamahonol ha kaganawan paniwala naên hên Israelita. Mahipêg ko etaman hên hinumonol ha kaganawan paniwala naên. 6 Haka amêhên, ay atsi ko bayri hên angkotangên, gawan ha paniwala ko ha impangako ni Apo Namalyari ha ninuno tamo ya biyayên nan oman ya nangamatsi. 7 Habaytoy pangako na kantamon kaapo-apoan lan labinloway anak ni apo Israel, ya pan-êngganan lan kapareho tan Israelita ha pamagsimba la kan Apo Namalyari hên allo-yabi, ay habayto êt ya pinangubatan hên pamidikil kangko. Panggalangên kon Ari, hila pon êt ya kapareho ta, ya ampamara kangko, gawan ha paniwala ko ya biyayên oman ni Apo Namalyari, ya nangamatsi, gawan biniyay nan oman hi Jesus ya taga-Nazaret. 8 Pata angkairapan ka hên maniwala hên a ambiyayên oman ni Apo Namalyari ya nangamatsi! 9 “Hên haton una kon namwangan ya tungkol kan Jesus ya taga-Nazaret, ay êndat ko etaman hên dapat kon daygên ya madyag ko, ya halanghang kanlan tagahonol na. 10 Kabay êmbayro tana ya dinyag ko ha Jerusalem. Mal-at ya ampaniwala kan Jesus ya taga-Nazaret, ya impahukul ko ha tungkulan ya indin la kangkon ampamaala kanlan pari. No main hatolan hên patsên, ay atsi ko bayro hên ampakiawyón ha ampam-in hatol. 11 Ha kaganawan sinagoga ay ampairapan ko hilay ampaniwala kan Jesus ya taga-Nazaret, ta êmên patolukên ko hila dayi hên maghabi hên halanghang kana, haka ha hadyay tulaw ko ay angkorongan ko hilan pairapan ha ay-iri man ya logal ya ampuwayuên la, agyan ha balayan hên alwan Israelita.” 12 Inhundo ni apostol Pablo ya pamaghabi na ya wana, “Habayto êt ya pinangubatan no awta kon nammita ha Damasco, hên main kahulatan ya ubat kanlan ampamaala kanlan pari, ya main akon tungkulan hên magdadakêp kanlan ampaniwala kan Jesus ya taga-Nazaret. 13 Anggalangên kon Ari, kauugtoan allo hên atsi kay ha dann, hên nahêlêk ko ya mihay hadyay hawang ya ubat ha langit ya kapahilêw ya maigit pon ha hawang allo. Habaytoy napaihoklob kannaên hên hikay ya mikakalamo. 14 Naubuh kay hên nihubhub ha luta, haka nakagilam kon baêg ha habin Hebreo, ya wana, ‘Saulo, Saulo, awta ampairapan mo ko! Hika ta êt ya ampamahakit hên sarili mo, nanad kan ampanabêng hên natayad.’ 15 Biha wangko kana, ‘Hino ka Panginoon?’ Bayo wanan Panginoon, ‘Hiko hi Jesus, ya ampairapan mo. 16 Mirêng kay na ta napahlêk ko kamo ta êmên hika ya iutoh kon maghuyo kangkon mamaptêg hên tungkol ha nahêlêk mo amêhên, haka hatoy ipahlêk ko êt kamo. 17 Iligtas kata ha kapareho mon Israelita haka kanlan alwan Israelita ya pamiutuhan ko kamo. 18 Iutoh kata kanlan habayto ta êmên ka manoro kanlan atsi ha kariglêman ni Satanas, ta êmên la talibatokan ya habayto hên dumani ha kahawangan ni Apo Namalyari. No maniwala hila kangko, ay patawarên hila ha kasalanan la, haka milamo hila kanlan pinili ni Apo Namalyari, hên mag-in kana.’ Habayto ya hinabi hên Panginoon Jesus kangko.” 19 “Paubat hên hato, anggalangên kon Ari, ay a ko nagpantok ha hinabi nan hatoy halumata ya ubat ha langit. 20 Nanoro ko ha balayan Damasco, ha balayan Jerusalem haka ha boon angkasakopan hên probinsyan Judea, ya logal lan kapareho tan Israelita, bayo nanoro ko etaman kanlan alwan Israelita. An-intoro ko kanla ya dapat hilan maghêhê, haka dumani kan Apo Namalyari. Habaytoy pamaghêhê la, ay dapat mahêlêk ha dyag la. 21 Gawan ha habaytoy pamanoro ko, ay dinakêp la ko hên kapareho kon Israelita, hên atsi ko ha lalên Templo, haka patsên la kina dayi. 22 Noa, minghan man, ay a na ko êt hên pinaulayan ni Apo Namalyari ha pamaptêg ko ha balang hino. Ayn kon anhabiên ya kaatag ha impamwang lan apo Moises haka ya kapareho nan mámipamwang hên impaihip ni Apo Namalyari kanla. 23 Impapêt la ya tungkol kanan Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala, ya kailangan nan matsi haka mabiyay oman. Haka gawan hiyay unan nabiyay oman ubat ha natsi, ay hiyay mamipamwang kanlan kapareho tan Israelita haka kanlan alwan Israelita, no ay-êmên na hilan mailigtas ha kariglêman ni Satanas.” 24 Kaban ampaghabi ya pon hi apostol Pablo, ay makhaw nan hinabi ni Gobernador Festo, ya wana, “Angkamurit ka, Pablo! Ya pamalumbang mo ha pamag-aral mo ay ampakamurit kamo!” 25 Noa, hinabi ni apostol Pablo, ya wana, “Anggalangên kon Gobernador, A ko angkamurit. Panay kaptêgan ya anhabiên ko. 26 Muwang nan anggalangên tamon Ari ya tungkol bayro ta ayn namitago hên habayto. Kabay a ko angkarêng-êy hên ihabi kana ya habiên ko. 27 Anggalangên kon Ari, ampaniwala ka kanlan mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari? Muwang koy ampaniwala ka!” 28 Wani Arin Agripa etaman kan apostol Pablo, “Yarin maparah mo kon amuyotên hên mag-in Cristiano!” 29 Hinabi ni apostol Pablo, ya wana, “Mag-in maparah o mabuyot man, ay an-ihalangin ko kan Apo Namalyari ya alwan hikan bêngat, noa, ya balang miha ya ampakagilam amêhên, ay mag-in kapareho kon ampaniwala kan Panginoon Jesus. Noa, a ko labay ya mihukul kaw.” 30 Hên nayarin naghabi hi apostol Pablo, ay nirêng hi Arin Agripa, hi Gobernador Festo, hi Bernice haka hilay nakaikno hên kalamo la. 31 Hên nakaawah hilay na, ay wanla ha miha ta miha. “Ayn yan nadyag ya narawak hi Pablo ya pamatsan o pamihukul man kana.” 32 Bayo hinabi ni Arin Agripa kan Gobernador Festo, ya wana, “No a na dayin pinakihabi ni Pablo ya iarap nay kaso na kanan Emperador, ay malyari yay na dayin ibuhan.” 1 Hên napikakayarian lay na, ya hikay ay dapat gêtan ha balayan Roma, ha Italia, ay impatsiwala hi Pablo haka hilay kaatag êt ya nangahukul, kan Kapitan Julio, ya mihay kapitan hên hundaloh hên Roma, ya ambaêgên “Pangkat nan Emperador.” 2 Himmakay kay ha mihay barko ya ubat ha balayan hên Adramitio palako ha laylay hên lanêm hên pantauyan lan taga probinsyan Asia. Nammitay na ya hatoy barko ya anhakyan naên hên kalamo hi Aristarco ya mihay taga-Tesalonica ha probinsyan Macedonia. 3 Ha humonoy allo, ay nilumatêng kay ha balayan Sidon. Gawan mangêd ya nakêm ni Kapitan Julio, ay pinaulayan na ya hi apostol Pablo hên hirawên na ya kabalay na, êmên la ya mahawpan ha pangangailangan na. 4 Hên nag-alíh kay bayro ha balayan Sidon, ya anhakyan naên ya barko ay anhalongatên hên angin, kabay nagdann kay tana ha dani hên pulo hên Chipre ta nihalimbêng ha angin. 5 Nagdann kay ha dagat ya atsi ha êtêb hên probinsyan Cilicia, haka ha probinsyan Panfilia angga ha niabot kay ha balayan Mira ha probinsyan Licia. 6 Bayron nakatapol hi Kapitan Julio hên barko ya naubat ha balayan Alejandria ya palakon balayan Italia, haka na kay pinahakay bayro. 7 Ampakanawa ya anhakyan naên ya barko gawan pahalongat kannaên ya angin, kabay inabutan kay hên ungnoy allo, bayo kay niabot ha êtêb hên balayan hên Gnido. Paubat bayro, ay a kay midann ha bêtlay dagat kabay nagdann kay tana ha dani hên Salmon ha Pulo hên Creta. 8 Nairapan ya barko hên nagdann ha laylay hên lanêm hên angga ha nilatêng kay ha mihay logal ya ambaêgên lan Payhalimbêngan Barko ya narani ha balayan hên Lasea. 9 Ha ungnoy allo ya nahayang ha pamanlumagay naên, ay kapapotog hên maghundo, gawan panaon bagyo. Kabay wani apostol Pablo kanla, 10 “Hikaw ya patêl ko, muwang ko ya no ihundo tamo ya habaytsi ya pamanlumagay tamo, ay alwan bat kalga tamo, noa, ya barko haka biyay tamo ay atsi ha kapapotog etaman. Kabay paan kitaminan mita.” 11 Noa, hinonol ni Kapitan Julio ya hinabi lan kapitan hên barko haka ya nagbandi hên barko ya dapat tampol hilan mita, kanan impayo ni apostol Pablo. 12 Gawan alwan mangêd ya habaytoy dinyanan naên hên pagtunggênan barko ha panaon hên bagyo, ay labay lan kal-atan ya kalamo naên ya ihundo naên ya biyahe naên. Labay la dayi hên maabutan lay Fenice ha pulo hên Creta, ya mangêd ya pantunggênan barko ha panaon hên bagyo gawan nihalimbêng ha angin. 13 Hên tinunggên ya makhaw ya angin, ta main mangêd ya angin ya ampangubat ha timog, ay êndat lan malyari kay hên maghakay. Kabay inhakay lay nay pabato, ta naghundo kay hên nagdann ha laylay hên lanêm ha Pulo hên Creta. 14 Noa, namakonkaynaman ay bininhêkan kay hên hadyay hêkaw hên bagyo, ya naubat ha tawgtug hên Creta. 15 Gawan ahina makwan mahalongat hên barko ya angin, ay pinaulayan naên tanay barko hên impayidpid no ayrin palako man ya angin. 16 Hên nipadpad kay ha dani hên mihay nanaway pulo ya ambaêgên Cauda, ay nihalimbêng kay pon ha angin, kabay nairapan kay man, ay inhakay naên ya pon ya hatoy bangka ya pangguluyên hên barko. 17 Hên naihakay naên ya bangka, ay kinêlkêlan la ya barko hên mangahlay ya yubil ta êmên a maagwat ya lolog na. Ha limo la ya mipayidpid kay ha kabalahan Sirte, ya atsi ha dani hên bansan Libia, ay in-aypa lay mahlay ya tolda ya pinaglayag hên barko ta êmên pakanawa yan mipayidpid hên angin. 18 Bininhêkan kay êt hên hadyay hêkaw hên bagyo, kabay ha humonoy allo, ay inumpisaan lay nan inhamwag ha dagat ya kaatag ya karga. 19 Hên humonoy allo, ay inhamwag lay na êt ya kaatag ya manigamit-gamit hên barko ha dagat. 20 Hên hadyay hêkaw pon hên bagyo, haka hadyay buyot naên hên a nahêlêk ya allo haka bêtêwên, ay naalihan kay tsiwala hên miligtas ha kamatsan. 21 Hên nabuyot kay hên a nakaêkan, gawan ha kayagahan naên hên pangênggan hên tunggên ya bagyo, ay nirêng ya hi apostol Pablo, ta wana, “Hikaw ya kalamo ko, no pinanggilaman yo dayi ya hinabi ko ya manugêl kitamo pon ha pagtunggênan hên barko ha Creta, ay ayn dayin karga ya inhamwag ha dagat haka ayn dayin nahira. 22 Noa, ampakihabi ko kamoyu ya pataniêhên yoy nakêm yo, gawan ayn matsi ya miha man kantamo, ta barkon bat ya mangahihira. 23 Muwang koy habayto, ta nayabi ay nagpahlêk kangko ya mihay anghel ni Apo Namalyari, ya ampaghuyuan haka ansimbaên ko. 24 Hinabi na kangko ya wana, ‘Pablo, paan kan malimo, ta dapat kan umarap kanan Emperador. Haka gawan ha ingalo ni Apo Namalyari, ay iligtas na etaman ya hilay kalamo mo ha barko.’ 25 Kabay pataniêhên yoy nakêm yo, ta ampagtsiwala ko kan Apo Namalyari, ya malyari ya inhabi kangko. 26 Noa, mipayidpid ya barko tamo hên angin ha mihay pulo.” 27 Hên ikalabin-apat ya yabi naên ha dagat, hên nipadpad kay hên angin ha dagat ya ambaêgên lan Adriatico, hên bonak yabi ay napansin lan siman ya andumani kay ha laylay lanêm. 28 Kabay hinukat lay kalalêan hên lanêm haka la namwangan ya lowampoy dêpa hên lalên lanêm bayro. Hên nikakahig hên pêrad ya barko, ay nanukat hilay na êt haka la namwangan ya labinlima tanay dêpa hên kalalêan lanêm. 29 Nalimwan hila, ta kayno misapung ya barko ha bato. Ya dinyag la, ay innabo la ha lanêm ya apat ya pabato ha bandan bulin barko, ta êmên ya dayi tunggên. (Nangwa hila etaman hên yubil ya pamtêh lan tabla, ya nanad manobela hên barko.) An-ipanalangin la etaman, ya dayi ay tampol mawatah. 30 Labay lan siman dayi hên magtakah hila, kabay in-aypa lay habaytoy bangka ha lanêm ta nagbabara hên maynabo hên pabato ha unaan hên barko. 31 Noa, hinabi ni apostol Pablo kan Kapitan Julio haka kanlan hundaloh na, “No a hila patêkbêk bayri ha barko ya siman, ay ayn miligtas kamoyu.” 32 Kabay bintah lan hundaloh ya yubil hên hatoy bangka, haka la pinaulayan ya habayto hên mianol. 33 Hên maranin maranon, ay naubuh na hilan hinagyat hên mangan ni apostol Pablo, ya wana, “Ikalabin-apat ya allo amêhên, ya a kaw nangan gawan ha kayagahan yon pangênggan hên tunggên ya bagyo. 34 Kabay ampakihabi ko ya mangan kaw pon dayi hên pêrad, ta kailangan yoy habaytsi ta êmên kaw hên humkaw. Ayn matsi kantamo, o mahakitan man.” 35 Hên pangahabi nan habayto ni apostol Pablo, ay nandampot yan puto, impahalamat na kan Apo Namalyari ha arapan lan kal-atan, haka na pinutoh-potoh, haka ya nangan. 36 Gawan ha hinabi ni apostol Pablo, ay naubuh hên hinumkaw ya nakêm la, kabay nangan hila etaman. 37 (Ya kabooan naên ya nakahakay ha barko ay lowang gatoh boy pitumpo boy anêm.) 38 Hên nangabhoy hilay na, ay intapon lay na ha dagat ya tagan hên trigo ta êmên lumpaw ya hatoy barko. 39 Hên humonoy maranon, ay main hilan naipatanêh ya laylay lanêm, noa, a la muwang no hinon pulo ya habayto. Nadambi lay kabalahan awud hên habaytoy laylay lanêm, kabay napikakayarian lan ipatunggên ya barko bayro no malyari. 40 Kabay bintah lay nay yubil hên habaytoy apat ya pabato ta pinaulayan la bayro ha lalên dagat. Inokal la êt ya hatoy yubil ya pinamtêh lan tabla, ya nanad manobela hên barko, ya pinamiptêhan la hên innabo lay pabato. Intag-ay la etaman ya layag ha unaan, ta êmên ya ipayidpid hên angin hên palako ha laylay lanêm ya barko. 41 Noa, hên marayo kay pon ha laylay lanêm, ay niballok ya unaan hên barko ha balah. A yay na taganán maalíh bayro. Nangaagwat ya bulian hên barko gawan ampungkogên hên mangakhaw ya tandulon. 42 Labay lan hundaloh hên patsên ya nakahukul ta êmên ayn makakaway hên makatakah kanla. 43 Noa, binawal hila ni Kapitan Julio, ta labay nan miligtas hi apostol Pablo. Pinalukho na hila ha dagat ya kamwang hên mangaway ta êmên hila miabot bayro ha laylay lanêm ya angkahêlêk la. 44 Hilay kaatag etaman ay inutuhan na hên mipangwa hên tabla o kaatag ya kayo ya ubat ha barko. Ha êmbayro ay niabot kay ha laylay lanêm hên ayn man miha ya nalêmêh.
1 Hên naligtasan naên hên niabot ha laylay lanêm, ay namwangan naên ya habaytoy pulo awud ay ambaêgên lan Malta.
2 Bapan hampat ya pamananggap la kannaên hên hilay taga-Malta. Gawan uran haka nakêbêl, ay pinangatog la kay, haka dinambi la kay hên mangêd.
3 Hi apostol Pablo etaman, ay namumpon hên kayo. Hên niohong na habayto bayro ha nakaatog, ay main inumawah ya utan gawan angkanangnang yan apoy. Habaytoy utan, ya nagkamandag, ay nangumbibit hên nangayat hên gamêt ni apostol Pablo.
4 Hên nahêlêk lan taga bayro ya hatoy utan ya nakabitsin ha gamêt na, ay nahabi la ha miha ta miha, “Mapamatsi yan tawoy habain ya lalaki. Nakaligtas ya ha dagat, noa, matsi yan taganá gawan ha kasalanan na.”
5 Noa, ingkampag nan bêngat ni apostol Pablo ha apoy ya hatoy utan, haka a ya man hên nahakitan.
6 An-êngganan la bayro ya gumayá hi apostol Pablo o kaya biglan matumba hên matsi. Hên nabuyot hilay nan nag-êêtpan, ta ayn etaman hên angkalyari kana, ay nagbayo hilan ihip, ya wanla, “Miha yay diyos ya habain!”
7 Ha dani hên habaytoy logal ya pinaidyanan naên ay bali nan ampamaala bayro ha pulo, ya nag langan Publio, ya mahiglan nananggap kannaên hên tatloy allo.
8 Hên habayto êt, ay an-omotên haka antakaên ya tatang ni Publio. Hiniraw na ya ni apostol Pablo ta impanalangin na ya hên impalunto nay gamêt na kana. Tampol etaman nag-alíh ya hakit na.
9 Nibahwag ya habaytoy nalyari, kabay nipanlumatêng hilay kaatag ya nipaghakit, haka namaalíh hi apostol Pablo hên hakit la etaman.
10 Dinyanan la kay hên mal-at ya digalo, haka hên mag-alíh kay bayro, ay mal-at êt ya inhakay la ha barko, ya pangailangan naên ha biyahe.
11 Tatloy buwan ya nalabah bayo kay nakaalíh ha pulo ya ambaêgên lan Malta. Nakahakay kay ha mihay barko, ya ubat ha balayan Alejandria, ya namalabah êt hên abagat bayro ha Malta. Habaytoy barko ay nag batêk ni Castor haka Polux ya kambal, ya diyos, ya ansimbaên lan mal-at ya siman.
12 Nagdann kay ha balayan hên Siracusa, haka namalabah kay bayro hên tatloy allo.
13 Inhundo naên ya pamanhumakay ha barko, hên angga ha niabot kay ha balayan Regio. Pangalabah hên mihay allo naên bayro, ay main mangêd ya angin ya naubat ha timog ha ubatan naên, kabay inhundo naên ya biyahe naên angga ha niabot kay ha pagtunggênan hên barko ha Puteoli ha ikalwan allo.
14 Main kay bayron napagkahabi ya ungnoy patêl ha Panginoon ya nanagyat kannaên hên paidi bayro hên pitoy allo. Pamakalabah, ay inhundo naên ya tawlin pamammita naên hên palako ha balayan Roma hên nammitsih.
15 Hên namwangan lan patêl ha Panginoon ya atsi bayro ha Roma, ya atsi kay ha dann hên magpalako bayro, ay marayo ya binita la hên nanupa kannaên. Hilay kaatag ay nanupa kannaên ha Foro de Apio, haka hilay kaatag ay nanupa kannaên ha Tres Tabernas. Hên pamakahêlêk kanla ni Pablo ay nagpahalamat ya kan Apo Namalyari, ta hinumkaw ya nakêm na.
16 Hên milatêng kay ha balayan Roma, ay pinaulayan la hi apostol Pablo hên mangupa hên bali, ya paidyanan na hên kalamoy mihay hundaloh ya ampagbantay kana.
17 Pamakalabah hên tatloy allo, ay impa-tsipon ni apostol Pablo hilay kapareho nan Israelita, ya ampamaala bayro kanlan Israelita ha Roma. Hên naka-tsipon hilay na, ay wana kanla, “Hikaw ya patêl ko, agyan ayn akon dinyag ya halanghang ha kapareho tamon Israelita, o ha ugali hên ninuno tamo, ay dinakêp la kon kapareho tamo ha balayan Jerusalem, haka la ko indin ha gamêt lan ampamaala ya ubat bayri ha balayan hên Roma.
18 Hên pangayari lan nilingon ya kaso ko, ay ibuhan la kina dayi ta gawan ayn hilan nahêlêk ya dapat lan pamatsan kangko.
19 Noa, hên a hila taganán nabay hên habayto, ya kapareho tamon Israelita, ay napilitan kina hên iarap ya kaso ko kanan Emperador, ayn ako man hên idikil kanlan kapareho tamon Israelita.
20 Impa-tsipon kataw ya kapareho kon Israelita amêhên, gawan labay kataw hên makahabi, ta êmên yo maintindihan ya nakagapoh ko hên habaytsi ya taykala, gawan bat ha paniwala ko ha Mámiligtas ya impangako, ya an-êngganan tamon hikitamoy Israelita.”
21 Wanla etaman kana, “Ayn kay hên natanggap ya hulat ya ubat ha probinsyan Judea ya tungkol kamo. Haka ayn hilan hinabi ya narawak ya tungkol kamo hên hilay patêl tamo ya ubat bayro.
22 Êmbayro man, ay labay naên hên magilaman no hino ya mahabi mo, ta muwang naên ya ha ay-iri man ya logal, ay mal-at ya ampaghabin halanghang kamoyun anhumonol ha toro ni Jesus.”
23 Ni-tsi-tsipan hilan mihahabi ha kaatag ya allo. Hên nilumatêng ya habaytoy allo, ay mal-at ya naniraw ha ampaidyanan ni apostol Pablo. Namapayabi yan nangipamwang kanla, haka nan ampaptêgan ya tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari. Impamwang na etaman ya inhulat ni apo Moises, haka ya inhulat lan kaatag ya mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, ya tungkol ha Mámiligtas, ta êmên na hila mapaniwala ya hi Panginoon Jesus ya habaytoy Mámiligtas.
24 Main kanlan Israelita ya naniwala ha hinabi ni apostol Pablo, haka main kaatag ya a naniwala ha hinabi na.
25 Kabay a hila angkapikasundo ha hinabi ni apostol Pablo. Hên mag-alíh hilay na dayi, ay hinabi na êt kanla, “Pêtêg bay ya impahabi nan Espiritu ni Apo Namalyari kan Propeta Isaias, kanlan ninuno tamo, ya wana,
26 ‘Hali, lakwên mo hila ta habiên mo kanla, Pakagilamên yo man, ay a yo maintindihan, haka pakahêlkên yo man, ay a yo mamwangan ya anhêlkên yo. Habayto ya habiên mo kanla,
27 ta mangakdêy ya nakêm lan habayto. Ampagmamatlakan, haka ampagbuwag-buwagan hila ha kaptêgan, ta no alwa dayin êmbayro, ay makahêlêk, makagilam, haka makamulah hila, ta kayno pakarani hila kangko, haka patawarên ko hila.’ Habayto ya wanan Panginoon.”
28 Wana êt kanla ni apostol Pablo, “Kabay labay kon ipamwang kamoyu ya main in-utoh ya mamipamwang kanlan alwan Israelita, hên habaytsi ya kaligtasan ya ubat kan Apo Namalyari. Haka hila etaman ya alwan Israelita, ay manggilam hila.”
29 [Hên nayari nan hinabi ni apostol Pablo ya habayto, ay nag-alíh hilay nay kapareho nan Israelita hên hadyay pamihuhubakan la ha miha ta miha.]
30 Loway taon yan napaidi hi apostol Pablo ha balayan hên Roma ha an-upaan nay bali, haka mahiglay nakêm na hilan ampahowênên ya ampaniraw kana.
31 Makhaw ya nakêm na hên impamwang haka intoro ya tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari haka ya tungkol kan Panginoon Jesu-Cristo kanlan naniraw kana, haka ayn nanaad kana.
|